Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü EĞİTİM BİRİMİ

OBSTRÜKTİF AC HASTALIKLARI BRONŞ ASTMASI KOAH(Kronik Obstrüktif AC Hastalığı)

BRONŞ ASTMASI Bronş astması kendiliğinden ve/veya ilaçlarla düzelebilen değişken ve yaygın hava yolu obstrüksiyonudur Obstrüksiyon tamamen veya kısmen reverzibldir. Hastalık öksürük,hırıltılı solunum, göğüste sıkışma hissi, nefes darlığı atakları şeklinde seyreder

BRONŞ ASTMASI Hastalık daha çok küçük hava yollarını tutar ,larinks tutulmaz Obstrüksiyon bronşlarda başlar Kronik olgularda hava yollarındaki yapısal değişikliklerle obstrüksiyon sürekli olabilir.

BRONŞ ASTMASI Hastalığın ortaya çıkışında genetik ve çevresel faktörler birlikte rol alır. Bronş astmasın da altta yatan esas olay hava yollarındaki enflamasyondur

BRONŞ ASTMASI Enflamasyonda eozinofiller, T lenfositler, mast hücreleri başta olmak üzere çok sayıda hücre rol alır Bronş mukozasında enflamasyon zemininde akut ataklar Ig E ye bağlı (atopik astma) veya bağlı olmadan (atopik olmayan astma)ortaya çıkabilir.

BRONŞ ASTMASI ATOPİ NEDİR? Atopi kişinin yaşadığı ortamda sık karşılaşılan allerjen maddelere karşı spesifik Ig E üretme yatkınlığıdır ve kalıtsaldır sıklıkla aynı kişide başka allerjik belirtiler(ürtiker, saman nezlesi vb)eşlik eder. Akrabalarında alerjik hastalık öyküsü alınabilir.

BRONŞ ASTMASI Atopik astmada kişi duyarlı olduğu alerjen ile karşılaştığında hücre yüzeylerine bağlı halde bulunan Ig E çeşitli mediatör ve sitokinlerin salınımını sağlayarak bronkokonstrüksiyona,mukus hipersekresyonuna ve enflamatuvar hücrelerin mukozaya toplanmasına yol açar

BRONŞ ASTMASI Klinik ve Tanı: Tanı asıl olarak öykü ile konur. Hastalık kendini ataklar şeklinde öksürük ,hırıltılı solunum,nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi ile belli eder. Öksürük genelde kurudur Belirtiler nöbetler şeklinde ortaya çıkar ve tekrarlayıcı niteliktedir.

Hastanın yakınmaları zamanla ve ilaçlarla düzelir. Özellikle tekrarlayan hırıltılı solunum (weezing) öyküsü astımı akla getirmelidir. Belirtiler genellikle geceleri veya sabaha doğru ortaya çıkar.

Aşağıda belirtilen faktörler belirtilerin ortaya çıkmasında tetikleyici rol oynaya bilirler ; -Egzersiz -Duman - Sigara Dumanı -Soğuk Hava -Viral Enfeksiyonlar -Ev İçi Ve Ev Dışı Ortam Kirliliği - Ağır Kokular -İlaçlar -Bazı Gıda Katkı Maddeleri

Kişinin duyarlı olduğu maddelerle ( polen, hayvan tüyleri, ev tozu akarları, bazı gıda maddeleri vs.) karşılaşma yada psikolojik faktörlerle belirtiler şiddetlenebilir,ataklar ortaya çıkabilir.

Fizik bulgular hastalığın ağırlığına göre değişir. Ataklar sırasında kişinin bulguları tamamen normal olabilir. Hırıltılı solunum, dispne, takipne gözlenebilir. Oskültasyonda ekspirasyonun uzadığı saptanır ve ronkuslar duyulabilir. Şiddetli atak esnasında solunum seslerinin kaybolması (sessiz akciğer) siyanoz ve solunum yetmezliği bulguları saptanabilir.

Akut astım atağı sırasında bilinç bulanıklığı, ajitasyon, dinlenirken dispne , yardımcı solunum kaslarının kullanımı, solunum sayısının 30/dk , nabız 120/dk üzerinde olması, kan gazlarında hipoksemi (60 mmHg altında) veya hiperkapni ( 45 mmHg üzerinde) olması atağın ağır olduğunu gösterir.

