GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSİLİĞİ DERSİN ADI KONU HAZIRLAYANLAR NUMARALARI ÖĞRETİM ÜYESİ : BİNA BİLGİSİ (İNM-205) : İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ : CİHAN SEZEN : SELAHATTİN KARAGÖZ : 111808020 : 111808013 : PROF.DR. H.YILMAZ ARUNTAŞ

İÇİNDEKİLER İKLİMLENDİRME NEDİR? İKLİMLENDİRMENİN TARİHÇESİ İKLİMLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNİN ÇEŞİTLERİ İKLİMLENDİRME SİSTEMİ ELEMANLARI İKLİMLENDİRMENİN UYGULAMA ALANLARI İKLİMLENDİRME GRUPLARI HAVALANDIRMA HAVALANDIRMA ÇEŞİTLERİ HAVA ÜZERİNDE YAPILAN KISMİ İŞLEMLER GENEL HAVALANDIRMA İÇİN DAİRESEL FLÂNŞLARIN BOYUTLARI

İKLİMLENDİRME NEDİR? İklimlendirme en genel halde, konfor amacı ile insan, hayvan ve bitkilerin veya endüstriyel bir mamulün üretimi sırasında gerekli atmosferik çevrenin (ortam şartlarının) otomatik olarak kontrol altında tutulması işlemi olarak ifade edilebilir.

Teknikte; bir ya da birkaç mahalin havasının dış hava şartlarından bağımsız bir şekilde, sun’i olarak istenilen iklim şartlarına getirilmesine “iklimlendirme” denir. Bu iklim şartlarını da; havanın tazeliği, temizliği, sıcaklığı, hareketi (hızı), basınç ve nemi oluşturmaktadır.

Dilimize Almancadan geçen “Klima” ile İngilizceden geçen “Air Conditioning = Hava Şartlandırma” kelimeleri iklimlendirme ile eş anlamlıdır.

Oda havasını istenilen şartlarda tutabilmek için; hava üzerinde bir kısım iklim şartları yerine getiriliyorsa (havanın temizlenmesi, ısıtılması ya da soğutulması gibi) bu işleme kısmi iklimlendirme denir.

Oda havasını istenilen şartlarda tutabilmek için; bütün iklim şartları (tazelenme, temizlenme, ısıtılma, soğutulma, nemlendirilme, kurutulma ve hız kazandırılma gibi) sun’i olarak yerine getiriliyorsa bu işleme de tam iklimlendirme denilmektedir.

TARİHÇE İklimlendirmenin başlangıcı insanın ilk defa ateşi keşfedip bundan ısınmak için yararlanması olarak kabul edilebilir. Tarihte insanlar ilk olarak ateş yakmak suretiyle ısınmışlardır. Isıtmanın bina dahilindeki ilk uygulaması, damda bırakılmış bir delik altında kulübenin ortasında açık ateş yakmak suretiyle olmuştur. Tam ve eksiksiz bir iklimlendirmenin yapılabilmesi için yüzyıllarca süren çalışmalara gerek duyulmuştur.

Mekanik havalandırmanın ilk uygulama sahası madenler olmuştur Mekanik havalandırmanın ilk uygulama sahası madenler olmuştur. Daha sonra hastaneler ve diğer umumi binalarda aynı prensibin uygulaması, kirli havanın dışarı atılması ve taze havanın içeri alınması mekanik güç sarf edilerek yapılmıştır. 15. yy sonlarında Leonardo da Vinci bir odanın soğutulması için su ile çalışan ve bazen de köleler tarafından çevrilen bir havalandırma vantilatörü yapmıştır.

İlk iklimlendirme tesisatı 1836 yılında İngiltere Millet Meclisi binasında yapılmıştır. Bu tesisatta ısıtma, vantilatörün önüne yerleştirilmiş ısıtma serpantinleri yardımıyla yapılmaktaydı. İçeri gönderilen taze hava sudan geçirilerek yıkanmakta ve istenildiğinde buz kullanmak suretiyle soğutulmaktaydı. (Serpantin içinden gaz geçen metal boruların ısı yüzeyini arttırmak için büküm veya üzerine kanat sarım uygulama türünde işleme tabi tutulmuş malzemelerdir. )

1895 yılında, Amerikan Isıtma ve Havalandırma Mühendisleri Birliği (A 1895 yılında, Amerikan Isıtma ve Havalandırma Mühendisleri Birliği (A.S.H.V.E.) kurularak konfor ile ilgili bilim kolları gelişmiştir. 1904 yılında, Amerikan Soğutma Mühendisleri Birliği (A.S.R.E.) kuruldu. 1911 yılında, Amerikan Makina Mühendisleri Birliği (A.S.M.E.) iklimlendirme tesisatının makina mühendisliğinin bir kolu olduğunu kabul ederek bu konu üzerinde çalışmalara başlamıştır.

