BİLEŞİKLERİN SINIFLANDIRILMASI Asitler Bazlar Oksitler Tuzlar
ASİTLER Suya H+1 iyonu verebilen bileşiklere asit denir. (Cu, Hg, Ag, Pt, Au) metalleri hariç diğer tüm metallerle H2gazı açığa çıkar. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Turnusol kağıdını kırmızıya boyarlar. Bazlarla reaksiyona girerek tuz oluştururlar. Tadları ekşidir. Asidin değerliği: Suya verdiği H+ iyonu sayısıdır. HBr® H+ + Br– (1) değerlikli H2CO3 ® 2H+ + CO3–2 (2) değerlikli CH3COOH® CH3COO– + H+ (1) değerlikli
BAZ Suya OH- iyonu verebilen bileşiklere baz denir. Metal hidroksitler bazdır. NH3 ®Amonyak bazı Kuvvetli bazlar anfoter (Al, Zn) metallerle H2 gazı açığa çıkarırlar. Sulu çözeltisi elektrik akımını iletir. Turnusol kağıdını maviye boyarlar. Asitlerle reaksiyona girerek tuz oluştururlar. Tadları acıdır. Ele kayganlık hissi verirler. Bazın değerliği: Suya verdiği OH- iyonu sayısıdır. KOH ® K+ + OH- (1) değerlikli Ca(OH)2 ® Ca+2 + 2OH- (2) değerlikli
TUZLAR Baz katyonu ile, asit anyonundan oluşan bileşiklere tuz adı verilir. HCl + KOH ® KCl + H2O Ca(OH)2 + HCN ® Ca(CN)2 + H2O CH3COOH + Mg (OH)2 ® Mg(CH3COO)2 + H2O Kuvvetli asit + Kuvvetli baz ® Nötr tuz Kuvvetli asit + Zayıf baz ® Asidik tuz Zayıf asit + Kuvvetli baz ® Bazik tuz
OKSİTLER Flor haricindeki elementlerin O2 ile yaptığı bileşiklere oksit adı verilir. 1. Asidik oksit Ametallerin oksijence zengin olan bileşiklerine denir. CO2, SO2, SO3, P2O5 ... a. Su ile asitleri oluştururlar. CO2 + H2O ® H2CO3 b. Bazlarla tuz oluştururlar. CO2 + 2KOH ® K2CO3 + H2O
Na2O, CaO, Ag2O, CuO ... 2. Bazik oksit Genellikle metal oksitler bazik oksittir. Na2O, CaO, Ag2O, CuO ... a. Su ile bazları oluştururlar. Na2O + H2O ® 2NaOH b. Asitlerle tuz oluştururlar. K2O + 2HNO3 ® 2KNO3 + H2O
3. Nötr oksit Ametallerin oksijence eşit veya fakir olan oksitlerine nötr oksit denir. CO, NO, N2O ... a. Asitlerle, bazlarla ve su ile etkileşmezler. b. Oksijen ile tekrar yakılabilirler. CO + 1/2 O2 ® CO2
Al2O3, ZnO, Al(OH)3, Zn(OH)2 4. Anfoter oksit Hem asit ile hem de bazla ayrı ayrı reaksiyona girebilen maddelere anfoter maddeler denir. Asitlere karşı baz, bazlara karşı asit özelliği gösteren maddelere denir. Al2O3, ZnO, Al(OH)3, Zn(OH)2
5. Peroksit iki tane Oksijenin toplam değerliği (O2)–2 ise, bu bileşiklere peroksit denir. a. Bu oksitler ısıtılınca kolayca O2 gazı verirler. ısı CaO2 ¾¾® CaO + 1/2O2
6. Bileşik Oksit Farklı değerlik alabilen metal oksitlerin birleşmesi ile oluşan bileşiklere bileşik oksit denir. Bileşiğin yapısında metal her iki değerliğini de bulundurur. FeO + Fe2O3 ® Fe3O4 PbO + PbO2 ® Pb2O3 2PbO + PbO2 ® Pb3O4
Mol Kavramı Kimyanın en önemli kavramıdır. Mol bir çokluğu belirten sayıdır. Düzine ve deste gibi. Yalnız biraz büyükçe bir sayıdır. 602 ooo ooo ooo ooo ooo ooo ooo = 6,02 x 1 o23 1 düzine =12 tane 1 mol = 6,02 x 1023 tane 1 düzine kalem = 12 tane kalem 1 mol- kalem= 6.02 x 1023 tane kalem 1 mol- insan = 6,02 x 1o23 tane insan 1 mol -atom= 6,02 x 1023 tane atom 1 mol-molekül = 6,02 x 1o23 tane molekül Doğal olarak biz burada kalem veya insan için bu sayıyı kullanmayacağız. Avogadro ismindeki bir bilim adamı, atom ve molekülleri incelerken bu sayıyı bulmuş ve bu sayı da avogadro sayısı olarak adlandırılmıştır.
