Acil Sağlık Hizmetlerinde Ölümlerin Değerlendirilmesi (Ankara - 2003) Altuğ Aysun,Ahmet Haki Türkdemir,Gökhan Girgin,Vecihi M.Kutlay Ankara 112 Acil Sağlık Hizmetleri İl Ambulans Servisi AMAÇ: 2003 yılında hizmet verilen vakalarda ölenlerin özelliklerinin saptanarak, ölümlerin azaltılabilmesi için alınması gereken önlemler belirlenmeye çalışılmıştır. YÖNTEM: Bir yıl içinde başvuran tüm vakalar taranarak, öldüğü belirtilen vakaların demografik ve tıbbi özellikleri saptanmaya yönelik tanımlayıcı bir çalışma olarak planlanmıştır. BULGULAR: 2003 yılında vaka olarak görevlendirme yapılan 24820 vaka içinde yaşayan 21.689 (%87,4), ölen 1186 (%4,8) ve belirlenemeyen(görev iptali, yerinde bulunmayan vb) 1945 (%7,8) olarak tesbit edilmiştir. Yaşam durumu belirlenen vakalardaki ölenlerin oranı %5,2 olarak belirlenmiştir. Tüm yaş gruplarında erkek vakalarda ölüm oranları kadınlara göre anlamlı derecede daha fazladır (E/K oranı 1,7). Her iki cinsiyette de yaş arttıkça ölüm oranları artış göstermekte (0-4 yaş grubunda %1,6, 5-14 yaş gubunda %1,8, 15-24 yaş grubunda %1,7, 25-49 yaş grubunda %2,8, 50-64 yaş grubunda %7,6 ve 65 üzeri yaş grubunda %10,1 olarak saptanmıştır. Buna karşılık cinsiyet olarak E/K oranlarına bakıldığında 0-4 yaş grubunda 5,0, 5-14 yaş grubunda 10,0 iken ileri yaş gruplarında oran hızla düşmekte 1,2 ile 2,8 arasında değişmektedir. Arrest vakalarda ölüm oranı %40,9’dur. Hastalık gruplarına göre bakıldığında hastalığı belirlenen kişilerde kardiyovasküler hastalıklarda ölüm oranı %3,9, psikiyatrik vakalarda (İntiharlar) %2,7 ve zehirlenmelerde %1,6 olarak gerçekleşmiştir. Vakaların nakledildiği hastanelere göre dağılımına bakıldığında SB Hastanelerine ölümlerin %0 4,7’si, Diğer kamu hastanelerine nakledilenlerin %0 15,7’si, Özel hastanelere nakledilenlerin %0, 6,1’inin ölen vakalar olduğu tesbit edilmiştir. Vakaların gün içindeki saat gruplarına göre ölüm oranlarına bakıldığında st04-08 arasında ölüm oranının %7,9’a kadar çıktığı, st 12’den sonra düşme eğilimine girerek %4,2’ye kadar düştüğü izlenmektedir. Aylara göre ölüm oranları Yaz aylarında azalma eğiliminde iken (%4,2) Sonbahar’dan başlamak (%5,2) üzere artış eğilimine girip, Kış aylarında (%6,2) tepe yapmakta ve İlkbahar’da (4,8) tekrar düşmektedir. Çağrı nedenlerine göre ölüm oranlarına bakıldığında intihar çağrılarında %8,7, Medikal vakalarda %6,8, İş Kazalarında %6,1 olarak belirlenmiştir. Ölüm vakalarında yaş yüksek, nabız düşük, sistolik ve diastolik kan basınçları düşük ve TRISS skalasında yüksek olarak çıkmıştır. Ölümlü vakalarda komuta reaksiyon zamanı, reaksiyon süresi, ulaşma süresi, olay yeri süresi ve hastaneye varış süreleri farklı bulunmazken, hastanede geçirilen süre, istasyona dönüş süresi daha uzun ve ambulansın kat ettiği yol daha kısa olarak bulunmuştur. SONUÇ: 2003 yılında Ankara 112’ye başvurarak görevlendirme yapılan vakalarda ölüm oranı uluslararası standartlara oldukça yakındır. Özellikle ileri yaş grubunda ve kardiyo-vasküler hastalık gruplarındaki ölüm oranlarının istasyon ekiplerinin eğitimleri ve sık uygulama çalışmaları ile azaltılabileceği düşünülmekle birlikte, gün içi ve aylık ölüm oranlarının izlenmesinde gece 04-12 arasında ve Kış aylarında ölüm oranları ortalamanın üzerinde seyretmektedir. Bunun nedenleri arasında; Çalışma sistemi, Trafik düzeninin önemli rol oynadığı düşünülmektedir.