SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-8 PROF.DR. HÜSEYİN TUR

SİSMİK HIZLAR Hız bilgisi, sismik çalışmalarda elde edilmeye çalışılan en önemli yer altı jeolojik ortam parametresidir. NMO düzeltmesinin yapılabilmesi, yansıma zaman bilgisinin derinliğe dönüşümü için doğru olarak belirlenmelidir. Hız çalışmanın amacına göre farklılıklar göstermektedir. Hız bilgisi aşağıda sıralanan durumlar için önemlidir. Derinlikle seyahat zamanı değişimi, Bir model ile sismik verinin kontrolü, Geometrinin düzeltilmesi (Migrasyon (göç)), Sinyal ve gürültünün sınıflanması ve süzgeçleme, Jeolojik ve litolojik yorumlama Sismik hızlar aşağıda sıralanan elastik parametrelere bağlıdır. .

HIZ ANALİZİ – hız değiştirgenleri SİSMİK HIZI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: Arttıran Faktörler Sıcaklık (soğuk hızı artırır) Yoğunluk Sıkılık derecesi Derinlik (basınç) Sinyal frekansı Azaltan Faktörler Porozite Çimentolaşma Boşluk sıvısı (cinsi ve miktarı) Metamorfizma Konsodilasyon

Görüldüğü gibi farklı kayaçlar arasında ve onların doymuşluk oranlarına göre önemli hız farklılıkları vardır. Bu farklılıklar olmasına rağmen halen daha farklı kayaçların sismik hızlarının gözle görülebilir bir şekilde aynı aralıklara düşütüğü görülmektedir. Dolayısı ile sadece sismik hız bilgisi kayaç türünü tanımlamaya yeterli değildir. Dikkat edilirse, kayaç yoğunlığundaki göreceli değişim oldukça küçüktür ve sismik hızlar gibi yoğunluklar da aynı aralığa düşmektedir. Dolayısıyla, yalnızca yoğunluk bilgisi de kayacın türünü tanımlamaya yeterli değildir.

elde edilir.

HIZLARIN İNCELENMESİ Yer modeli NMO hızı Yatay tek tabakalı ortam Arayüzeyin üzerindeki ortamın hızı Yatay çok tabakalı ortam Küçük açılım boyları için RMS hızı Eğimli tek tabakalı ortam Ortamın hızının eğim açısının kosinüsüne bölümü Gelişigüzel eğimli tabakalı ortam Küçük açılım boyları ve küçük eğim açıları için RMS hızı NMO hızı (yığma hızı) NMO hızı kısa açılımlardaki hiperbolik yansımalar için geçerli iken, yığma hızı tüm bir açılım boyunca veriye en iyi uyan hiperbolün hızına dayanmaktadır. RMS hızı, tabakalı ortamlarda NMO düzeltmesi için kullanılan hızdır.

Tek kanallı veri toplama HIZ SİSMİK KESİT JEOLOJİK KESİT ts : gözlenir h: bilinmez V: bilinmez 1 bilinen, 2 bilinmeyen olduğundan hız ve/veya derinlik bulunamaz Sismik veriden sismik dalga hızının kestirimi, sıfır ofset dışında ofsetli veri toplanması ve CDP gruplarının oluşturularak verinin işlenmesi ile mümkündür. HIZ SİSMİK KESİT JEOLOJİK KESİT

Derinlik arttıkça hız artar ve normal kayma zamanı azalır. HIZLARIN İNCELENMESİ Sismik veriden hız kestiriminin temelinde normal kayma zamanı yatmaktadır. Normal kayma zamanı ne kadar fazlaysa, sismik veriden hız o kadar doğru saptanabilir. Derinlik arttıkça hız artar ve normal kayma zamanı azalır. Bu nedenle derinlerden gelen yansımalardan elde edilen hız değerlerinin ayrımlılığı düşüktür. Normal Kayma 1240 ms 900 ms 620 ms