Daha sonra bu çalışmalar, Amerikan Isıtma, soğutma ve İklimlendirme Mühendisleri Birliği (A.S.H.R.A.E.) (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers) tarafından geliştirilmiştir.

Konfor kliması ilk büyük atağını 1920’li yıllarda New York’taki ünlü Rivoli, Paramount, Roxy gibi şehir sinemaları, Times Square’deki Lowen’s tiyatroları ile yapmıştır. 20. yy sonlarında dünyada yüzlerce sinema ve tiyatroda klima kullanılmaya başlamıştır. Bu klima sistemlerinin çoğu uygulanacak mekân ve isteğe göre tasarlanıp, yerinde inşa edilen türden makinelerden oluşmaktaydı. 1920’lerin sonunda ilk oda tipi paket klima cihazları fabrikalarda üretilmeye başlanmıştır.

1953 yılında ilk hava soğutmalı sisteme sahip uzay roketi icat edilmiştir. 1950’li yıllardan bugüne klima sistemlerinde de gelişen malzeme kalitesi ve elektronik teknolojisi ile birlikte büyük aşamalar kaydedilmiş. Artık nasıl bir klima sorusuna ilave olarak ne kadar ekonomik, ne kadar güvenilir, ne fonksiyonlara sahip, ne kadar estetik ve ne kadar az yer kaplıyor sorularına en uygun yanıtı verecek klima sistemlerinin rekabeti söz konusu olmaya başlamıştır.

İKLİMLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Kuru Hava: İçindeki su buharı tamamen alınmış olan atmosferik havadır. Doymuş Hava: Nemli hava içindeki su baharı, doyma basıncı ve doyma sıcaklığında bulunuyorsa, böyle havaya doymuş hava denir. Doymamış Hava: İçerisindeki su buharının kızgın buharlar halinde bulunduğu nemli havaya denir. Nemli Hava : Kuru hava ile su buharının karışımından meydana gelir.

İKLİMLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Nem: Nem, havada bulunan su buharı miktarıdır. Bağıl Nem: Havanın içerisindeki su buharı kütlesinin, havanın aynı sıcaklıkta alacağı maksimum su buharı kütlesine oranıdır. Özgül Nem: Hava içerisindeki su buharı kütlesinin kuru hava kütlesine oranıdır. Mutlak Nem: 1 m³ nemli havanın içerdiği su buharı kütlesine denir.

İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ Bu sistemde hava üzerinde yapılmak istenen bütün termodinamik işlemler yapılabilmektedir. Böylece istenildiği zaman; hava ısıtılabilmekte, soğutulabilmekte, nemlendirilebilmekte ve soğutucu yüzey sıcaklığı, sistem havasının çiğlenme noktasının altına kadar soğutularak nemi de çekilmektedir. (çiğlenme noktası: Havanın neminin yoğunlaştığı sıcaklıktır.)

KLİMA SİSTEMLERİNİN ÇEŞİTLERİ NELERDİR? Klimaları sistem olarak ikiye ayırabiliriz: 1. Merkezi sistem klimalar 2. Bireysel sistem klimalar 

MERKEZİ SİSTEMLER Merkezi Tam Havalı Klima Sistemleri Isı transferi akışkanı olarak hava kullanılan sistemlerdir. HVAC ekipmanı merkezi olarak yerleştirilmiştir. Tam havalı sistemler soğutulmuş ve nemi alınmış havayı şartlandırılmış odaya yollayarak duyulur ve gizli soğutma, ısıtılmış havayı şartlandırılmış odaya yollayarak ısıtma yapar. Tam havalı sistemler havayı filtreleme ve taze hava verme özelliğine sahiptir.

Merkezi Fan-Coil (Tam Sulu) Sistemler Bu sistemler tamamen sulu sistemdir. Bir merkezde hazırlanan sıcak su ve soğuk su bina içine dağıtılmış fan-coil cihazlarına gönderilir. Sıcak su, bir sıcak su kazanında; soğuk su ise soğutma (çiller) grubunda üretilir. Fan-Coil cihazları, bir fan ve serpantin içeren cihazlardır.

