PERİMENOPOZAL YILLAR VE KONTRASEPSİYON

Menopoz yaşı dünya ortalaması 51, ülkemizde ise 50 dir.

Menopozdan 2-8 yıl kadar öncesinden;. Düzensiz adet kanamaları, Menopozdan 2-8 yıl kadar öncesinden; Düzensiz adet kanamaları, Anovulatuar sikluslar, Fertilitede azalma ve Vazomotor semptomlarla kendini gösteren döneme premenopozal dönem adı verilmektedir.

Son adet kanamasından amenoreik bir yıl geçtikten sonra ancak klinik olarak menopoz tanısı konulabilmektedir.

Kırklı yaşların başlarından menopoz sonrası fertilitenin tamamen ortadan kalktığını varsaydığımız zamana kadar olan yıllar, perimenopozal yıllar olarak kabul edilmektedir.

Perimenopozal dönemde karşılaşılan Adet düzensizlikleri, Vazomotor şikayetler, Emosyonel sıkıntılar, Genitoüriner atrofiye bağlı sorunlar yanında Kontrasepsiyon gereksinimi oldukça önemli bir yer tutmaktadır.

Perimenopozal Dönemde Fertilite Kırklı yaşlardan menopoza yaklaştıkça fertilite azalmakla birlikte devam etmektedir. Bu yıllarda overlerdeki foliküllerin sayısı azalmaktadır. Overlerde çok az sayıda ve fertilizasyon bakımından elverişli olmayan foliküller mevcuttur. Perimenopozal yaşlardaki oligomenoreik kadınların ancak %35’inde ovulasyon görülmektedir.

Perimenopozal Dönemde Fertilite Bu dönemde fertiliteyi etkileyen bir diğer faktör, cinsel aktivitedir. Perimenopozal yaşlarda cinsel aktivitenin %50 azaldığı gösterilmiştir. Estrojen düzeyindeki azalma, özellikle vajen epitelinde kuruluk ve atrofi, disparoni ve cinsel isteksizliğe yol açabilmektedir. Ancak yapılan araştırmalarda cinsel aktivitesini sürdüren kadınlarda estrojen yetersizliği sonucu oluşması beklenen vajinal atrofinin daha az olduğu gözlenmiştir.

Perimenopozal Dönemde Fertilite Yeterli çocuk sayısına ulaşmış perimenopozal kadın artık gebe kalmak istemeyecektir.

İleri Yaş Gebeliklerinin Riskleri Kadının fizyolojik kapasitesi, 30-40 yaşlarında en üst düzeydedir. Kırklı yaşlardan sonra bu kapasite giderek azalmaktadır. İleri yaş gebeliklerinde maternal ve perinatal mortalite ve morbiditeler artmaktadır. Anne yaşının artması ile ilgili olarak başta Down sendromu olmak üzere kromozomal anomalilerin ve sonuçta sağlıksız fetüslerin görülme olasılığı da artmaktadır.

İleri Yaş Gebeliklerinin Riskleri Kırk yaş üzeri gebeliklerde spontan abortus oranları 20-25 yaş gebeliklerinde görülen oranların iki katına çıkarak %26’lara ulaşmaktadır. Bu yaş grubu kadınların istenmeyen gebeliklerinin %45’inin medikal abortus ile sonlandırıldıkları bildirilmektedir.

Perimenopozda Kontrasepsiyon

Yalnız Progestin İçeren Haplar Sadece progestin içeren oral kontraseptif ilaçlar, KOK’ler ile aynı koruyucu etkiye sahiptir. Adet düzenleyici etkileri olmadığı gibi, vazomotor yakınmaları azaltıcı HRT benzeri fayda sağlamazlar. Ayrıca kullanım sırasında adet düzensizlikleri ve kadını zaman zaman gebelik şüphesine düşürebilecek geçici amenorelere sebep olabilirler. Bununla birlikte, KOK’lerin kontraendike oldukları durumlarda önerilebilecek etkin bir seçenektir.

Enjektabl Progestinler Medroksiprogesteron asetat ve noretisterat içeren uzun etkili enjektabl preperatlardır. Kontraseptif etkileri oldukça güvenilirdir. Endometriyozis, myom ve ektopik gebelik üzerine olumlu etkileri vardır. 3 ve 2 aylık periyotlar için kontrasepsiyon sağlarlar. Intramusküler uygulanırlar. Yan etkileri ve avantajları bakımından yalnız progestin içeren preperatlara benzerler.

Rahim İçi Araçlar Menoraji, dismenore veya herhangi bir uterin patolojisi bulunmayan 40 yaş üstü kadınlarda kullanılabilecek iyi bir yöntemdir. Bakırlı RİA’ların etkinlikleri 10 yıl sürmektedir.

Bariyer Yöntemleri Kondom en yaygın olarak kullanılanıdır. Spermisid jel ilaveleri ile etkinlikleri artırılabilir. Cinsel yolla geçen hastalıklara karşı koruyucu etkileri bulunmaktadır.

Sterilizasyon Kalıcı sterilizasyon sağlarlar.

Diğer Yöntemler Progestinli RİA’lar Progestinli implantlar (5 yıl koruma sağlayan Norplant gibi) Postkoital kontrasepsiyon Sadece cinsel ilişki sırasında uygulanan vajinal jel ve köpük tabletleri

SONUÇ Perimenopozal yıllardaki kadınlarda istenmeyen gebelikler ve bu gebeliklerin sonlandırılması isteğine bağlı sorunlar büyük önem taşımaktadır. Perimenopozal kadına kontrasepsiyon önerirken yöntemin etkinliği, riskleri ve başarı ile kullanılabilirliği geniş biçimde tartışılmalıdır. Ayrıca menopozdan sonra bir yıl kadar daha kontrasepsiyonun gerekli olduğu göz ardı edilmemelidir.