Son Para Politikası Deneyimimiz Üzerine Gözlemler: Temel Kavramlar ve Türkiye Uygulaması Murat Ucer 12 Ekim 2017 1

Taslak Temel Kavramlar Türkiye Deneyimi

Temel Kavramlar Modern merkez bankalarının büyük çoğunluğu para politikası yaparken - resmi ya da gayri resmi -- Enflasyon Hedeflemesi (EH) olarak adlandırılan bir çerçeve kullanırlar. Bu çerçevede “Phillips Eğrisi” ile düşünüp “Taylor Kuralı” ile hareket ederler. “İmkansızlık Üçgeni” para politikası uygularken kısıtlarımızı anlamamıza yardımcı olan bir kural/ilkedir. EH bu bağlamda sermaye hesabı açıkken, para politikası bağımsızlığı adına döviz kuru taahhüdünden/sabitliğinden ödün verdiğimiz bir rejime karşılık gelir. Ancak EH çerçevesi bir çok avantajına rağmen gelişmiş ülkelerde varlık balonu, gelişmekte olan ülkelerde ise oynak sermaye hareketleri (ve kurda aşırı oynaklık) olarak karşımıza çıkan “finansal istikrar” sorununu çözmez. Sorunun kolay bir çözümü olmasa da, bu noktada “makro-ihtiyati politikalar” bize yardımcı olur.

Phillips Eğrisi, Taylor Kuralı, Enflasyon Hedeflemesi Taylor Kuralı: rnominal = rneutral real + p + 0.5y + 0.5 (p – ptarget) TR’da ne yok? Parasal buyuklukler, varlik fiyatlari ve kur yok - r faiz, p enflasyon, y çıktı açığı: gerçekleşen üretim – potansiyel üretim Enflasyon Hedeflemesi: Nümerik bir enflasyon hedefinin olduğu, ama bunun diğer tüm hedeflerden üstün olduğu; saydamlığın, hesap verilebilirliğin ve iletişimin öne çıktığı bir parasal çerçeve.

İmkansızlık Üçgeni Inflation Targeting Kaynak: Aizenman

Sermaye Girişlerinin Yönetimi: Politika Opsiyonları Kaynak: IMF

Türkiye Tecrübesi Türkiye deneyiminde, özellikle Küresel Finansal Kriz sonrası dönemde, oynak sermaye girişleri karşısında para politikasının çok fazla amaç ve aynı anda çok fazla hedefle aşırı bir yük altına sokulduğunu görüyoruz. TCMB siyaset ve piyasalar arasında sıkıştı, “imkansızlık üçgeni” etrafında “yaratıcı” çözümler üretmeye çalıştı... Ancak bütün bunların sonucunda, TCMB'nin kendi web sitesinde ifade ettiği şekliyle, temel amacının “fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek” olduğu düşünüldüğünde, para politikası oldukça başarısız oldu. Bulunduğumuz noktada büyük bir “şok” dışında, Türkiye'de fiyat istikrarının sağlanması pek mümkün gözükmüyor, çünkü -- en basit şekilde ifade edecek olursak -- kimse buna inanmıyor... Dünya düşük enflasyon ve düşük büyüme sorunu ile karşı karşıya, aynı zamanda küresel krizden bu yana uygulanagelen “geleneksel olmayan” para politikalarından da "yavaş bir çıkış” aşamasında. Türkiye’de olan biten ise çok farklı, bizde enflasyon yüksek, büyüme güçlü; bu anlamda geleneksel politikaların daha kararlı uygulanmasına ihtiyaç var...

Para Politikasının Evreleri: 2010’dan Bugüne… 2010 Kasım/Aralık Öncesi: (Esnek) Enflasyon Hedeflemesi; enflasyon ana hedef, ana enstrüman (finansal sektörün fonlandığı) kısa vadeli politika faizi… 2010 Aralık-2011 Ağustos: Yeni bir politika ‘karışımı’nın denenmesi; politika faizini düşürüp zorunlu karşılıkları yükseltme dönemi – kurda görece zayıflama, ama kredilerde beklenen yavaşlama olmaması… 2011 Eylül-2012 Ağustos/Eylül: Global ortamın karışması sonucunda kurun hızla değer kaybetmesi. Faiz koridorunun önem kazanması; koridor içinde yüksek faiz uygulaması yoluyla kurda istikrara odaklanma… 2012 Eylül-Mayıs 2013: Sermaye girişlerinin tekrar güçlenmesi, kurun istikrara kavuşması politika faizlerinde hızla gevşeme dönemi… Mayıs 2013-Mart 2014: Sermaye girişlerinin durması, döviz satışlarının etkisiz kalmasıyla Ocak 2014 sonunda (olağanüstü toplantıda) faizin tekrar yükseltilmesi... Nisan 2014-Ağustos 2015: Güçlü büyüme doğrultusunda siyasi baskının artması; ama sermaye girişlerinin zayıf, enflasyonun hedefin çok üzerinde seyretmesinden dolayı bir süre indirim yapılamaması (İmkansızlık Üçgeni). Ağustos 2015’de ‘sadeleştirmenin’ gündeme alınması... Son Gelişmeler: Sadeleştirmenin (‘koridorun yukarıdan daraltılması’) geçen yıl Mart ayında başlaması, ancak Ekim itibariyle rüzgarın yine tersine dönmesiyle, ufak faiz artırımları sonrasında likidite operasyonları yoluyla, bu yıl faizin tekrar 400 puan kadar yükseltilmesi...

GlobalSource Partners Turkey Data Monitor Konaklar Mahallesi, Selvili Sokak Emlak Bankası Apartmanı 1/2, Daire:13, Kat:4, 4. Levent, Istanbul murat@turkeydatamonitor.com www.turkeydatamonitor.com + 90 212 283 1275 Phone + 90 212 283 1275 Fax 708 Third Avenue 18th Floor, Suite 1801 New York, NY 10017 info@globalsourcepartners.com www.globalsourcepartners.com + 1 212 317 8015 Phone + 1 212 317 8318 Fax Copyright 2016 GlobalSource Partners. All rights reserved. This presentation and its corresponding research reports are prepared for the use of GlobalSource Partners clients and may not be redistributed, reproduced, stored in a retrieval system, retransmitted or disclosed, in whole or in part, or in any form or manner, without the express written consent of GlobalSource Partners. The research report is distributed via email and simultaneously posted to this website and other portals by GlobalSource Partners. The information herein was obtained from various sources and is believed to be reliable but GlobalSource Partners does not warrant its completeness or accuracy. Neither GlobalSource Partners nor any officer or employee accepts any liability whatsoever for any direct, indirect or consequential damages or losses rising from any use of this report or its contents.