TEDAVİ BRONKODİLATATÖRLER ANTİHİSTAMİNİKLER KORTİKOSTEROİDLER DESENSİTİZASYON

Astım (Yetişkin) H E R A Ş M D NAK İ L A T AABT ABC yi değerlendir Maske ile 5 lt/dak. Oksijen ver, gerekirse solunumu PBV(Pozitif Basınçlı Ventilasyon (Balon valf maske)) ile destekle Hastayı rahat, tercihen oturur pozisyonda tut Oksijen satürasyonunu izle Salbutamol inhaler ihtiyaca göre 2-4 puf kullan ( 5 – 10 dak. bir tekrarla ) Damar yolu aç (DAKŞ) Yapılanlar hastayı rahatlatmadıysa 0.3 mg IV/SC ADRENALIN uygula (20 dak arayla 3 kez) Kardiyak monitorizasyon yap, hastayı değerlendir

KOAH K: Sürekli olan O: Obstrüktif : Tıkanıklık oluşturan ve A: Akciğerleri etkileyen H: Hastalık

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH ) ekspirasyon hava akımlarında kısıtlılık gösteren ve bu özelliği zamanla (aylar boyunca) değişmeyen bir hastalık grubunu tanımlar. KOAH Amfizem ve kronik bronşiti kapsayan bir hastalık grubudur ve bronş astması bu tanımın dışındadır.

Havayolu obstrüksiyonu astımdaki gibi reversibl değildir , aksine aylar yıllar boyunca yavaş bir ilerleme gösterir.

ETYOPATOGENEZ Ekspiratuvar hava akımı obtrüksiyonu hava yollarının hastalığına (kronik bronşit ) ve amfizeme bağlıdır. Hava yollarının duvar kalınlığının artması , lümen içi mukus artışı,küçük hava yolarındaki değişiklikler lümen çapını azaltarak obstrüksiyona neden olurlar.

AMFİZEM: Anatomik olarak terminal bronşiollerin distalindeki havalanma alanlarının ( alveollerin) tahribatına bağlı kalıcı genişlemelerdir.bronşiollerin açık kalmasını sağlayan parankim destek dokunun yitirilmesi bronşlarda daralmaya ve obstrüksiyona yol açar.

KRONİK BRONŞİT: Bronşlarda aşırı mukus salınımına (hipersekresyona ) işaret eder,ardışık iki yıl boyunca en az 3 ay süreyle kronik tekrarlayıcı balgam çıkarma olarak tanımlanır.

KOAH için en önemli risk faktörü sigara içimidir, Olguların % 80- 90’ından sorumludur. Diğer kesin risk faktörleri alfa-1 antitripsin eksikliği ve mesleksel maruziyetler (kadmiyum, silika vb.)

En sık belirti nefes darlığı KLİNİK : En sık belirti nefes darlığı Öksürük Hırıltılı solunum Balgam çıkarma Çoğu hasta kış aylarında sık solunum yolu enfeksiyonu geçirir. Dispne yıllar içinde giderek artar,önceleri eforla ortaya çıkarken sonraları günlük işleri engelleyecek dereceye ulaşır.

KOAH ASTIM 40 yaş üstünde ortaya çıkar Genellikle erken yaşta Uzun sürede ortaya çıkar Nispeten hızlı başlangıçlı Çoğu hasta(%90) sigara içer Çoğunlukla sigara içmezler Atopi öyküsü nadirdir Atopi öyküsü sıktır Dispne ilerleyicidir Dispne/hırıltılı solunum tekrarlayıcıdır SFT reversibl değildir Havayolu obst. reversibldir Bronş aşırı duyarlılığı hafiftir belirgin ve abartılıdır Parankim destrüksiyonu vardır Parankim destrüksiyonu yoktur

Farmakolojik Tedavi BRONKODİLATÖR TEDAVİ: (Salbutamol, terbutalin) ANTİİNFLAMATUARTEDAVİ MUKOLİTİKLER ANTİBİYOTİKLER AŞILAR:Pnömokok aşıları 5-10 yılda bir ve influenza aşıları her yıl sonbaharda olmak üzere bir kez önerilmektedir OKSİJEN TEDAVİSİ (Ventüri maskesiyle 2-4 litre/dk) KOAH tanısı konulmuş hastalarda yüksek konsantrasyonlu O² uygulanmamalıdır

Amfizem/KOAH (Yetişkin) R A Ş M D NAK İ L AABT A T ABC yi değerlendir Havayolu, solunum ve dolaşımla ilgili sorunları bul Hastayı rahat ettiği pozisyonda bırak Nazal kanül veya Venturi maske ile 2 – 4 lt/dak. Oksijen ver, gerekirse solunumu PBV ile destekle Oksijen satürasyonunu izle Salbutamol inhaler ihtiyaca göre 2-4 puf kullan ( 5 – 10 dak. bir tekrarla ) Damar yolunu aç Solunum sıkıntısı ciddi ise ve bilinç kaybı gelişirse endotrakeal entubasyon yap Kardiyak monitorizasyon yap, hastayı değerlendir