Merkezi Fan-Coil (Tam Sulu) Sistemler Fan yardımıyla odadan alınıp serpantinler üzerinden geçirilerek, ısıtılan veya soğutulan hava tekrar odaya verilir. Serpantin içinden soğuk su geçiyorsa soğutma, sıcak su geçiyorsa ısıtma yapılır. Su sirkülasyonu için pompa kullanılır. Bu sistemler genellikle; otel, hastane ve ofislerde kullanılır. Fan-Coil üniteleri cam önlerine, asma tavanlara, tavan altına ya da döşeme içine konur.

Örnek Fan-coil Sistemleri

Merkezi Havalı-Sulu Klima Sistemleri Klasik fan-coil sistemlerinde havalandırma yoktur. Sadece ısıtma ve soğutma yapılır. Bu eksikliği gidermek amacıyla fan-coil sistemlerinde 2 uygulama yapılmaktadır.

1-Dış hava, dış duvara yerleştirilen karışımını fan-coil cihazlarıyla borudan her ünite tarafından dışardan alınır. 2-sisteme ayrıca taze hava besleyen merkezi kanallı bir havalandırma sistemiyle yapılır. Bu sistemlerde taze hava santralinde ön şartlandırılan taze hava istenildiğinde belirli ölçüde nemlendirmede yapılır.

BİREYSEL SİSTEMLER 2.1. Paket tipi klimalar 2.1.1. Pencere Tipi Paket Klimalar 2.1.2. Oda Tipi Paket Klimalar 2.1.3. Çatı Tipi Paket Klimalar 2.2. Split Tipi Klimalar 2.2.1. Duvar Tipi Split Klimalar 2.2. 2. Kanal Tipi Split Klimalar

2.1.1. Pencere Tipi Paket Klimalar: Bu klimalar, kompresör, kondenser (Soğutucu sistemlerde soğutmayı sağlayan maddenin gaz olarak girdikten sonra ısısını çevreye vererek sıvı hale geçtiği bölümdür.) , kablolar, borular ve kontrol elemanlarıyla fabrikada bir bütün olarak üretilir. Oda penceresinde oluşturulan özel platforma yerleştirilir.

Cihazın yarısı oda içinde, yarısı oda dışında yer alır Cihazın yarısı oda içinde, yarısı oda dışında yer alır. Dışarıda bulunan kondenser kısmı kendi fanıyla aldığı dış havaya yoğuşma ısısını atarken oda içinde bulunan evoperatör kısmı üzerinde bir başka fanla geçirilen odadan ısı geçirilir. Cihaz böylece soğutma yapar..

Soğutucu akışkan çevrimi ters döndürülerek kışın ısıtmada yapılır Soğutucu akışkan çevrimi ters döndürülerek kışın ısıtmada yapılır. Paket tip olduğundan montajı kolaydır. Tek noktadan üfleme yapmaları ve kompresörün oda içerisinde olması nedeniyle sesli olmaları dezavantajdır. Cihaz montajında dışa doğru %1eğimle yerleştirilmelidir.

2.1.2. Oda Tipi Paket Klimalar: Oda tipi paket klimalar, mini split klimaların ve pencere tipi klimalarının avantajlarının birleşimidir. Tüm elemanlar bir paket içindedir. Cihaz, oda dış duvarında oluşturulan özel kör kasa içine yerleştirilir. Cihazın yarısı oda içine, yarısı da oda dışına yerleştirilir.

Isı pompası olarakta kullanılabilir Isı pompası olarakta kullanılabilir. Bu cihaz özellikle; villalarda, tarihi ve ahşap binalarda, apartmanda, motellerde, pansiyonlarda ve benzeri yerlerde kullanılan sessiz ve etkin soğutma kapasitesine sahip cihazlardır. Bu cihazlar daha ekonomiktir.

Oda ( Salon) Tipi Paket Klimalar

2.1.3. Çatı Tipi Paket Klimalar: Çatı tipi klimalar hava koşullandırma sektörünün en önemli konularından birini oluşturur. Bunun nedeni sunduğu kullanım esnekliğidir. Kullanımda en çok tercih edilen paket tip cihazlardandır. Genel olarak çatı üzerine yerleştirildiği için “çatı tipi – rooftop” olarak adlandırılır. Fakat zemine de yerleştirilirler. Paket tip cihazların birincil işlevi soğutmadır.

2.2. Split Tipi Klimalar: Pencere ve oda tipi paket klimalar, iç ve dış mekanlara konulur. Paket klimalar bireysel klima sistemlerini oluşturur ve fabrikasyon olarak üretilirler. Bu cihazların ana soğutma devresi iki adet ısı değiştirici (kondenser, evoperatör),kompresör, bakır borular, genleşme valfi, kılcal borular, kontrol elemanları ve fanlardan oluşur. Kanallı tip klimalarda ise, ilaveten difüzör, menfez ve aksesuardan oluşur.