AVOGADRO SAYISININ GEREĞi: Kimyevi madde satan bir dükkandan 24 akb (atomik kütle birimi) karbon istesek acaba ne istemiş oluruz? 1 karbon atomunun ağırlığı 12 akb olduğuna göre, 2 tane C atomu istemiş oluruz. Dükkan sahibi azıcık kimyadan anlıyor ise bizi kovalaması gerekir. Çünkü 2 tane karbon atomunu vermesi imkansızdır. Bu yüzden akb birim olarak kullanışlı değildir. Bunu kullanışlı birime çevirmek için avogadro sayısı kullanılır. Eğer karbon atomundan 6,02 x 1023 tane alır ve tartarsak ağırlığının 12 gram olduğunu görürüz. Yani atomdan avogadro sayısı kadar almakla akb birimi grama dönüşmüştür. işte biz buna 1 mol-atom deriz.
MOL-ATOM (Atom- gram): 6,02 x 1023 tane atoma 1 mol-atom denir. Ya da atom ağırlığının gram cinsinden değerine 1 mol-atom denir. Karbonun atom ağırlığı C= 12 akb 6,02 x 1023 tane C atomu =1 mol C atomu =12 gr Oksijenin atom ağırlığı O= 16 akb 6,02 x 1o23 tane O atomu = 1 mol O atomu = 16 gr Sodyumun atom ağırlığı Na= 23 akb 6,02 x 1023 tane Na atomu =1 mol Na atomu =23 gr Suyun molekül ağırlığı 18 akb dir. Yine bu birim kullanışlı olmadığından burada da avogadro sayısını kullanacağız ..
MOL-MOLEKÜL (Molekül – gram ya da yalnızca mol): 6,02 x 1023 tane moleküle 1 mol-molekül veya 1 mol denir. Ya da molekül ağırlığının gram cinsinden değerine 1 mol – molekül denir. H20 nun molekül ağırlığı 18 akb 6,02 x 1023 tane molekül =1 mol-molekül H20 = 18 gram CO2 nin molekül ağırlığı = 44 akb 6,02 x 1023 tane molekül = 1 mol-molekül CO2 = 44 gram Avogadro sayısı bazen 6 x 1023 alınır.
MOL HESAPLARINDA KULLANILACAK BAZI KAVRAMLAR: MOLEKÜL: Element ya da bileşiğe ait olabilen; nötral, doğal birimine, verilen isimdir. Elementel Molekül: H2, N2, I2, O2, P4 Bileşik Molekülleri: CH4,C4H10, H2O, N4H3 NOT: Birçok metal ametal bileşiğinin doğal birimi bulunmaz. Her iyon belli sayıda farklı iyonlarla sarılmıştır. Bu örgü tüm kristal boyunca sürer gider. Ancak iyonik bileşikler dediğimiz bu bileşikler, en basit şekilde gösterilirler. Mesela; yemek tuzu= NaCl, Kalsiyum Klorür= CaCl2.. gibi. Bu sebeple iyonik bileşikler için “Molekül Kütlesi” tabiri yerine “Formül Kütlesi” tabiri kullanılır.