CİNSEL SUÇ MAĞDURU GENÇLERDE BENLİK ALGISI VE PSİKOPATOLOJİ Sinem Demirel, Gökül K.Er, Yeşim B. Korkmaz, Serkan Süren, Cahide Aydın, Müge Tamar, Serpil Erermiş, Sezen Köse, Derya Erkuş, Taciser Uysal ,İpek Perçinel, GizemÖzkan, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıları A.D. GİRİŞ Cinsel istismara uğrayan gençlerin, cinsel istismar yaşantısına özgü hem travmayı izleyen kısa dönemde hem de travma sonrasındaki uzun bir dönemde ruhsal sorunlar yaşama riskine sahip oldukları bilinmektedir. Aynı zamanda cinsel istismarın iç benlik uyumu ile çevre arasındaki dengeyi bozabilecek bir olay olması nedeniyle bu çalışmada adli polikliniğimize başvuran 11-18 yaş arası cinsel suç mağduru gençlerin benlik algılarının, psikopatolojilerinin, benlik algısı ve psikopatoloji arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır AMAÇ Bu çalışmada adli polikliniğimize başvuran 11-18 yaş arası cinsel suç mağduru gençlerin, istismara ilişkin özellikleri, benlik algıları, psikopatolojileri ve benlik algısı ve psikopatoloji arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır YÖNTEM Bu çalışma Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D. Adli Polikliniğine 6 aylık bir süreç içerisinde başvuran zeka düzeyi 70 ve üzeri olan 11-18 yaş arası cinsel suç mağduru olguların incelendiği tanımlayıcı bir çalışmadır. Bu çalışmada kliniğimizin adli polikliniğine başvuran olguların ruhsal durum muayeneleri ve psikometrik incelemeleri yapılmıştır. Tüm olgulara psikiyatrik değerlendirme sonrasında “ WISC-R Zeka Testi, Beck Depresyon Ölçeği, Kaygı Bozuklukları Formu, Post Travmatik Stres Bozuklukları Ölçeği, Offer Benlik İmgesi Ölçeği, ” uygulanmıştır. Bu çalışmada 11-18 yaş arası cinsel suç mağduru gençlerin benlik algıları “Offer Benlik İmgesi Ölçeği” ile yine aynı şekilde 11-18 yaş arası cinsel suç mağduru gençlerin psikopatolojileri ise yapılan psikiyatrik muayene ile değerlendirilmiştir. Bu çalışma kapsamında elde edilen veriler, SPSS 16.00 (Statistical Package for the Social Sciences) paket programı kullanılarak bilgisayara kodlanmış ve elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri yine bu program aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. İSTATİSTİKSEL ANALİZ: Tek değişkenli analizler için yüzde dağılım, ruh sağlığı bozulma durumunun değerlendirilmesinde bağımlı iki grubun karşılaştırıldığı Mc Nemar Test uygulanmıştır. Benlik İmgesi ile ruh sağlığının bozulma durumu arasındaki ilişki Ki kare testi yapılarak incelenmiştir. Yapılan tüm analizlere ilişkin sonuçlar aşağıda gösterilmiştir Tablo 2: Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D Adli Polikliniği’ne Başvuran Cinsel istismar Olgularının İstismar Tip Dağılımı Cinsel istismara uğramış olguların benlik algıları değerlendirilmiş olup bununla ilgili sonuçlar tablo-3’de gösterilmiştir. Tablo3: Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D Adli Polikiliniği’ne Başvuran Cinsel İstismar Olgularının Benlik İmgesi ve Adli Olayla İlişkili Ruh Sağlığı Bozulma Durumu İSTİSMARA İLİŞKİN ÖZELLİKLER (n: 58) n % İstismar tipi Elle taciz Genital temas var-penetrasyonsuz Penil-genital penetrasyon Teşhircilik Penil anal penetrasyon Penil-oral ilişki Fuhuşa yönlendirme 29 16 14 9 8 5 2 50.0 27.6 24.1 15.5 