Direkt genleşmede split klimalar, iç ve dış üniteden oluşur Direkt genleşmede split klimalar, iç ve dış üniteden oluşur. Bu iki ünite arasında soğutucu akışkanın geçtiği bakır boru bağlantısı ve elektrik bağlantısı bulunur. split klimalarda soğutma çevrimi esas alınarak iç ısı değiştirici evoperatör, dış ısı değiştirici kondenser olarak adlandırılır. Soğutma çevriminde ısı içerden dışarıya pompalanır. Isıtma çevriminde tam tersi olur. Paket tip cihazlarda klimanın tüm üniteleri aynı paket ünitenin içerisinde bulunmaktadır. Buna en iyi örnek pencere tip paket klimalardır.

2.2.1. Duvar Tipi Split Klimalar: Bu sistemlerde, kompresör ve kondenser üniteleri binaların dış çevrelerine yerleştirilir.Havayı şartlandıran evoperatör ve fan, filtre ve diğer aksesuarlar iç üniteyi oluştururlar. split tipi klimada sadece soğutma yapıldığı gibi ısıtma ve soğutma yapabilen ısı pompası tipleride yaygın olarak kullanılır.

Duvar tipi split klimaların iç ünitelerinin üzerine entegre edilen kanatlar vasıtasıyla istenilen yöne üfleme yapılır. Ayrıca üfleme fan hızı kademeli olarak değiştirilir. Genellikle 3 kademe yeterlidir. Cihazda filtre bulunur. Böylece oda havasının filtrelenmesi mümkün olur. Bu filtre kolay sökülüp takılabilen ve gerektiğinde temizlenebilir olmalıdır. Bu cihazlar genellikle uzaktan kumanda ile çalıştırılır.

2.2.2. Kanal Tipi Split Klimalar: İç ünitelere bağlanan kanal sistemiyle şartlandırılan hava farklı hacimlere taşınabilir ve çok noktada üfleme yapılarak homojen dağılım sağlar. Kanal tipi iç üniteler tavan arası, asma tavan, mutfak veya gar dolap gibi bölmelere yerleştirilerek gizlenir.

Kanal tipi klimaların en önemli avantajları; başta havalandırma yapabilme yeteneği olmak üzere ses, homojen hava dağıtımı, kapasite gibi konularda beklentilere cevap verebilir. Dış ünite serpantin üzerinde hava sirkülasyonu rahat sağlanmalıdır. Dış üniteler yetersiz hava sağladığında kısmen bina içerisine monte edilir. Ünite üzerinde yoğuşma olacağı düşünülüp bir gider olmalıdır.

Montaj esnasında dış ünitenin ses etkisi göz önüne alınarak cihazları pencere önlerinde titreşim ve gürültünün kolayca yok edilebileceği bir yer olmalıdır. Çatı ve teras montajlarında cihaz ağırlığı dengelenmesi ve titreşim iletiminin en az düzeye indirilmesi amacıyla lastik takoz üzerine konmalıdır. Cihazın konulacağı yerde drenaj suyunun bağlanabileceği bir su gideri bulunmalıdır. İç üniteyle dış ünite arasındaki mesafe az olmalıdır.

İKLİMLENDİRME SİSTEMİ ELEMANLARI 1) Karışım odası, 5) Nemlendirici, 2) Toz filtresi, 6) Damla tutucu, 3) Ön ısıtıcı , 7) Son ısıtıcı , 4) Soğutucu , 8) Fanlar , 9) Susturucu

1) Karışım odası: Hava karışım odaları değişik amaçlı olarak, değişik fiziki şartlardaki havaları karıştırarak, yeni fiziki özelliklere sahip olan havayı oluşturan odacıklardır.

2) Toz filtresi : Dış hava ile çevrim havasının temizlenmesi için, karışım odasının arkasına genellikle bir toz filtresi yerleştirilir.

3) Ön ısıtıcı : Ön ısıtıcı genellikle kışın gereken bir ısıtma ünitesidir. Dışarıdan emilen nemi düşük dış havanın nem alma kapasitesini nemlendirici girişinden önce arttırmak için ön ısıtıcı gereklidir.

