PANSİYONLU OKULLARDA ÇALIŞAN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN KARAR VERMEDE ÖZ SAYGI ve KARAR VERME STİLLERİ Yasin DEMİRCAN, Vedat AYAN Tekışık Anadolu Lisesi, GİRESUN Karadeniz Teknik Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Trabzon

Bu çalışma; beden eğitimi öğretmenlerinin çalıştıkları kurumlarda pansiyon olup olmadığı değişkenine göre karar vermede öz saygı ve karar verme düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.

Karar verme davranışı, genel olarak amaca ilişkin gerekli bilgiyi toplamak için amaçları belirleme, böyle bir bilgiyi dikkate alarak ve değerlendirerek seçenekler oluşturma ve mevcut seçeneklerden amaca en uygun olanını seçmeyi içerir (Güçray, 2003). Karar verme çalışmalarında öncelikli ilgi, bireylerin kararlarında neyi temel alarak, nasıl karar verilmesi olmuştur ( Deniz, 2002).

Beden eğitimi öğretmenlerinin karar vermede öz saygı ve karar verme stilleri hakkında donanımlı olması ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesi, uygulanacak olan eğitim ve öğretim hizmetleri açısından önem taşımaktadır. Toplumların geleceği olan gençlerin her yönden sağlıklı yetişmesini sağlayan beden eğitimi ve spor öğretmenleri için çok önemlidir.

Araştırma modeli olarak nicel araştırma yöntemlerinden betimsel yöntem kullanılmıştır. Araştırma grubunu Giresun il ve ilçe merkezinde görev yapan 53’ü kadın,123’ü erkek olmak üzere toplam 176 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluşturmaktadır.

Veri toplama aracı olarak Mann ve Diğ. (1997), tarafından geliştirilmiş olan Melbourne Karar Verme Ölçeği ve beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin kişisel özelliklerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen ‘‘ Kişisel Bilgi Formu ’’ kullanılmıştır. Ölçümlerin, normal dağılıma uygun olup olmadığını belirlemek için Shapiro-Wilk Testi uygulanmıştır. Normal olmayan dağılımlar için Mann-Whitney U Testi kullanılmıştır.

Karar Vermede Özsaygı Düzeyi ve Karar Verme Ölçeği Alt Boyutlarına İlişkin Bulgular Öğretmenlerin karar vermede öz saygı ve karar verme stillerine ait puan ortalamaları incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda; araştırma kapsamına alınan öğretmenlerin karar vermede öz sayı puan ortalaması Ort.= 9,04 ile yüksek, karar verme stilleri alt boyutlarında dikkatli karar verme stili Ort.=9,73 ile yüksek, kaçıngan karar verme stili Ort.=2,61 ile düşük, erteleyici karar verme stili Ort.=2,80 ile düşük ve panik karar verme stili Ort.=3,26 ile düşük olduğu söylenebilir.

Tablo 1. Öğretmenlerin Karar Vermede Özsaygı ve Karar Verme Ölçeği Alt Boyutlarına Ait Ortalama, Standart Sapma, Minimum ve Maximum Değerlerine İlişkin Sonuçlar Karar Verme Ölçeği Alt Envanterden Alınabilecek Boyutları n Ort.Ss.Min.Max En Düşük ve En Yüksek Puan Öz Saygı 1769,042,60012, Dikkatli 1769,731,95012, Kaçıngan 1762,612,22012, Erteleyici 1762,802,1209, Panik 1763,262,00010, Karar Verme Toplam 17627,446,

Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerin Çalıştıkları Kurumlarda Pansiyonun Olup Olmadığı Değişkenine İlişkin Karar Vermede Özsaygı ve Karar Verme Ölçeği Alt Boyutlarına İlişkin Bulgular Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin çalıştıkları kurumlarda pansiyon olup olmadığı değişkenine göre karar vermede öz saygı (U: 3120,000 p: 0,823 p<0.05), dikkatli karar verme stili (U: 3063,000p: 0,678 p<0.05), kaçıngan karar verme stili (U:2951,500 p:0,432 p<0.05) ve panik karar verme stili (U:3082,500 p:0,728 p<0,05) puan ortalamaları ile istatiksel anlamda farklılık bulunmaz iken erteleyici karar verme stili (U:2477,500 p:0,018 p<0.05) puan ortalaması ile istatiksel anlamda farklılaşma olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 2. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenler Çalıştıkları Kurumlarda Pansiyon Olup Olmadığı Değişkenine İlişkin Karar Vermede Öz Saygı ve Karar Verme Ölçeği Alt Boyutlarına İlişkin Mann-Whitney U Testi Sonuçları Pansiyonn Sıra UZp OrtalamasıToplamı Öz Saygı Var 5189,824581, ,000-0,2240,823 Yok 12587, ,00 Dikkatli Karar Verme Var 5186,064389, ,000-0,4150,678 Yok 12589, ,00 Kaçıngan Karar Verme Var 5183,874277, ,500-0,7860,432 Yok 12590, ,50 Erteleyici Karar Verme Var 5174,583803, ,500-2,3560,018 Yok 12594, ,50 Panik Karar Verme Var 5186,444408, ,500-0,3480,728 Yok 12589, ,50 *p<.05

Araştırmada ilk olarak beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin karar vermede özsaygı ve karar verme ölçeği alt boyutlarında ilişkin puan ortalamaları karşılaştırılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin karar vermede öz saygı düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir.

