Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri ve Sorunları

... konulu sunumlar: "Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri ve Sorunları"— Sunum transkripti:

1 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri ve Sorunları
Yrd.Doç.Dr. Taner ARTAN İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü 30Mart2015 Antalya

2 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri
İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara, yaşama biçimine, geçirilen hastalıklara ve bireyin yaşlılık dönemini algılamasına bağlı olarak değişir.

3 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri
Yaşlanma bedensel, ruhsal, zihinsel ve toplumsal değişimlerin yaşandığı bir süreçtir.

4 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri
Yaşlılık ;fiziksel, psikolojik ve sosyal boyutları ile değerlendirilmesi gereken bir süreçtir.

5 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri
Fizyolojik boyutuyla yaşlılık, kronolojik yaşla birlikte görülen değişimleri ifade eder. Psikolojik boyutuyla yaşlılık, algı, öğrenme, psikomotor, problem çözme ve kişilik özellikleri açısından insanın uyum sağlama kapasitesinin kronolojik yaş ilerledikçe değişimini ifade eder. Sosyolojik açıdan yaşlılık ise bir toplumda belirli yaş grubundan beklenen davranışlar ve toplumun o gruba verdiği değerlerle ilgilidir.

6 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri
Yaşlanma sürecinde meydana gelen fizyolojik değişiklikler, yine yaşlanma sürecinde devam eden psikolojik, biyolojik ve çevresel olaylardan bağımsız olarak gerçekleşmez. Saçların beyazlaması, Kırışıklıkların oluşması vb. gibi fizyolojik değişimler her yaşlıda benzer biçimde ortaya çıkar Ancak yaşama biçimi ve çevresel koşullar bakımından yaşlılar homojen bir grup oluşturmadığı için bu fizyolojik değişimler her bireyde farklı hız ve zamanda ortaya çıkar.

7 Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri
Yaşlılığın; sağlık sorunları, beslenme, cinsellik, ekonomik, sosyal ve psikolojik birçok sorunu da vardır.

8 Yaşlılığın Psiko-Sosyal Sorunları
Gerçekte tüm insanlar için bu tür sorunlar söz konusudur. Ancak, çeşitli sorunların etkileri yaşlılar üzerinde farklı, olumsuz, başka sorunların nedeni ya da sonucu olabilmektedir.

9 Depresyon Yaşlılıkta psikolojik bağlamda en sık rastlanılan sorunlardan birisi de depresyondur. Yaşlılıkta ortaya çıkan depresyon belirtileri, genç ve orta yaslılarda görülen depresyon belirtilerinden farklılaşmaktadır.

10 Depresyon Depresyon yaşayan yaşlılarda fiziksel, görsel, duyusal ve
bilişsel bozukluklar görülmektedir.

11 Depresyon Bu süreçte çevreye karşı ilgisizlik, Anksiyete,
Kendini yargılama, Suçluluk, Değersizlik duyguları, Fiziksel aktivite azlığı ve sağlıksız yemek yeme davranışları yaşlıların sıklıkla uğraşmak zorunda kaldıkları psikolojik sıkıntılardır.

12 Kuşak Çatışması Gençlik, güç ve kuvveti, çabukluğu, değişmelere zaman geçirmeden uyabilme yeteneğini, çekiciliği ifade eder. Yaşlılık ise, deneyim ve deneyim birikimini, yavaşlığı, durgunluğu, soğukkanlılığı belirler.

13 Kuşak Çatışması Çeşitli ülkelerde yaşlılara ve yaşlılığa verilen değerler değişiktir. Türk toplum yaşamı ve geleneğinde de yaşlılara karşı saygılı bir yaklaşım vardır.

14 Kuşak Çatışması Gelişen teknoloji ve sosyal değişim, her iki alanda (kentsel-kırsal) yaşlı-genç görüşleri ve değer yargılarında da büyük gelişmelere neden olmuştur. Hızlı toplumsal değişme ve sanayileşme süreci sonrasında kuşak çatışması daha keskin sınırlarla ortaya çıkmaktadır.

15

16 Kuşak Çatışması Yalnız giyim kuşam ve şekil yönünden değil,
din, inanç ve değer yargıları ve manevi gereksinimler bakımından da farklılık görülür.

17 Kuşak Çatışması Kuşak çatışması tüm toplumlarda, değişik biçimlerde kendini gösterir. Hemen her çağda yaşlılar gençleri, gençler yaşlıları suçlar ve bu böyle devam eder.

18 Rol ve Statü Değişimi Geniş aile  Çekirdek aile
Sanayileşme ve kentleşme sonucu aile yapısı; Geniş aile  Çekirdek aile

19 Rol ve Statü Değişimi Yaşlıların değişen rol ve statülerini belirleyen bir göstergede ekonomik bağımlılıktır.

20 Rol ve Statü Değişimi Yaşlının değişen rol ve statüsünün belirtilerinden önemlisi “ilgi” eksikliğidir. Yaşlı çocuklarından, yakınlarından sürekli sıcak ilgi bekler. Bunu bulamayınca yeni psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalır.

