Yrd. Doç. Dr. Ebrucan İSLAMOĞLU SOSYAL BİLİMLERDE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ ÜNİTE 1-BİLİMSEL YÖNTEM Yrd. Doç. Dr. Ebrucan İSLAMOĞLU

ANAHTAR KELİMELER Bilim Bilimsel Yöntem Kuram : Bilime temel olan kurallar bütünüdür. Paradigma : Belli bir zaman dilimi içinde bir grubun ya da topluluğun düşünme biçimi ve davranışlarını belirleyen bir dünya görüşü, bir izlenceler bütünü, bir perspektif, bir model, ideal tip. Araştırma Araştırma Türleri Araştırma Süreci

BİLİM Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim. Bilim sorun çözme yoludur. Ancak tek sorun çözme yolu değildir. Bilim insanları bilimsel yöntemi kullanarak sorun çözer.

Bilim insanının amacı, sadece bilgi toplamak ve biriktirmek değildir Bilim insanının amacı, sadece bilgi toplamak ve biriktirmek değildir. Sorunların neler olduğunu ve nasıl çözülebileceğini araştırmak ve bulmak temek işlevleri arasındadır. Bilim soru sormaya, sorgulamaya dayanır. Bilim insana belli sınırlar içerisinde doğayı ve yaşamayı denetleme imkanı sağlar.

SORUN ÇÖZMENİN DAYANAKLARI Gelenekler (önceki uygulamalar, emsal gösterme vd.) Hukuk Otorite-Uzman-Bilen Kişi Bireysel Deneyimler (Akıl Yürütme, Sezgilere Güvenme) Bilim

BİLİM DÜŞÜNCESİNİN EVRİMİ Mitoloji Efsaneler İnançlar Felsefe İdealizm (Standartlaşmış Biçim.) Materyalizm (Sadece maddenin gerçek olduğunu , madde ve maddenin değişimleri dışında hiçbir şeyin var olmadığını öne süren görüştür.) Bilim Yöntem/Süreç Ürün/Çıktı

BİLİMİN ANLAMI Ürün olarak bilim: Bilimsel yönteme dayalı olarak üretilmiş sistematik bilgiler bütünü.(Ürün) Süreç olarak bilim : Gerçeği aramak ya da bir sorunu çözmek için bilimsel yöntemi kullanmak.(Yöntem)

BİLİMİN ÖZELLİKLERİ Çözümlemeci Olgusal - Duygularla fazla ilgilenmez. Dış dünyadaki nesnel gerçeklikler üzerinden araştırmalar yapılır. Mantıksal Nesnel - Olduğu gibi kabul eder. Eleştirici Genelleyici Seçici Evrensel - Ülke, kültür ayrımı olmaksızın her yerdedir. Sistematik - Rasgele, tesadüfi değildir. Kayıtlı/Birikimli

BİLİMİN AMAÇLARI - İŞLEVLERİ BETİMLEME - Bir durumu olduğu haliyle var olan şekliyle ortaya koymak. AÇIKLAMA - Neden sonuç ilişkilerini açıklama, nasılı açıklamadır. YORDAMA - Saptanan bilgilerden hareketle öngörüde, kestirimlerde bulunmadır. DENETİMLEME - Öngörülebilecek durumları kontrol altında tutmaktır.

BİLİMSEL TUTUM VE DEĞERLER Bilim insanları bu özelliklere sahiptir. Kuşkuculuk/Eleştirellik Yansızlık/Nesnellik - tarafsızlık Olgusallık/Gerçekçilik Dürüstlük/Doğruluk - duygusal değiller Görgüllük/Deneyimsellik - Maddi, ampirik verilerle hareket eder.

BİLİM ANLAYIŞINDA ÇEŞİTLENME OLGUCU - POZİTİVİST YAKLAŞIM Nesnel ve Nicel Dünya-Sayılarla ölçülebilen Gerçeğe deneyim yoluyla ulaşma POSTMODERNİST - POZİTİVİST ÖTESİ- GERÇEĞİN BİR PARÇASIDIR. Öznel ve değişken algılar Yorumlama ve anlamlandırma ELEŞTİREL Politik ve ideolojik güç ilişkileri bağlamında değerlendirmedir. Bilimin işlevi eleştirel sorgulama ve insanları özgürleştirmedir.

Pozitivist, akılcı görüşler bilginin keşfedildiği ve ortaya çıkarıldığını öngören bir bilgi tanımını savunurken, pozitivizm ötesi yaklaşımlar bilginin keşfedilme yerine yorumlandığını, ortaya çıkarılma yerine oluşturulduğunu varsayar.

Pozitivist yaklaşımların olayları ve sosyal olguları açıklamada yetersiz kalmaya başlaması pozitivist ötesi yaklaşımların önemini ortaya koymaya başlamıştır.

Pozitivist bilim anlayışının dayandığı temel varsayımlar şunlardır: Bilimsel ilerleme birikimseldir. Bilimsel bilgi tek meşru bilgidir. Metafizik iddialar, değer yargıları ve kanaatler meşru bilgi değildir. Görgül verilerin derlenmesi ve değerlendirilmesinde, kuram oluşturulmasında normatif bakış açılarına, değer yargılarına, kanaatlere ve kişisel bakış açılarına yer yoktur.

Meşru bilgiye ancak mantık ve matematiği kullanarak, doğa bilimlerinin yöntemleri ile ulaşılabilir. Kavramlar gerçeklerin sayısal olarak ölçülmesine olanak tanıyacak şekilde işlevsel hale getirilmelidir. Bilimin amacı neden-sonuç ilişkilerini açığa çıkarmak ve düzenlilikleri açıklayan kanunlar ortaya koymaktır.

BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜREÇLERİ Sorunun belirlenmesi Denencelerin oluşturulması (Hipotez - Bilimsel öneri) Verilerin toplanması İstatistiksel tekniklerden yararlanarak çözümlemelerin yapılması Sonuçların paylaşılması - Elde edilen bulgular etik kurallarla rapor edilmesidir.

TEŞEKKÜR EDERİM…