SAANEN KEÇİ FETUSLARINDA BİPARİYETAL KAFA ÇAPLARI VE CİNSİYET ARASINDAKİ İLİŞKİ Sinem Özlem ENGİNLER1, Özen Banu ÖZDAŞ2, Asiye İzem SANDAL2, Ramazan ARICI2, Ezgi ERTÜRK2, Israa FARIS MOHAMED2, Elif Merve ÇINAR2, Mehmet Can GÜNDÜZ1, Alper BARAN2 1Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı, Veteriner Fakültesi, İstanbul Üniversitesi, Avcılar Kampüsü, 34320, Avcılar, İstanbul, TÜRKİYE. 2 Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı, Veteriner Fakültesi, İstanbul Üniversitesi, Avcılar Kampüsü, 34320, Avcılar, İstanbul, TÜRKİYE GİRİŞ: Erken fötal cinsiyet tayini, çiftlik hayvanlarının ticarileştirilmesi ve onlardan elde edilecek kazanç kapsamında bizlere iyi bir planlama yapma imkânı sunar. Henüz anne karnında iken erkek veya dişi olduklarının öğrenilmesi önceden et veya süt ürünleri için pazar oluşturulmasına izin verir. Fötal cinsiyet tayini ilk olarak sığırlarda, mandalarda, atlarda, koyun ve keçilerde yapılmıştır. Genital tüberkül (GT), penis ve klitorisin farklılaşmasını sağlayan embriyonik bir yapıdır. Fötal dönemin başında genital tüberkül arka bacaklar arasındadır ve bu bölgede iken fark edilemez. Ancak daha sonra GT erkeklerde göbek kordonuna doğru göç eder ve hiperekojenik noktalar şeklinde görüntü verir. Dişilerde ise kuyruğa doğru göç ederek ekojenik genital şişlikler şeklinde görülür. Fötusların bipariyetal kafatası çapı, oval bir şekil aldığında ve serebrum orta hat üzerinden iki eşit parçaya bölündüğünde ölçülebilir hale gelir. Ölçümler proksimal kalvaryumun dış yüzeyinden distal kalvaryumun iç yüzeyine doğru alınmalıdır. MATERYAL&METOT: 1,5 ila 3 yaş arasındaki 29 adet gebe Saanen keçisi kullanılmıştır. Çalışma süresince keçiler standart bakım koşulları altında tutulmuşlardır. Çiftleşme tarihi gebeliğin 0. günü olarak kabul edilmiştir. Hayvanlar gebeliğin 6. Haftasından itibaren 14. haftaya kadar birer hafta aralıklarla ultrasonla takip edilmişlerdir. 15 keçi çalışma sonuna kadar transrektal ultrason muayenesi ile kontrol edilmiştir (Grup A). 14 keçide ise 10. haftaya kadar transrektal ultrason muayenesi yapılırken, 14. haftaya kadar transabdominal ultrason muayenesi ile kontrole devam edilmiştir (Grup B). Dişi fötus vulva bölgesi Fötusta bipariyetal çap tespiti GT göbek kordonuna yakın, erkek fötus Erkek fötusun skrotal kesesi Tablo: Gebeliğin 6.-14. haftaları arasındaki fötuslarda bipariyetal kafa çapı, cinsiyet ve standart sapmalar (SE) ile doğumdan sonraki tek ve ikiz doğumların ortalama sonuçları Gebelik Periyodu Cinsiyet Doğum Tipi Önemlilik Erkek Dişi Tek İkiz Doğum Tipi Ort. SE 6. Hafta 12,300 0,394 11,819 0,411 11,982 0,454 12,137 0,344 Ö.D. 7. Hafta 16,084 0,500 15,892 0,522 15,988 0,576 0,436 8. Hafta 20,207 0,712 19,060 0,743 19,159 0,820 19,708 0,622 9. Hafta 24,599 0,732 23,528 0,764 24,323 0,844 23,804 0,639 10. Hafta 29,727 0,818 28,713 0,896 29,469 0,968 28,971 0,731 11. Hafta 34,169 0,642 33,217 0,694 34,056 0,760 33,330 0,563 12. Hafta 37,327 0,617 36,512 0,643 37,731 0,710 36,108 0,538 13. Hafta 41,536 0,618 40318 0,645 41,134 40,719 0,540 14. Hafta 45,705 0,448 44,201 0,468 44,987 0,516 44,919 0,391 * Sonrası 83,767 0,999 80,786 1,026 82,786 1,133 81,767 0,876 Ö.D: Önemli Değil (P>0.05) *: (P<0.05) SONUÇ: Ultrason ile elde edilen tahmini cinsiyet ve bipariyetal kafa çapı değerleri doğumdan sonra karşılaştırılmıştır. 1 adet mumifiye olmuş fötus dışında toplam 44 adet yavru doğumu gerçekleşmiştir. 16 adet Saanen keçi tekli doğum, 12 tanesi ikiz, 1 tanesi de dördüz doğum yapmıştır. İkiz doğumların 12 tanesi dişi 12 tanesi erkektir. Tekli doğumlarda ise 7 tanesi erkek, 9 tanesi dişi olmuştur. Dördüz doğum yapan keçinin ultrason muayeneleri boyunca sadece 2 adet fötus görülebilmiş ve erkek olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma Saanen ırkı keçilerde doğumdan sonra ve gebeliğin farklı dönemlerinde yapılan ultrason muayeneleri sonucu doğum tipi ve cinsiyetin bipariyetal kafa çapı üzerine etkisi hakkında bilgi edinilen ilk araştırmadır.