4) Soğutucu : Hava soğutucularının yapım ve kanal içine yerleşimi aynen sıcak sulu ve buharlı hava ısıtıcıları gibidir. Yapı olarak soğutucular, ısıtıcılara benzemektedir. Soğutucu akışkan olarak soğuk su kullanıldığında borulardan akan suyun hızı, ısıtıcıya göre biraz daha yüksek alınmalıdır.

5) Nemlendirici: Konfor şartlarında mahale verilen havanın bağıl neminin alt sınırının % 35-40 olması istenir. Bu nedenle, mahale verilen sistem havasının neminin bu sınırların altında olması durumunda nemlendirilmesi ve üstünde olması durumunda da neminin alınması gerekmektedir.

6) Damla tutucu: Nemlendiriciden sonra yerleştirilen damla tutucunun görevi, yıkama ve nemlendirmede kullanılıp havanın bünyesine girmemiş olan su damlacıklarının çıkış havası devresine nüfuzunu engellemektir

7) Son ısıtıcı : Nemlendiriciden çıkışta hava, giriş havasının içermesi gereken su yüzdesine (özgül nemine) ulaşmış olması gerekir. Bu suretle bu ısıtıcıda yaz ve kış yeterli düzeyde ısıtılan havanın özgül nemi sabit kalır.

8) Fanlar : Hava ve diğer gazları 30 000 N/m2 (Pa) basınca kadar aktarabilen makinalara “fan” denir. Fanlar genel olarak gövde, kanat çarkı ve tahrik motoru olmak üzere üç ana kısımdan oluşurlar. Piyasada fanlar havayı mahale basıyorsa “vantilatör” ve mahalden hava emip dışarı atıyorsa da“aspiratör” olarak adlandırılmaktadırlar. Hava fanları kullanım amacına göre üç değişik şekilde üretilirler: 1- Salyangoz (Radial = Radyal)) fanlar 2- Eksenel (Axial =Aksiyel) fanlar 3- Dik akımlı (Querstrom = KuerĢıtrom) fanlar

9) Susturucu: İklimlendirilen mahale ses ve gürültü gitmesini en aza indirmek amacı ile kullanılırlar.

İKLİMLENDİRMENİN UYGULAMA ALANLARI İklimlendirmenin uygulama alanları genel olarak üç ana grupta toplanabilir. Konfor amaçlı uygulamalar Hassas cihazlar ile makinelerin bulunduğu mahaller Endüstriyel uygulamalar

1)Konfor Amaçlı Uygulamalar Konfor iklimlendirmenin esası konut ve iş yerlerindeki insanların kullandıkları mekânların havasının şartlandırılmasıdır. Geleneksel konut havalandırması, kapı ve pencerelerin açılmasıyla veya buralardan sızan havalarla doğal olarak sağlanmaktadır.

1)Konfor Amaçlı Uygulamalar Enfiltrasyonla (sızıntı ile) olan hava değişimi normal hallerde 0,3 – 0,7 değişim/saat mertebesindedir ve bu yeterli olmaktadır. Ancak çeşitli nedenlerle mekanik havalandırma ve bunun daha ileri bir uygulaması olan konfor iklimlendirme tesisleri, gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.

Konfor Amaçlı Uygulamalar Konfor iklimlendirme tesisleri aşağıdaki kısımlara ayrılır : a) Yaz iklimlendirme tesisleri, b) Kış iklimlendirme tesisleri, c) Yaz-Kış iklimlendirme tesisleri. Genellikle son zamanlarda büyük tesislerde yaz-kış iklimlendirme tesisleri yapılmakta ve aynı tesisat ile her iki mevsimde de istenen konfor temin edilmektedir.

Yaz-Kış iklimlendirme tesisinden beklenen özellikler şunlardır : 1) Filtrasyon : Kışın ve yazın havayı filtre ederek içeri almak, böylece bina içine toz, pislik ve hatta mikropların girmesini engellemelidir. 2) Taze hava : Bina içindeki sağlık ve konfor şartlarını engelleyen her türlü koku ve CO2’i bertaraf edecek miktarda taze hava temin etmelidir. 3) Sessiz hava nakli : Hava naklinin titreşimsiz ve gürültüsüz yapılmasını, homojen ve rahatsız etmeyen bir emme-üflemenin sağlanmasını temin etmelidir.