21 Rol ve Statü Değişimi Topluma ait olamama ve izole edilme duyguları,
içe dönme, vücut fonksiyonları ile sürekli uğraşıları ortaya çıkarır.

22 Rol ve Statü Değişimi Bir çoklarını intihara götürebilen bu ciddi heyecansal ve duygusal karışımları ortadan kaldırmak için yaşlı kişilerin bu duygularıyla ilgilenilmelidir.

23 Rol ve Statü Değişimi İş yaşamının bitmesi ile toplumdaki saygınlık da azalır ve yaşlı, oluşan fiziksel yaşlanma belirtilerini de kolay kabullenemez.

24

25 Üzüntüler, Sıkıntılar Sağlık şikayetleri, Ekonomik sorunlar,
İlgisizlik, Yalnızlık, Arkadaş,dost eksilmesi Zararlı alışkanlıklar

26 Korkular Yaşlılıkta başlayan üzüntü ve sıkıntılar, arttıkça korku davranışına dönüşebilmektedir. Korku derecesi bir görüşe göre, yaşlının geçmiş döneminde doyum sağlayıp sağlayamaması ile ilişkilidir.

27 Korkular Ölüm korkusu Hastalık korkusu ve yatalak duruma düşme korkusu
Yaşlılarda görülen diğer korku türleri şu şekilde sıralanabilir: Ölüm korkusu Hastalık korkusu ve yatalak duruma düşme korkusu Yalnızlık korkusu, eşini ve yakınlarını kaybetme korkusu

28 Korkular Fiziksel yeteneklerini kaybetme korkusu,
Zihinsel yeteneklerini kaybetme korkusu, Ekonomik yoksunluk korkusu, Çevresine yük olma korkusu v.b.

29 Unutkanlık ve Uykusuzluk Sorunu
Yaşlılıkta en çok şikayet edilen sorunlar arasından unutkanlık ve uykusuzluk başta gelmektedir. Özellikle yakın geçmişe ait olay ve olguların unutulduğu, uzak geçmişin iyi anımsandığı, yaşlılarla yapılan görüşmelerle de izlenebilir.

30 Unutkanlık ve Uykusuzluk Sorunu
Bellek, düşünme ve problem çözme gibi zihinsel fonksiyonlarda gözlenen önemli düşüşe demans denir. Yaşlıların uyum güçlüğü yaşamasına yol açan en önemli sorunlardan biridir.

31 Unutkanlık ve Uykusuzluk Sorunu
Yaşlı bilişsel yetilerini kaybedip günlük yaşamında yetersizlik yaşamaya başlar. Zihinsel işlevlerin tümünde genel bir azalma ve entelektüel gerileme görülür. Yaşlılıkta en sık ve en ciddi görülen hastalık grubunu oluşturur.

32 Unutkanlık ve Uykusuzluk Sorunu
Uyku, insanın vücut ve ruh dengesini sağlar. Vücudu ve zihni dinlendirir, bedenin gücünü tekrar kazanmasına yardımcı olur. Yaşlıların uyku ihtiyaçları gençlere göre daha azdır. 6-7 saatlik uyku yaşlılar için yeterli olmaktadır.

33 Stres Stres; bireyde baskı ve engellenme duygusu yaratan,
zorluk çıkaran, çıkmaza sokan, çaresizliğe sürükleyen, acı veren, bunaltı ve üzüntü verici yaşam olaylarıdır.

34 Stres Stresin önlenmesinde “denetim duygusu” önemlidir.
aşamadığı sorunları dini inanç sistemi içerisinde kolaylıkla kabullenebilir.

35 Stres Birey üzerindeki stresin etkisini hafifletmeyi amaçlayan bir diğer unsur ise toplumsal destektir. Aile desteği yada kurumsal destek yaşlı için çok güçlü psikolojik destek sağlar

36 Anksiyete Anksiyete bozuklukları bilişsel ve bedensel belirtilerle kendini gösterir. Bilişsel belirtiler arasında çevreye ilginin kaybolması, kötü bir şey olacak beklentisi, çabuk öfkelenme huzursuzluk hissi, denetimini yitirme veya çıldırma korkusu,

37 Anksiyete Bedensel belirtiler arasında çarpıntı, terleme,
nefes darlığı, yerinde duramama, göğüs ağrısı, bulantı, baş dönmesi, fenalaşma, uyuşukluk ve karıncalanma hisleri sayılabilir.

38 Anksiyete Yaşlı bireyler ruhsal sıkıntılarından bahsetmeyi uygun bulmadıkları için, çoğunlukla bedensel belirtilirden bahsederler. Bu nedenle anksiyete fiziksel hastalıklarla karıştırılabilir ve boşuna ilaç kullanmasına neden olabilir.

39 Boş Zamanların Değerlendirilmesi Sorunu
Boş zamanların değerlendirilmesi önemli bir programdır. Yaşlıların kültürel yapısı ve değer yargılarıyla yakından ilgili faaliyetler ayarlanması onlar için önemlidir.

40 Teşekkürler…