13.8 8.6 3.4 Cinsel istismar sıklığı 1 kez 2 kez 3kez Düzenli-tekrarlayan sıklıkta 34 6 3 15 58.6 10.3 5.2 25.9 Cinsel istismarı yapan kişi sayısı (n=56)* 1 kişi 2 kişi 4 kişi 51 4 1 91.1 7.1 1.8 İstismara uğradığı yer (n=61)** Ev Sokak İşyeri Okul Toplu taşım aracı Kırsal alan 13 55.7 21.3 8.2 6.6 4.9 3.3 İstismar edenin mağdura yakınlığı (n=63)**** Yabancı biri Komşu Akraba Sevgili Arkadaş Diğer tanıdık Üvey baba/üvey kardeş 27 17 42.9 27.0 7.9 3.2 İstismar edenlerin medeni durumu (n=54)***** Bekar Evli Boşanmış 35 64.8 29.6 5.6 İstismarın yaşandığı zaman İlkbahar Yaz Sonbahar Kış 21 11 22.6 35.8 18.9 22.7 BULGULAR Aralık 2010-mart 2011 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D adli polikliniğine 80 olgu başvurmuştur. Başvuruların %72.5’ini (n=58) cinsel istismar olguları oluşturmaktadır. Cinsel istismar olgularının da % 70.7 si (n=41) kız olgulardan oluşmaktadır. Benlik Algısı Olayla ilişkili Ruh Sağlığı Bozuk Bozuk değil n % n % Toplam n % Benlik Algısı (Toplam Puan) Yüksek Düşük 13 (% 52.0) 12 (% 48.0) 10 (%76.9) 3 (% 23.1) 23 (% 60.5) 15 (%39.5) Ki kare: 2.224 Sd: 1 p: 0.136 Dürtü kontrolü Zayıf uyum İyi uyum 14 (% 56.0) 11 (% 44.0) 3 ( %23.1) 10 (% 76.9) 17 (% 44.7 ) 21 (% 55.3 ) Ki kare: 3.75 sd: 1 p: 0.05 Duygusal düzey 14 (%56.0) 2 (% 15.4) 11 (% 85.6) 16 (% 42.1) 22 (% 57.9) Ki kare : 5.79 sd: 1 p: 0.016 Sosyal ilişkiler 17 (%68.0) 8 (%32.0) 4 (%30.8) 9 (%69.2) 21 (%55.3) 17 (%44.7) Ki kare : 4.80 sd:1 p:0.029 Ruh sağlığı 1 (%7.7) 12 (%92.3) 18 (%47.4) 20 (%52.6) Ki kare : 12.48 sd:1 p: 0.00 Tablo 1: Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D Adli Polikliniği’ne Başvuran Cinsel istismar Olgularının Sosyo-Demografik Özellikleri SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER (n=58) n % Cinsiyet Kız Erkek 41 17 % 70.7 % 29.3 Yaş 14 yaş ve daha küçük 14 yaşından büyük 31 27 % 53.4 % 46.6 Evlat edinilme 6 % 10.7 Aile Tipi Çekirdek aile 46 % 77.6 Eğitim Kurumuna Devamı Okuma-yazma bilmeyen Okula gitmeyen İlköğretime devam eden Ortaöğretime devam eden 29 18 30 % 50.0 % 51.7 % 10.3 Zeka Kapasitesi Normal zeka düzeyi Sınır Zeka Düzeyi Hafif Düzey MR Orta Düzey MR Ağır Düzey MR 12 2 1 % 20.7 % 3.4 % 1.7 Anne Eğitim Düzeyi Okur-yazar olmayanlar Okur-yazar olanlar İlkokul mezunu olanlar Ortaokul mezunu olanlar Lise mezunu olanlar 11 3 10 % 19.6 % 5.4 % 51.8 % 17.9 % 5 Baba Eğitim Düzeyi Üniversite mezunu olanlar 28 8 % 1.9 % 3.8 % 52.8 %22.6 % 15.1 TARTIŞMA: Harter(1990a)’a göre benlik saygısını “bir birey olarak kişi kendisini ne ölçüde sevmekte, kabul etmekte ve kendisine duyduğu saygı ile ilişkilendirmiştir. Düşük benlik saygısı, düşük yaşam tatmini, yalnızlık, depresyon, anksiyete, alınganlık ve sinirlilikle ilişkilidir. Yapılan analizler sonucunda Cinsel suç maduru gençlerde olayla ilişkili ruh sağlığı bozulmuş olanların % 52.,0’ının olumlu benlik imgesine, % 48.0’ının ise olumsuz benlik imgesine sahip olduğu görülmüştür. Ruh sağlığının bozulması ile Benlik imgesi toplam puanı arasında arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ancak Alt ölçeklere bakıldığında duygu durumu, dürtü kontrolü, sosyal ilişki uyumu ve ruh sağlığı ile olayla ilişkili psikopatoloji arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Aile ilişkileri, cinsel