4) Kış hava sıcaklığı: Kışın havanın konfor sağlayan bir sıcaklığa (21 ÷ 24 °C) kadar ısıtılmasını sağlamalıdır. 5) Yaz hava sıcaklığı: Yazın havanın dış hava sıcaklığından (6 ÷ 7 °C) daha aşağı bir sıcaklığa kadar soğutulmasını temin etmelidir. 6) Kış hava rutubeti: Kışın içeri alınan havanın izafi rutubet (bağıl nem) derecesini en az % 30 olmasını temin edecek şekilde nemlendirmelidir. 7) Yaz hava rutubeti: Yazın içeri alınan havanın soğutulduktan sonra izafi rutubet derecesinin % 55’in altında kalmasını temin etmek maksadı ile kurutma yapmalıdır.

İKLİMLENDİRMENİN UYGULAMA ALANLARI 1) Konfor Amaçlı Uygulamalar Konutlar (ev, apartman) Mağaza ve dükkanlar Ticari büro ve resmi binalar (PTT, banka, terminal) Toplantı mahalleri (sinema, tiyatro, müzikhol) Okullar Sağlık merkezleri (hastane, poliklinik) Ulaşım araçları (otobüs, tren, metro, otomobil) Uçaklar Gemiler Uzay araçları Sığınaklar

İKLİMLENDİRMENİN UYGULAMA ALANLARI 2) Hassas Cihazlar ve Makinelerin Bulunduğu Mahaller Laboratuvarlar Makine, cihaz test ve ayar odaları Temiz ortam gerektiren işlem odaları Bilgi işlem merkezleri Hassas alet imalat ve kalibrasyon odaları

3) Endüstriyel Uygulamalar Sanayi iklimlendirme tesisleri endüstride bazı maddelerin fabrikasyonuna en uygun hava şartlarını temin etmektir. Tekstil, kimya, şeker, tütün, ilaç, gıda vb. sanayi tesislerinde, hava belirli sıcaklık, nem ve temizlikte tutulduğu takdirde imalat daha verimli ve kaliteli olmaktadır. Endüstriyel maksatlarla hazırlanan hava iyice süzülür ve temizlenir, böylece imalat havadaki pisliklerden korunmuş olur. Bu maksatla hazırlanan hava, konfor bakımından uygun şartlarda olmayabilir.

İKLİMLENDİRMENİN UYGULAMA ALANLARI 3) Endüstriyel Uygulamalar Proses imalat için iklimlendirme Endüstriyel binaların iklimlendirilmesi Matbaa ve basım işlemleri Tekstil ve benzeri prosesler Fotoğraf işlemleri ve depolama Ürün muhafazası Zirai ürünlerin kurutma ve depolanması

İKLİMLENDİRME GRUPLARI

Sistem Odası İklimlendirmesi Sistem odalarında barındırılan sunucu ve diğer ekipmanların sağlıklı bir şekilde çalışabilmeleri için ortamın sıcaklığını, hava temizliğini, nemini, hava hareketlerini istenilen seviyelerde tutulması gerekmektedir.

Küçük sistemlerin basit klima çözümleri ile soğutulması düşünülse de sistem odalarındaki cihazların güç tüketimleri ve cihaz yoğunluğunun zamanla artması ile birlikte hassas kontrollü klima sistemleri ve farklı tasarımların kullanılması gerekmektedir. Sistem odaları tasarlanırken, iklimlendirme sistemleri için seçilecek soğutma kapasitesi sistem odasındaki cihazların güç tüketimleri hesaplanarak belirlenir.

The American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE) tarafından önerilen sistem odası sıcaklık ve nem değerlerini veren tablo aşağıdaki gibidir.

İklimlendirmenin esasını bir şekilde havalandırma teşkil etmektedir İklimlendirmenin esasını bir şekilde havalandırma teşkil etmektedir. Çünkü iklimlendirme sistemlerinde şartların iyileştirilmesi için yapılan bütün işlemler hava üzerinde yapılmakta olup, konfor taşıyıcı akışkan olarak da yalnız hava kullanılmaktadır.

HAVALANDIRMA NEDİR? Hava ile çalışan her sistemi iklimlendirme olarak nitelemek doğru değildir. Değişik amaçlar için, kullanılan mahallerin kirlenen havasının değişik metotlarla, taze ve temiz hava ile değiştirilmesi “havalandırma” olarak ifade edilmektedir.