Karar verme ölçeği alt boyutlarında dikkatli karar verme düzeyi yüksek; kaçıngan karar verme, erteleyici karar verme ve panik karar verme düzeylerinin düşük olduğu görülmektedir. Çorapçı (2015), tarafından yapılan sınıf öğretmenlerinin karar verme stilleri ve iş doyum düzeylerinin tespiti çalışmasında sınıf öğretmenlerinin karar vermede özsaygı düzeylerinin yüksek;

karar verme ölçeği alt boyutlarında dikkatli karar verme düzeyi yüksek, kaçıngan karar verme, erteleyici karar verme ve panik karar verme düzeylerinin düşük olduğunu tespit etmiştir. Araştırma bu sonuçlar ile çalışmamızı destekler niteliktedir.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin karar vermede öz saygı düzeylerinin yüksek olduğu söylenebilir (ölçekten alınabilecek en düşük puan 0, en yüksek puan 12 olması münasebetiyle çalışmada öğretmenlerin karar vermede öz saygı düzeyi toplam puan ortalaması 9.04 olması). Öğretmenlerin dikkatli karar verme düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir (ölçekten alınabilecek en düşük puan 0, en yüksek puan 12 olması münasebetiyle çalışmada öğretmenlerin dikkatli karar verme puan ortalaması 9.73 olması).

Kaçıngan karar verme (ölçekten alınabilecek en düşük puan 0, en yüksek puan 12 olması münasebetiyle çalışmada öğretmenlerin kaçıngan karar verme puan ortalaması 2.61), erteleyici karar verme (ölçekten alınabilecek en düşük puan 0, en yüksek puan 10 olması münasebetiyle öğretmenlerin kaçıngan karar verme puan ortalaması 2.80 olması) ve panik karar verme (ölçekten alınabilecek en düşük puan 0, en yüksek puan 10 olması münasebetiyle çalışmada öğretmenlerin panik karar verme puan ortalaması 3.26 olması) düzeylerinde düşük seviyede olduğu söylenebilir.

Öğretmenlerin çalıştıkları kurumlarda pansiyon olup olmadığı değişkenine göre; kurumlarında pansiyon olan öğretmenlerin kurumlarında pansiyon olmayan öğretmenlere oranla erteleyici karar verme düzeyleri düşük çıkmıştır.

Araştırmanın bulgularına göre uygulamacılar için aşağıdaki öneriler getirilebilir. Öğretmenlere yönelik düzenlenen hizmet içi eğitim faaliyetlerinin problem çözme becerilerini geliştirmeye, etkili ve çözüm odaklı karar alabilme becerilerini geliştirmeye yönelik etkinliklerin arttırılması sağlanabilir.

Araştırmanın bulgularına göre uygulamacılar için aşağıdaki öneriler getirilebilir. Kurumlarda yer alan pansiyonların gerekli bütün lojistik destekleri, hizmet destekleri, eğitim faaliyetleri, sosyal sorumluluk alanları iyileştirilmesi yönünde yapılan çalışmaların arttırılması sağlanabilir.

Araştırmanın bulgularından hareketle araştırmacılar için aşağıdaki öneriler sıralanabilir. Bu araştırma daha büyük örneklem gruplarıyla yinelenebilir. Bu konu problem çözme becerileri, iş doyumu, örgüt kültürü, liderlik stilleri gibi başka değişkenlerle birlikte incelenebilir.

Araştırmanın bulgularından hareketle araştırmacılar için aşağıdaki öneriler sıralanabilir. Bu konuda özel okul ve devlet okulları gibi farklı örneklem grupları üzerinde araştırma yapılıp karşılaştırmalar yapılabilir. Araştırmada bulunan bulguların nedenlerine ilişkin nitel araştırmalar yapılabilir.

Çorapçı, A. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Karar Verme Stilleri ve İş Doyum Düzeylerinin Tespiti. Yüksek lisans Tezi. Karamanoğlu MehmetBey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman Güçray, S. (2001) Ergenlerde karar verme davranışlarının öz-saygı ve problemçözme becerileri algısı ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal BilimlerDergisi, 8(8), Mann, L.,Burnett, P. Radford, M. and Ford, S (1997). The Melbourne DecisionMakingQuestionnaire: An InstrumentforMeasuringPatternsforCopingwithDecisionalConflict. Journal of BehavioralDecisionMaking 10, 1-19 DENİZ 2002 EKLENECEK