HİPOTEZ TESTLERİ

Hipotez Nedir? Hipotez kısaca doğruluğu bir araştırma ya da deney ile test edilmeye çalışılan öngörülere, denencelere denir. HİPOTEZ, parametre hakkındaki bir inanıştır. Parametre hakkındaki inanışı test etmek için hipotez testi yapılır. Hipotez testleri sayesinde örnekden elde edilen istatistikler aracılığıyla anakütle parametreleri hakkında karar verilir. Anakütle parametreleri hakkında karar verirken doğru ya da yanlış olması muhtemel yargılardan hareket edilir. “Bu sınıfın not ortalamasının 75 olduğuna inanıyorum.”

Bir hipotez testinde iki hipotez yer alır: H0 : Boş hipotez, sıfır hipotezi H1ya daHa : Alternatif hipotez Daha önce doğru olduğu ispatlanan veya ortak kabul görmüş yargılara sıfır hipotezi(H0) denir. İnandığımız durum H0 hipotezinde yer alır. Aksi ispat edilemedikçe H0 hipotezi doğru kabul edilir. İddia edilen durum H1 hipotezinde ele alınır. Sıfır hipotezinde belirtilen yargının tersi bir yargıyı içinde bulunduran hipoteze alternatif hipotez (H1) denir. Kendini kanıtlama zorunluluğu H1 hipotezine aittir. H1 hipotezi daima H0 hipotezinin tersi olarak ifade edilir.

Problemlerdeki hipotezleri belirlemek: Populasyon ortalamasının 75 olduğunu test ediniz. Adımlar: Soruyu istatistiksel olarak belirtin (H0:  = 75) Zıddını istatistiksel olarak belirtin (H1:   75) Hipotezler birbirinden tamamen ayrıktır.

Hipotezlerin belirlenmesi alıştırmaları: Aşağıdaki durumlarda hipotezleri oluşturunuz: Populasyonun günde TV seyrettiği sürenin ortalaması 12 midir?  = 12   12 H0:  = 12 H1:  12 Populasyonun günde TV seyrettiği sürenin ortalaması 12 den farklı mıdır?   12  = 12 H0:  = 12 H1:  12

3. Bir şapkanın ortalama maliyetinin 2 3. Bir şapkanın ortalama maliyetinin 2.000TL’den büyük olduğu iddia edilmektedir, araştırınız. H0:   2 000 H1:   2 000 4. Kitapçıda harcanan paranın 25. TL’den küçük olduğu iddia edilmektedir, araştırınız. H0:  >25 H1:   25

Z Z Z Hipotez Çiftleri: H0 RED /2 ÇİFT TARAFLI TEST H0 RED H0 RED ÇİFT TARAFLI TEST TEK TARAFLI TEST (Sağ taraf testi)  Z H0 RED H0 RED TEK TARAFLI TEST (Sol taraf testi)  Z

Önem Seviyesi -  Örnekleme dağılımının RED bölgesinin büyüklüğünü gösterir. Tipik değerleri: 0.01, 0.05, 0.10 Araştırmanın başında araştırmacı tarafından seçilir.

Karar vermedeki hatalar Hipotez Testi Bir Mahkeme Jürisi Karar vermedeki hatalar Gerçek durum Karar Masum Suçlu H0 doğru H0 yanlış Doğru Hata H0 red edilemez 1-a II.tip hata(b) H0 red I.tip hata(a) 1-b H0: Masumdur

 &  Ters yönlü ilişki içindedir Her iki hatayı da aynı anda azaltamazsınız!  

’yı Etkileyen Faktörler: Populasyon parametresinin gerçek değeri Hipotezdeki parametre değeri ile parametrenin gerçek değeri arasındaki fark arttıkça  da artar. Önem derecesi -  azalırken  artar. Populasyon standart sapması -   arttıkça  artar. Örnek hacmi - n n azaldıkça  artar

Hipotez testi adımları: 1. H0’ı belirle. 2. H1 ’i belirle. 3. ’yı seç. 4. n’i seç. 5. Test istatistiğini seç 6. Kritik değerleri hesapla. 7. Veri topla. 8. Test istatistiğini hesapla. 9. İstatistiksel kararı ver. 10. Kararı açıkla ve yorumla.