•Havalandırmanın üç unsuru vardır: 1) Sıcaklık 2) Hava hızı 3) Hava temizliği

HAVALANDIRMA İHTİYACI İnsanlar değişik nedenlerden dolayı havalandırma ihtiyacı duyarlar. Bunlar: Gerekli oksijen ihtiyacının temini Mahalde üretilen karbondioksitin dışarı atılması Rahatsız edici kokuların dışarı atılması Fazla ısının dışarı atılması Fazla nemin atılması Isının dağıtılması Teneffüs havasının temizlenmesi

HAVALANDIRMA ÇEŞİTLERİ Serbest (Tabii) Havalandırma : Serbest havalandırma; tamamen kontrol dışı olarak, dış hava şartları ile mahal havası şartları arasındaki sıcaklık, basınç ve rüzgar hareketi farklılığından dolayı havanın yer değiştirmesiyle olur. Yarık Havalandırması Pencere Havalandırması Baca Havalandırması Çatı Manikası (Çatı Bacası) Havalandırması

Yarık Havalandırması Kapı ve pencere çerçevelerinin yarık ve aralıklarından tabii olarak cereyan eden havalandırma , yarık havalandırmasının temelini teşkil etmektedir. Mahallerde sıcaklık farklılığından dolayı oluşan basıncın etkisiyle mahalin üst kısımlardaki yarık ve çatlaklardan hava dışarı çıkarken, onun yerini alt kısımlardaki yarık ve çatlaklardan giren dış hava almaktadır.

Pencere Havalandırması Pencereler vasıtasıyla mahal havasının dış hava ile yer değiştirmesidir. Pencerenin kanatlarını açmakla, yarıklardan akan hava debisi artırılmaktadır.

Baca Havalandırması Tabii havalandırmanın hızını artırmak için mahal havalandırma bacaları yapılmaktadır. Bu bacalarda amaç iç hava ile dış hava arasındaki basınç farkını daha da artırmaktır. Basınç farkı artınca hava dolaşımı da artmaktadır. Havalandırma bacalarının kesiti en az 140 cm² olmalıdır.

Çatı Manikası (Çatı Bacası) Havalandırması Özellikle fabrika ve dökümhaneler gibi iş yerlerinde mahalin çabuk kirlenen havasının devamlı değiştirilmesi istenir. Bunun içinde çatılara manika (çatı havalandırma bacası) yapılarak tabii havalandırmanın hızlandırılması sağlanır.

HAVALANDIRMA ÇEŞİTLERİ Cebri Havalandırma : Tabii (serbest) havalandırmanın kafi gelmediği durumlarda, tabii dolaşıma müdahale edilerek, havalandırmanın hızlandırılması için, hava tahliye cihazları kullanılarak yapılan havalandırmaya cebri havalandırma denir. Mahal duvarına yerleştirilen fanlar vasıtasıyla cebri olarak üflenmesi yada mahalden atılması bir cebri havalandırmadır.

Mahale Hava Verme Havalandırma sözü ile istenilen mahale temiz hava verme anlaşılır. Bu sistemde dış hava hiçbir işleme tabii tutulmadan fanlarla (vantilatörlerle) cebri olarak mahale basılır. Basılan hava ile içerideki basınç yükselerek, içerde bir yüksek basınç oluşur ve dışarıdaki hava basıncı daha az olduğu için de , fan çalıştıkça iç basıncın yükselmesi, içerideki kirli hava bulduğu yarık ve aralıklardan dışarı çıkar.

Mahalden Hava Emme Özellikle içeride istenmeyen koku oluşan mahallerde uygulanır. Mahale hava vermenin tersine, bu defa mahaldeki hava fanlarla (aspiratörlerle) dışarıya atılmaktadır.

Mahalden Hava Emme-Basma Hava emme-basma daha çok büyük hacimlerin havalandırılmasında baş vurulan yöntemdir. Bayat ve kirli hava mahalden fanlarla (aspiratörlerle) dışarıya atılırken, dışarıdaki temiz ve taze hava da fanlar (vantilatörlerle) yardımı ile mahale basılmaktadır.

HAVA ÜZERİNDE YAPILAN KISMİ İŞLEMLER MAHAL HAVASININ TEMİZLENMESİ MAHAL HAVASININ TAZELENMESİ MAHAL HAVASININ ISITILMASI MAHAL HAVASININ SOĞUTULMASI HAVANIN NEMLENDİRİLMESİ HAVANIN NEMİNİN ALINMASI (HAVA KURUTMA)

MAHAL HAVASININ TEMİZLENMESİ Çevrede bulunan hava her zaman istenilen ölçülerde temiz değildir. Atmosfer havası değişik büyüklüklerdeki değişik maddeler tarafından kirletilmektedir. Bunlar çok küçük zerrecikler olduğundan kolay fark edilememekte ve hava tarafından rahatlıkla taşınabilmektedir. Bu kirlilik tabii olarak oluştuğu gibi, özellikle sanayinin bulunduğu bölgelerde de endüstriyel tesisler tarafından havaya atılmaktadır. Bu bakımdan duruma göre, belirli aralıklarla mahal havasının temizlenmesi gerekmektedir.

