İKTİSADA GİRİŞ I DERS 2 Y.Doç.Dr.Umut Öneş

BÖLÜM 1-İKTİSAT, İKTİSADİ MESELE, İKTİSADİ ANALİZ İSTEKLER: Mallar ve hizmetler kullanılarak karşılanabilen (giyinmek, barınmak vs) isteklere iktisadi istekler denir. Mallar ve hizmetler kullanılarak karşılanamayan isteklere iktisadi olmayan istekler denir. MALLAR-HİZMETLER: İstekleri karşılamaya yarayan nesnelere denir. Hizmetler, malların tersine üretildikleri anda tüketilmektedirler. Mallar serbest ve iktisadi olmak üzere ikiye ayrılır. Serbest mallar, insan isteklerine kıyasla bol olan mallardır. İktisadi mallar ise, insan isteklerine kıyasla az olan mallardır. Serbest malların tersine iktisadi malları elde etmek için bir bedel ödemek gerekir. Bazı mallar istekleri karşılamak için bir arada kullanılırlar, bu mallara tamamlayıcı mallar denir. Bazı mallar ise isteğin karşılanmasında birbirinin yerine geçebilirler, bunlara ikame mallar denir.

TÜKETİM: Malların, isteklerin karşılanmasında doğrudan doğruya kullanılmasına denir. ÜRETİM: Malların, isteklerin karşılama özelliğine fayda, fayda yaratma faaliyetine de üretim denir. KAYNAKLAR: Üretim-fayda yaratma faaliyetinde kullanılan unsurlara denir. İktisatçılar kaynaklar kavramı ile üretim faktörleri ve girdiler kavramlarını eşanlamlı kullanırlar ve kaynakları doğal kaynaklar, emek, sermaye ve müteşebbis biçiminde dört grupta ele alırlar.

KITLIK, İKTİSAT, İKTİSADİ MESELE: Kaynakların-malların arzu edilenden az olmasına kıtlık denir. İktisatçılar ne-nasıl-kimler için üretilecek sorularını kısaca iktisadi mesele- kaynak dağılımı meselesi diye nitelendirirler. TAM İSTİHDAM, BÜYÜME, ETKİNLİK: Bir toplumun sahip olduğu kullanılabilir kaynakların tam olarak kullanıldığı duruma tam istihdam denir. Bir toplumda üretim düzeyinde yirmi-yirmi beş yıl gibi uzun bir zaman diliminde meydana gelen artışa iktisadi büyüme denir. Diğer kişilerin durumunu kötüleştirmeden bir kişinin durumunu iyileştirmek mümkün değildir. Dağılımda-bölüşümde etkinliğin sağlanması sonucu, diğer kişilerin durumunu kötüleştirmeden diğer kişilerin durumunu iyileştirmenin mümkün olmadığı duruma iktisadi etkinlik denir. MİKRO İKTİSAT VE MAKRO İKTİSAT: Mikro iktisatta iktisadi mesele ile etkinlik üzerinde durulur; makro iktisatta da ekonomik büyüme, kaynakların tam kullanımını belirleyen unsurlar üzerinde durulur. MİKRO TEMELLER, TERKİP HATASI: Makro iktisadın sağlam-makul bir mikro temelinin olması gerektiği hususunu, bireysel düzeyde geçerli olan bir hususun ekonomi düzeyinde de mutlaka geçerli olduğu biçiminde algılamamak gerekir. Böyle bir değerlendirme ilk bakışta göründüğünün tersine aslında yanlıştır ve terkip hatası olarak nitelendirilir.

POZİTİF İKTİSAT VE NORMATİF İKTİSAT: Pozitif iktisatta iktisadi olaylar ve davranışlar, nedir-ne olmaktadır-nasıl olmaktadır bakış açısından incelenir, dolayısıyla iktisadi olaylar ve davranışlar açıklanır. Normatif iktisatta ise iktisadi olaylar ve davranışlar ne olmalıdır-neyin olması daha iyidir bakış açısından incelenir, iktisadi olayların ve kararların iyi mi kötü mü olduğu üzerinde durulur ve dolayısıyla değer yargılarına dayalı sonuçlara ulaşılır. BİLİMSEL YÖNTEM: Bir sosyal bilim olan iktisatta da gerçek hayatta gözlemlenen olaylar ve davranışlar bilimsel yöntem izlenerek açıklanır. KORELASYON VE NEDENSELLİK: İki olayın birbirini etkilemesi-iki olayın birlikte ortaya çıkması korelasyon, bir olayın diğerini etkilemesi-iki olay arasında sebep sonuç ilişkisi olması ise nedensellik olarak adlandırılır.

İKTİSADİ DÜŞÜNMENİN TEMEL PRENSİPLERİ İKTİSADİ KARARLARIN FIRSAT MALİYETİNİN OLMASI İKTİSADİ KARARLARIN RASYONEL OLMASI İKTİSADİ KARARLARIN MARJİNAL YARAR- MARJİNAL MALİYET BAZINDA ALINMASI- MARJİNALİZM