İLETİŞİMİN TANIMI ÖNEMİ VE İLKELERİ Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü

bu derste hedeflenen kazanımlar İletişimin tanımını yapar. İletişimin önemini bilir. Etkili iletişimin ilkelerini bilir.

İLETİŞİM TANIMLARI Dilimize Fransızcadan ve Fransızca söylenişi ile geçen “communication” (komünikasyon) sözcüğü Latincedeki “communitio” sözcüğünün karşılığıdır. Bunun kökenindeki “communis” kavramı birçok kişiye ya da nesneye ait olan ve ortaklaşa yapılan anlamlarını taşımaktadır İnsan yaşamında çok anlamlı olan iletişim, hayatın her alanına girmiştir. Bu nedenle çok farklı anlamlara bürünmekte ve birçok tanımla karşımıza çıkmaktadır:

“İletişim, insanın kendisini yönlendirmek ve değişen gereksinimlerini karşılamak için, çevreden gelen uyarıları eleyerek, düzenleyerek etkin bir anlamlandırma ve bunu paylaşma çabasıdır”

“İletişim, katılanların, bilgi/sembol üreterek birbirlerine ilettikleri ve bu iletileri anlamaya, yorumlamaya çalıştıkları bir süreçtir” “İletişim, iki birim arasında birbiriyle ilişkili mesaj alışverişidir.”

İletişim, bireylerin başkalarını etkilemek için, karşılıklı olarak birbiriyle ilişkili fikir, haber, tutum, duygu, beceri ve bilgi alışverişidir

Tanımlarda görüldüğü gibi; İletişimin gerçekleşmesi için iki sistemin gerekli olduğu vurgulanmıştır. Tek yönlü bilgi akışı da “enformasyon” olarak belirtilmiştir. Yani, iletişim sözcüğünün yalın bir ileti alışverişinden çok, toplumsal nitelikli bir etkileşim, değiş tokuş ve paylaşımı içerdiğini ifade edilmektedir

İLETİŞİMİN ÖNEMİ Toplumsal ve kültürel bir varlık olarak insanın iletişimi; ortak bilgilerin paylaşımı, yeni bireylerin yetişmesi, toplumsal rollerin öğrenilmesi, sanatsal biçimlerin yaratılması, bireysel olarak; insanın kendisini anlatabilmesi, bilgi ve becerilerin elde edilebilmesi açısından önemlidir Psikologlar, insanlar arası ilişkilerde iletişim yokluğunun kötü bir iletişimden daha olumsuz sonuçlara yol açtığını gözlemlemişlerdir

Toplumsal sorunların çözümü için karşılıklı, iki yönlü iletişim gereklidir. İletişim ayrıca kişinin duygu ve düşüncelerini başkalarına iletme ihtiyacını karşılar. Örgütler ve toplum açısından iletişim, büyük önem taşımaktadır.

Bütün kişilerarası ilişkiler iletişime dayalı olarak gerçekleşmektedir Bütün kişilerarası ilişkiler iletişime dayalı olarak gerçekleşmektedir. Bu sebeple iletişimin sağlıklı olması, kişiler için ilişkilerin derin, anlamlı ve doyurucu olmasını sağlarken, sağlıksız iletişim, anlaşılamama duygusu veya istenmeyen yalnızlıktan başlayarak, çok daha derin sorunlara kadar gidebilen durumları meydana getirebilmektedir

Toplumsal olarak bir arada yaşamanın gereği olarak insanlar birbirleriyle sürekli iletişim kurmak zorundadır. İletişimin sağlıklı kurulmamasının bir takım sorunlara yol açtığı belirtilmektedir. Kişilerarası iletişimin sağlıklı olması kişinin kendini iyi hissetmemesine, anlaşılmadığını düşünmesine neden olmaktadır

Diğer insanlarla iletişim kurabilmek için varlığını başkalarına bildirme isteği, iletişim kurma eylemini zorunlu hale getirir. Bu açıdan iletişim, insanın psiko-sosyal ihtiyaçlarının sonucu olarak ortaya çıkar. İletişim bilgilerin, düşüncelerin ve duyguların, bireyler arasında söz, beden dili, yazı, görüntü ve benzeri araçlar yardımıyla ile değiş-tokuş edilmesini sağlar. Bu açıdan iletişim, bir toplumsal etkileşim sürecidir.

Kişinin iletişim tarzı ile var olma tarzı / varolma düzeyi arasında karşılıklı etkileşim olduğunu belirtilmekte ve kurulan iletişimin niteliğinin, kişinin nasıl bir insan olacağını belirlemekte, nasıl bir insan olduğu ise kurulacak iletişimi belirlemektedir.