tutum, bireysel değerler, baş etme becerileri, beden algısı, çevre uyumu ve mesleki- iş hedefleri ile ruh sağlığının bozulma durumu arasında anlamlı bir ilişki belirlenememiştir. Cinsel istismara uğramış olguların öncesinde ruh sağlığında herhangi bir bozukluk olmayanlarda %68.6’sının olayla ilişkili ruh sağlıklarında bozulma olduğu, %39.5 ‘ının da olumsuz benlik imgesine sahip olduğu tespit edilmiştir. Bulgular literatürle de uyumludur. SONUÇ Cinsel suç mağduru gençlerin, yaşamış oldukları örseleyici yaşam olayı sonucunda, hem ruh sağlıkları bozulmakta hem de benlik saygıları olumsuz etkilenmektedir. Bu özelliklerin istismara uğramış çocuk ve gençlerin yetişkinlik yaşamındaki yansımalarının araştırılması gereken önemli bir konu olduğu düşünülmektedir. Göker Z, Aktepe E, Hesapçıoğlu S. ,Kandil S, SDÜ Tıp Fak. Dergisi, 2010:17(4)/15-21 Göker Z, Hesapçıoğlu S, Sarp K, Kandil S, Adli Tıp Dergisi,2006;20(3):1-5 Cinsel istismara uğrayan 2 kişinin kaç kişi tarafından istismara uğradığına ilişkin bilgisi eksiktir. ** Cinsel istismara uğrayan 58 kişinin istismara uğradığı yer dağılımı ***Diğer: ****Elli sekiz mağdur toplam 63 kişi tarafından istismara uğramıştır. ***** Dokuz istismarcının medeni durumu belli değildir. Cinsel istismarı yapanların tümü erkektir (%100) ve yaş ortalaması 30.4 (30.4±15.8) tür. (min-maks:10-78). Cinsel istismarı yapan kişilerden 28‘inin alkol kötü kullanımına ilşkin sorunları olduğu bildirilmiştir.bunlardan 5 inin Alkol bağımlılığıtanısını karşıladığı görülmüştür. İstismarcıların 30 ‘unun madde kötü kullanımına ilişkin sorunları olduğu bildirilmiş, 6 sının da madde bağımlısı tanısı aldığı belirlenmiştir. İstismarcıların 36 ’sında daha önce başka suçları olduğuğu görülmüş, 10 failin ise suçları kesinleşmiştir. Bu suçlar; cinsel istismar, adam öldürme ve hırsızlık olarak belirtilmiştir. Aralık 2010-mart 2011 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D adli polikliniğine 80 olgu başvurmuştur. Başvuruların %72.5’ini (n=58) cinsel istismar olguları oluşturmaktadır. Cinsel istismarın gerçekleştiği günden psikiyatrik muayenenin yapıldığı güne kadar geçen süre ortalaması 462 gündür (462.0±418.1). ( min-maks:30-2726). Olaydan bugüne kadar geçen süre bakımından cinsel istismar olaylarının %50’si 1 yıldan daha az bir süre önce, % 50’si 1 yıldan daha uzun bir süre önce gerçekleşmiştir. Cinsel istismara uğrayan kişilerin olayı ilk açıkladıkları kişi anneleridir (%43.9). Olayı ilk açıkladıkları kişilerden ikinci sırada polis (%14.0), üçüncü sırada kardeş (%8.8) gelmektedir. Adli süreç içerisinde cinsel istismara uğramış olguların görüştüğü kurum/ kişi sayısı ortalaması 2.6’dır (2.6 ±0.8). Ege Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D Adli Polikiliniği’ne Başvuran Cinsel İstismar Olgularının Adli Olay Öncesi ve Sonrasında Ruh Sağlığı Bozulma Durumu incelendiğinde; cinsel istismara uğrayan 58 olgunun olay öncesi ruh sağlığı bozuk olanların %71.4 ‘ünün, olay öncesinde ruh sağlığı bozuk olmayanların da % 68.6’sının olay sonrasında ruh sağlığında bozulma olduğu belirlenmiştir. Olay öncesi ruh sağlığı bozulma durumu ile olay sonrası ruh sağlığı bozulma durumu arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu bulunmuştur ( Mc Nemar Test p: 0.000)