Fiziksel hastalıklara ruhsal tepkiler Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

İyilik hali Fiziksel iyilik Duygusal iyilik Ruhsal iyilik Sosyal iyilik Çevresel iyilik

Soma - Psişe

Stresten hastalığa

Fiziksel Hastalık üç alanda değişiklik yaratır Sistem içi (organ, hücre) Sistemik (kişilik, benlik, organizma) Sistemler arası (aile, toplum)

Hastalık ya da sakatlık yaşamın olağan akışının yön değiştirmesine neden olarak, bireyin ve ailesinin bu yeni duruma uyum sağlamasını gerektirir.

Ortak belirtiler Enerji azlığı Uyku bozukluğu İştah azlığı Bilişsel bozukluk

Ruhsal Belirtiler Davranışsal Duygusal Bilişsel Kişiler arası ilişkiler

Ruhsal tepkiye yol açan etkiler Beyin işlevlerinin doğrudan etkilenmesine bağlı organik beyin sendromları

Ruhsal tepkiye yol açan etkiler Hastalığın algılanmasına, anlamlandırılmasına, işlevsellik üzerindeki etkilerine bağlı olarak oluşan bozukluklar

Ruhsal tepkiye yol açan etkiler Uygulanan tanısal işlemlerin ve tedavilerin, kullanılan ilaçların psikiyatrik sonuçları

Ruhsal tepkiye yol açan etkiler Bilgi, bilgilendirme eksikliği Hastalığın kabullenilmesinde güçlük Hastalığın sonuçları, işlev kaybı, yetiyitimi Bireyin kişilik özellikleri Başka bir ruhsal hastalığın varlığı Ekonomik sorunlar

Hasta birey Beden bütünlüğü bozulur Narsistik zedelenme yaşar Acı ve sıkıntı yaşar Duygusal ve fiziksel gücü azalır İlgi, onay ve sevginin kaybedileceği korkusu yaşar Yaşamı üzerindeki kontrol duygusunu kaybeder Yabancılaşır

Bedensel hastalığa gösterilen ruhsal tepkiler Çaresizlik duygusu Utanç, suçluluk Öfke, kızgınlık Yas, depresyon Gerileme, çocuksu isteklerde bulunma Hipokondriazis

Bedensel hastalığa gösterilen ruhsal tepkiler İstek ve haz kaybı Sosyal geri çekilme Umutsuzluk Kaygılı ruminasyonlar Sanrı ve varsanılar İntihar düşüncesi

Psikososyal etkenlerin bedene etkileri

Strese gösterilen ruhsal tepkiler Anksiyete Bireyin kendini tehdit altında, bir tehlike içinde hissettiği bir durumu anlatır Kaygı Çarpıntı Nefes darlığı Terleme Titreme

Strese gösterilen ruhsal tepkiler Anksiyete Depresyon Ruhsal çökkünlük Hayattan zevk almama Karamsarlık İntihar düşünceleri Suçluluk duyguları Uyku ve iştah değişiklikleri Kilo kaybı

Strese gösterilen ruhsal tepkiler Anksiyete Depresyon Psikoz

Stresle ortaya çıkan bedensel hastalıklar Akut hastalıklar Kronik hastalıklar Ölümcül hastalıklar

Tıbbi hastalıklarda ruhsal belirti sıklığı Yatan hastalarda % 27 tanı düzeyinde anksiyete ve depresyon % 5-20 konfüzyon, ajitasyon % 41 eşikaltı belirti

Tıbbi hastalıklarda depresyon Ayaktan hastalarda* %20-24 klinik açıdan anlamlı depresyon %10 major depresyon Yatan hastalarda %23-45 klinik açıdan anlamlı depresyon %4-45 major depresyon %3-29 minor depresyon * Borson et al, 1986; Kukull et al, 1986

Yapılması gerekenler Hastanın durumunu anlamak, empati Gerçekçi, umutlandırıcı bilgilendirme Hekimin işini bir angarya gibi görmemesi Örtük ihmalkarlık ile mücadele

Yapılması gerekenler Ruhsal tepkiler konusunda bilgili olma Hastayı biyo-psiko-sosyal bir bütünlük içinde görebilme Hastaya ve hastalığa karşı önyargılı olmama Gerçekçi ve etik olmayan rasyoneller geliştirmeme