İnsan için iletişim, her şeyden önce organizma olarak var olmasında, ardından psikolojik ve kültürel bir varlık olarak toplumsal ve kültürel çevreyi anlamlandırıp kendine bu çevre içinde uygun bir yer bulmasında temel bir göreve ve öneme sahiptir Bireyin iletişim becerileri çok erken yaşlarda gelişmeye başlar. Bebeklerle olan ilk iletişimler, onların ağlamalarına ve çıkardıkları seslere anlam yüklememiz ve onun da bu anlamlar paralelinde isteklerine devam etmesiyle başlar.

Kişiler arası iletişim sürecindeki bir insan, kısa sürelerle hem bilgi kaynağı hem de alıcı olur. Bu süreçte birey, her iki durumda da iç-iletişim geliştirmek zorundadır. Dolayısıyla iç iletişim, kişiler arası iletişimin gerçekleşmesi için gerekli olan bir süreçtir.

Bireyin kendisiyle olan ve toplumu oluşturan bireyler arasında kurulan her ilişki toplumu da etkiler. Kurulan her ilişki toplumun kendini yenilemesine yardımcı olur. Toplumsal sorunların demokratik çözümü için karşılıklı iletişim gerekir. Dolayısıyla iletişim, hem kişisel hem de toplumsal alışverişin sağlanması sürecidir. Toplum içindeki bireylerin birbirleri ile sağlıklı ilişkiler kurması, bireylerin iyi ilişki kurma konusundaki birikimlerini uygun zaman ve yerde kullanmalarına bağlıdır. Kurulan her ilişki bireyin kendini yenilemesine yardımcı olur.

Gerek bireylerle gerekse kurumlarla kurulan ilişkilerin sağlıklı sürdürülebilmesi açısından günümüzde her insanın iletişim konuşunda temel düzeyde de olsa bilgi sahibi olması gereklidir. Çünkü iletişim yaşamın merkezinde yer alan en önemli süreçlerden biridir.

Etkili iletişim insanların mesleki yaşamlarında sorunları çözmelerine yardımcı olurken kişisel yaşamlarında da ilişkilerini iyileştirmelerine ve sürdürmelerine destek olur. Zayıf ve yetersiz iletişim birçok sorunun oluşmasına neden olur. Etkili iletişim becerilerine sahip olma bu sorunların çözümü açısından da gereklidir.

İletişimin Temel Özellikleri İletişim, toplumsal etkileşimin temelidir. İletişim sosyal yaşamın her anında, her zaman ve her yerde karşımıza çıkar. İletişimde amaç toplum içinde etkin olmak, temas halinde olunan kişileri etkilemektir. İletişim, mesajları veren ve alanın yani her iki tarafın da aktif olduğu bir alışveriştir. İletişim sırasında verilen mesajların ne şekilde alındığı, algılar tarafından belirlenir. İletişimde mesajlar sözlü veya sözsüz olarak iletilir.

İLETİŞİM İLKELERİ İletişimin sağlıklı olabilmesi için, bireylerin benimseyip kullanmaları gereken bazı ilkeler vardır: Her bireyin kendine özgü özellikleri ile değerli olduğuna inanması ve ona iletişim sürecinde koşulsuz ilgi göstermesi, Karşısındaki bireyi koşulsuz kabul etmesi, Her bireyin kendi probleminin kendisinin çözebilme gücüne inanması,

Maske takmadan kendini olduğu gibi gösterebilmesi (saydamlık), Duygu, düşünce ve davranışlarının tutarlı olması, Kendisini karşısındakinin yerine koyup onun sorunlarına onun gibi bakabilmesi, onun hissettiklerini yaşayabilmesi (empatik anlayış)

kaynaklar Akoğuz, M. 2002. İletişim Becerilerinin Geliştirilmesinde Yaratıcı Dramanın Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara Baltaş, Z. ve Baltaş, A. 1999. Bedenin dili. Remzi kitapevi, 168 s., İstanbul. Cüceloğlu, D. 1997. Yeniden İnsan İnsana. Remzi Kitabevi. İstanbul.  Dökmen, Ü. 2005. İletişim çatışmaları ve empati (Sanatta ve Günlük Yaşamda). 32.Baskı., Sistem yayıncılık, 392 s., İstanbul Dökmen, Ü. 1998. İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. İstanbul. Tutar, H. ve Yılmaz, M.K. 2002. Genel iletişim:kavramlar ve modeller. Nobel kitabevi, 243 s., Ankara. Usluata, A. 1991. İletişim. İletişim Yayınları. İstanbul. Zıllıoğlu, M. 1996. İletişim Nedir?. Cem Yayınları. İstanbul.