MAHAL HAVASININ TAZELENMESİ Mahalde kullanılan hava zamanla bayatlamaktadır. Yani; hava ihtiva ettiği oksijen yönünden fakirleşmektedir. Bunun yanında insanların nefes alıp vermesi ve mahalde bulunan diğer maddelerin de etkisi ile havanın kokusu bile değişmektedir. Böylece bayatlayan hava insanlara sıkıntı vermektedir. Bu bakımdan duruma göre, belirli aralıklarla mahal havasının tazelenmesi gerekmektedir.

MAHAL HAVASININ ISITILMASI Dışarıdan alınan taze havanın ya da içeride bulunan mevcut havanın sıcaklığının istenilen sıcaklıkların altında olması durumunda havanın ısıtılması gerekir. Bu nedenle hava ısıtma sistemlerine sıcak hava kaloriferi de denmektedir. Üç değişik sistemle ısıtılmaktadır. Karışım Havası Isıtmalı Havalandırma Tesisatı Dış Hava Isıtmalı Havalandırma Tesisatı İç Hava Isıtmalı Havalandırma Tesisatı

MAHAL HAVASININ SOĞUTULMASI Havanın soğutulmasından amaç; dış etkenler ve iç ısı kaynaklarından dolayı yükselen mahal havası sıcaklığını istenilen sıcaklık derecesine düşürmektedir. Havanın soğutulma işlemi bütünüyle “havanın ısıtılması işleminin tersidir” denilebilir. Özellikle yaz aylarında mahal havasının sıcaklığı güneşten gelen ve içerden kaynaklanan ısı kazançlarının etkisi ile yükselmektedir.

HAVANIN NEMLENDİRİLMESİ Çoğu konfor ve endüstri tesislerinde havanın bağıl neminin belirli bir düzeyde tutulması istenir. Küçük sistemler için hava kanalına su buharı verilip, doğrudan mahale vermesiyle nemlendirme yapılırken, büyük tesislerde amaca göre değişik şekillerde nemlendirme yapılmaktadır. Konfor şartlarında mahale, yani iklimlendirilmek istenen yere verilen havanın bağıl neminin %50 olması istenir. Konfor şartlarında bağıl nemin alt sınırı %35 ve üst sınırı %65’dir.

HAVANIN NEMLENDİRİLMESİ Başlıca nemlendirme şekilleri Suyun buharlaştırılmasıyla yapılan nemlendirme Suyun basınçlı havayla tozlaştırılıp kanala püskürtmesiyle yapılan nemlendirme Hava kanallarına doğrudan buhar verilerek havanın nemlendirilmesi Islak bir yüzeye çaptırmalı nemlendirme Sulu yıkama usulü ile nemlendirme

HAVANIN NEMİNİN ALINMASI (HAVA KURUTMA) Bazı sanayi tesislerinde mahal içindeki bağıl nemin %15-20 dolayında olması istenir. Bu da mahal havasının mutlak neminin azaltılmasıyla mümkün olur. Havanın nemi iki yolla alınır: Soğutma usulü ile nem alma Soğurulma usulü (su buharının emilmesi) ile nem alma

GENEL HAVALANDIRMA İÇİN DAİRESEL FLÂNŞLARIN BOYUTLARI Flanş, iki makine veya tesisat elemanının sızdırmaz şekilde birleştirilmesine yarayan genelde standart olarak üretilen bir konstrüksiyon elemanıdır.

KAYNAKLAR TS EN 12220 HAVALANDIRMA VE İKLİMLENDİRME ESASLARI UYGULAMALI HAVALANDIRMA VE İKLİMLENDİRME TEKNİĞİ İKLİMLENDİRME ESASLARI VE UYGULAMALARI http://web.itu.edu.tr/akingok/doktora/iklimlendirme/Sistem_odasi_iklimlendirme_sistemleri.pdf http://iumakinadersnotu.files.wordpress.com/2012/03/iklimteknigi.pdf http://onurmemduhkaya.blogspot.com/2012/03/iklimlendirme-ve-havalandirma.html http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0klimlendirme http://emezun.meb.gov.tr/doc/tanitimmodulu/39Tesisat_Ve_Iklimlendirme.pdf http://iklimlendirme.blogcu.com/iklimlendirme-nedir/4225182 http://www.teknikerler.org/tekniker/iklimlendirme-nedir-nasil-yapilir-t1069.0.html TS EN 12220

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER