SİYASAL İDEOLOJİLER 5. HAFTA MUHAFAZAKÂRLIK

Öğrenme Hedefleri Muhafazakârlık kavramının doğasını anlayabilecek Muhafazakârlık kavramının tarihsel gelişimini takip edebilecek Muhafazakârlığın diğer ideolojilere olan temel itirazlarını kavrayabilecek Muhafazakârlık ve liberalizmin eklemlenmesi anlaşılabilecek

İçindekiler Muhafazakârlık Nedir? Muhafazakâr Düşüncenin Kökleri Muhafazakârlığın Doğası

Muhafazakârlık Nedir? Alışılmış kullanım, muhafaza etme ya da ‘bir şeyi bozulmadan koruma’ fikrine odaklanır. Bu fikir, on dördüncü yüzyıldan kalmadır. Muhafazakârlık kavramının daha açık politik kullanımı, Fransız Devrimi’nden sonra söz konusu olmuştur. Muhafazakârlığın beş temel yorumu vardır.

Muhafazakârlık Nedir? İlk görüşte, muhafazakârlık, özellikle de Fransız Devrimi’nin meydan okumasından sonra yarı-feodal arazi sahibi bir aristokratik sınıf tarafından ifade edilmiş olumsuz tepki doktrini olarak algılanır. İkinci görüşte, muhafazakârlık, öncelikle politik pragmatizmin formu –ilkeli hiçbir içeriği bulunmayan– olarak kabul edilir. Muhafazakârlık, sadece hâkim politik, kültürel ve ekonomik düşünce yapısını absorbe eder.

Muhafazakârlık Nedir? Üçüncü yorumda muhafazakârlar, değişme ve reformun kaosuna karşı, politik niteliği ne olursa olsun mevcut düzeni desteklerler. Bu durumsal/pozisyonel yoruma göre, bir ‘Muhafazakâr Sol’dan söz etmek mümkündür. Bu yüzden, muhafazakâr ideolojinin içeriği yoktur. Her kurumsal düzen (komünizm ya da liberalizm) muhafazakâr olabilir.

Muhafazakârlık Nedir? Dördüncü yorumda iki argüman vardır. Birincisi, muhafazakârlığın, hayatı oluşturan temel hammaddenin bir parçası olduğu iddiasına dayandırılır. Bu, değişmeden hoşlanmayan bir yaradılıştır ve teorik akıl yürütmeden çok, kısmen bilinmeyene güvensizlikten ve buna karşılık tecrübeye güvenden kaynaklanır. Mizaç iddiasında cisimleşen ikinci argüman, doğal muhafazakârlığın daha fazla sofistike bir felsefi savunmasıdır. Bu argüman, akıl yürütme tipleri (yani, teorik ve pratik akıl) arasındaki keskin ayrıma odaklanır ve insan motivasyonunun köklerini bulmayı dener.

Muhafazakârlık Nedir? Son yoruma göre, muhafazakârlar, genellikle devrim durumlarında üretilen ve kullanılan şu fikirlere karşı çıkmışlardır: Sosyal ve politik şartlar vasıtasıyla insan türünün mükemmelleştirilebilirliği; insan doğasının bir nihaî iyi toplum yönünde ilerlemesi ve gelişmesi; bireysel insanî amaçlar ve bu tür düşüncelerden doğan ekonomik politik sonuçlar olarak eşitlik ve özgürlük; insan aklının dünyadaki zaferine inanç; otorite, ayrıcalık, hiyerarşi ve geleneğin reddi ya da ihmali.

Muhafazakâr Düşüncenin Kökleri Muhafazakâr düşüncenin gerçek dönüm noktası Fransız Devrimidir. Fransız Devrimi’nin merkezî fikirleri, insanların hem eşit hem de mükemmelleştirilebilir olduğunu öne sürüyordu. Böylesi bir geliştirme, insan aklının eğitilmesi, sosyal ve politik kurumlarda reformla sağlanabilirdi. Edmund Burke’e göre, bu tür fikirlerin çok derin politik imâları vardı. Bu derin imâlar, Burke’ün ve daha sonraki muhafazakârların karşı koyduğu imâlardı. Bu direniş, muhafazakârlık ideolojisine götüren gerçek katalizörü oluşturmuştur.

Muhafazakâr Düşüncenin Kökleri On dokuzuncu yüzyılda muhafazakârlar genellikle halk egemenliğine ya da erkeklerin oy hakkına izin verme konusunda isteksizdiler. Mülkiyet sahibi insanlar temsil edilme hakkına sahip olmalıydı, cahil kuru kalabalık ya da yığınlar değil. İstikrar ve topluluğun ortak iyisine ilgi, mülkiyet sahipliğiyle ilişkiliydi. Endüstrileşme ve bireycilik cemaatin, geleneğin, düzenin ve dinin zayıflaması anlamına geliyordu. Bu nedenle, muhafazakâr düşünce içinde ayırt edilebilir bir anti-kapitalist çizgi mevcuttur.

Muhafazakârlığın Doğası Muhafazakâr düşüncenin çeşitliliğini anlamlı hale getirmek için, beşli bir sınıflandırma yapmak gerekir. Gelenekçi muhafazakârlık, en fazla vurguyu örf, âdet ve gelenek kavramlarına yapar. Teorik akıl, önyargı ve pratik akıl karşısında küçük düşürülür. Devlet, mânevi ve organik nitelikleriyle komünal bir girişimdir. Cemaatin oluşumu, insanî bir yapı değil, yılların pratiğinin kümülatif, kestirilemez ürünüdür. Değişme, cemaatin geleneklerinden doğar. Liderlik, otorite ve hiyerarşi de doğal sonuçlardır.

Muhafazakârlığın Doğası Romantik muhafazakârlık, ütopik görüşle birleştirilmiş ideal pastoral, kırsal, çoğu kez yarı-feodal bir geçmişe güçlü nostalji içerir. Düşünce yapısının genel eğilimi anti-endüstriyeldir. Pederşahi muhafazakârlık, yönetimin görevlerini, her yurttaş için iyi bir hayatı –sorumlu bir aristokratik noblesse oblige (Soyluluk, insanı yükümlü kılar, çev.)– geliştirecek kuşatıcı devlet aktivitesine imâda bulunacak şekilde yorumlar.

Muhafazakârlığın Doğası Liberal muhafazakârlığın düsturu, ekonominin politikadan önce geldiğidir. Liberal muhafazakâr, klasik liberalizmin formel ilkelerinin çoğunu kabul etme eğilimindedir: Bireyciliğe vurgu, olumsuz özgürlük, bireysel haklar ve minimal hukuk devleti yönetimi. Fakat, bazen, emperyal bir yazgı ile birleştirilen bu devlet anlayışı, klasik liberallerin doğal olarak kabul edebilecekleri bir anlayıştan çok daha aşırıdır.

Muhafazakârlığın Doğası Yeni Sağ, Keynesçi refah ekonomilerinin çöküşüne paralel yükselmiştir. Mutabakatçı savaş sonrası planlama politikalarının, refah devletinin, yüksek vergilendirmenin, kamu harcamalarının, bürokratik büyümenin, verimliliğe bağlı olmayan ücretlerin ve korporatizmin gereksiz olduğu düşünülür. Serbest piyasanın alternatifi yoktur. Politika hedefleri, bireyi devlet düzenlemesinden, vergi kesintilerinden kurtarmak, devlet servetini azaltmak, bütçe açıklarını ve para arzını denetlemek ve devlet tekellerini özelleştirmek olmuştur.