Hipotez Testinde Test İstatistiğinin Belirlenmesi Ortalama yada iki ortalama farkı için Varyansların testi Oranlar yada iki oran farkı için Bir varyans için İki varyans oranı için 2 biliniyor 2 bilinmiyor n30 n<30 Z İstatistiği F İstatistiği 2 İstatistiği Z İstatistiği t İstatistiği

 bilindiğinde Z test istatistiği ORTALAMALARLA İLGİLİ HİPOTEZ TESTLERİ  bilinmediğinde fakat n30 olduğunda Z test istatistiği  bilindiğinde Z test istatistiği Z X n x     Z X n x    s Kabul ve red Alanları: (Çift Taraflı Test) /2 Z H0 RED Rejection region does NOT include critical value. Reject if: Z-Test Statistic > Critical Z Value or Z-Test Statistic < Critical Z Value Z/2 kritik değerler tablodan bulunur.

Çift Taraflı Z Testine Örnek: Bir fabrikada üretilmekte olan vidaların boylarının ortalaması 100 mm, ve standart sapması 2 mm olan normal dağılım gösterdikleri bilinmektedir. Makinalarda olan bir arıza giderildikten sonra üretilen vidalardan alınan 9 vidalık bir örneğin boy ortalaması 102 mm olarak bulunmuştur. Makinalardaki arıza giderilirken vidaların boyunun ayarı bozulmuş mudur? =0.05 için test ediniz ve yorumlayınız. m=100mm s=2mm n=9 1. Adım: Hipotezlerin belirlenmesi 2. Adım: Test istatistiğinin hesaplanması

Standart Normal Dağılım Tablosu 3. Adım: Kritik değerlerin belirlenmesi: Standart Normal Dağılım Tablosu .500 - .025 .475   .06 Z .05 .07 1.6 .4505 .4515 .4525  /2 = .025  /2 = .025 1.7 .4599 .4608 .4616  -1.96 1.96 Z 1.8 .4678 .4686 .4693  1.9 .4744 .4750 .4756

Zhesap=3 -Ztablo= -1.96 Ztablo= 1.96  /2 = .025 4. Adım: İstatistiksel karşılaştırmanın yapılması: idi H0 RED H0 RED  /2 = .025  /2 = .025 Zhesap=3 -Ztablo= -1.96 Ztablo= 1.96 5. Adım: Karar verme ve yorumlama: Zhesap değeri H0 red bölgesine düştüğü için H0 hipotezi reddedilir, yani vidaları boy ortalaması 100 mm’den farklıdır, makinanın ayarı bozulmuştur.

Tek Taraflı Z Testi Örneği Bir kutu mısır gevreğinin ağırlığının 368 gr’dan fazla olduğu iddia edilmektedir. Ayrıca  = 15 gram olduğunu belirtmiştir. n= 25 kutuluk bir örnek alınmış veX = 372.5 gr. olarak bulunmuştur. 0.05 seviyesinde test ediniz. H0:   368 H1:  > 368  = 0.05 n = 25 Kritik değer:

X   372 . 5  368 Z     1 . 50  15 n 25 =.05 Z Zhesap=1.5 Çözüm H0:   368 H1:  > 368  = 0.05 n = 25 Kritik değer: Test İstatistiği: Karar: Yorum: X   372 . 5  368 Z     1 . 50  15 n 25  = .05 için H0 hipotezi reddedilemez. RED bölgesi =.05 Ortalamanın 368 gr.dan fazla olduğuna dair yeterli kanıt yoktur. Z Zhesap=1.5 Ztablo=1.645

Z X n    s Çift Taraflı Z testi örneği: Bu sene DEÜ.İİBF İktisat bölümünden mezun olacak öğrencilerin mezuniyet not ortalamalarının 70 olduğu iddia edilmektedir. Bu amaçla mezuniyet sonrası 36 öğrencilik bir örnek alınmış ve mezuniyet ortalamalarının 66, standart sapmasının 12 olduğu bulunmuştur. Bu veriler ışığında iddiayı =0.01 için test ediniz. H0 : =70 H1 : 70 Z X n x    s III.  = 0.01 için z tablo değeri 2.58 IV. |zhes|<|ztab| H0 red edilemez.

ORANLARLA İLGİLİ HİPOTEZ TESTİ Çift Kuyruk Testi Sol Kuyruk Testi Sağ Kuyruk Testi Örnekten hesaplanan oran p ile gösterilirse oranlarla ilgili test istatistiği;

ÖRNEK Bir süpermarketler zinciri sahibi müşterilerinin %95’ten fazlasının süpermarketlerindeki fiyatlardan memnun olduğunu söylemektedir. Tesadüfi olarak seçilen 200 müşteriden 184’ü fiyatlardan memnun olduğunu bildirmektedir.%1 önem düzeyinde, süpermarketteki fiyatlardan memnun olanların oranının %95’e eşit olmadığını söyleyebilir miyiz? Kabul