www.biyoloji portali.com NÜKLEİK ASİTLER DNA www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com NÜKLEİK ASİTLER -Yapılarında C, H, O, N ve P bulunur. -Hücre tarafından sentezlenen en büyük organik moleküllerdir. -İlk kez hücre çekirdeğinde saptandığı için çekirdek anlamında nükleik asit denilmiştir. -Nükleik asitler, organizmanın genetik bilgi deposudur. -Canlılarda enerji üretimi, protein sentezi, hücre bölün- mesi gibi yaşamsal olaylar nükleik asitlerdeki bilgilerle kontrol edilir. Bu özelliklerinden dolayı nükleik asitlere yönetici moleküller de denir. www.biyoloji portali.com

Nükleik Asitlerin Yapısı -Nükleik asitler, nükleotit adı verilen yapı birimlerinden meydana gelir. -Bir nükleotidin yapısında ; 1. Organik bir baz, 2. Beş karbonlu bir şeker, 3. Fosfat grubu (fosforik asit= H PO ) bulunur. 3 4 -Baz ve şekerin glikozit bağı ile bağlanarak oluşturduğu yapıya nükleozit denir. -Baz + Şeker = Nükleozit -Nükleozite bir fosfat, fosfoester bağı ile bağlanarak nükleotit oluşur. -Baz + Şeker + Fosfat= Nükleotit www.biyoloji portali.com

Nükleik Asitlerin Yapısı Fosfoester bağı Glikozit bağı -Nükleotitlerin isimlendirilmesi öncelikle yapılarındaki baza, ait olduğu nükleik asit belli ise baz ile şekere göre yapılır. -Nükleotitler birbirlerine fosfodiester bağlarıyla (Bir fosfat molekülünün iki şeker molekülü ile yaptığı bağ) bağlanarak polinükleotit zincir oluşur. www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com Beş karbonlu şekerler -Riboz ve deoksiriboz olmak üzere iki çeşittir. -Riboz, RNA’nın, Deoksiriboz ise DNA’nın yapısında bulunur. H OH - Deoksiribozda riboza göre bir oksijen atomu eksiktir. Not: Nükleik asitlerin isimlendirilmesi yapılarındaki 5 C’lu (pentozlara) bu şekerlere göre yapılır. www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com Azotlu organik bazlar -Azot ve karbon atomlarının halka şeklinde birleşmesi ile meydana gelir. İki çeşittir. Not: DNA’ya özgü baz TİMİN, RNA’ya özgü baz ise URASİLdir. www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com ADENİN GUANİN URASİL TİMİN SİTOZİN www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com FOSFAT GRUBU -Fosforik asit= H PO ) nükleik asitler gibi büyük moleküllerin yapısına katıldığında fosfat grubu olarak adlandırılır. 3 4 -Fosforik asit, hem DNA hem de RNA’da ortak olarak Bulunan moleküllerdendir. -Nükleik asitlerdeki Fosforik asit sayısı, toplam nükleotit sayısına ve toplam şeker sayısına eşittir. -Canlılarda; DNA (Deoksiribo Nükleik Asit) ve RNA (Ribo Nükleik Asit) olmak üzere iki çeşit nükleik asit bulunur. -DNA, Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında, -Ökaryot hücerelerin çekirdek, mitokondri ve kloroplastlarda bulunur. www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com DNA'nın Yapısı DNA molekülü sarmal (heliks) şeklinde kıvrılmış iki iplikten oluşmuştur. Yangın merdivenine benzeyen bu sarmal yapıda, merdivenin kenarında şeker ve fosfat molekülleri, basamaklarda ise pürin ve pirimidin bazları bulunur. Bazlardan Adenin ile Timin arasında ikili, Guanin ile sitozin arasında üçlü zayıf hidrojen bağları bulunur. Her zaman A karşısına T, G karşısına C gelir. www.biyoloji portali.com

DNA molekülünün çift sarmalı www.biyoloji portali.com

DNA molekülünün çift sarmalı www.biyoloji portali.com

DNA molekülünün çift zincirli düz yapısı İkili zayıf H bağları Fosfo diester bağı Üçlü zayıf H bağları www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com DNA’daki bazı oranlar -A=T ve G=C ise A/T=G/C=1 -A+C=G+T -A+G=T+C (pürin bazları=pirimidin bazları) -A+G/T+C=A+C/G+T=1 -Toplam nükleotit sayısı =(A+T)+(G+C) -3G + 2T =Toplam H bağı sayısı veya -3C + 2A = Toplam H bağı sayısı sayısı -H bağı sayısı= Toplam Nükleotit sayısı + Guanin (Sitozin) sayısı -Topl.Nük.sayısı=Fosforik asit sayısı=şeker sayısı www.biyoloji portali.com

www.biyoloji portali.com NOT -DNA’nın en küçük bileşenlerinden (fosfat, şeker ve bazlardan) sentezlenmesi sırasında toplam oluşur. 3n-2 molekül su -DNA’nın hazır nükleotitlerden sentezlenmesi sırasında n-2 molekül su oluşur. n→nükleotit sayısıdır. www.biyoloji portali.com

ERGÜN ÖNAL BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ OSMAN ULUBAŞ ANADOLU LİSESİ www.biyoloji portali.com