HUKUK BAŞLANGICI 18-22 EYLÜL ÖĞR.GÖR.İDİL YILDIRIM ARI

HUKUK NEDİR? HUKUK SÖZCÜĞÜ ARAPÇADAN ALINMIŞ BİR KELİMEDİR HAK SÖZCÜĞÜNÜN ÇOĞULUDUR

Hukuki düzenlemenin sosyal yapının ihtiyaçlarını problemlerini dikkate alması gerekir Hukuksal düzenleme adalet boyutundan mahrum ise adalet unsurunu taşımıyorsa yetersizlik söz konusudur Hukuk kuralının vicdanen adaletli olması gerekir

Hukuk çıkar çatışmalarına çözüm getiren yasalardaki bir takım normlardır. Adalet, içinde gerçekleşeceği toplumsal koşullardan büyük ölçüde etkilenmektedir Toplumdaki bireylerin davranışlarını belirleyen bir etkendir

A-POZİTİF(DOGMATİK) HUKUK B-DOĞAL HUKUK HUKUKUN GÖRÜNÜMLERİ A-POZİTİF(DOGMATİK) HUKUK B-DOĞAL HUKUK

POZİTİF (DOGMATİK) HUKUK Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte bulunan hukuk kurallarının bütünüdür Türkiye’de yürürlükte bulunan yasa, tüzük, yönetmelik, genelge ve yönergelerin tümü Türk Pozitif Hukukudur. Dogma, doğruluğu önceden kabul edilen ilke, prensip, tez, hükümdür. Hukuk dogmatiğine göre, hukuk yasa koyucunun irade bildiriminden ibarettir. Yasa koyucunun irade bildirimi dışında hukuk yoktur. Sadece yazılı kurallarla tespit olunmuş kurallar dışında yazılı şekle bürünmemiş, uyulması zorunlu bulunan örf ve adet hukuku kuralları da pozitif hukuk kapsamındadır

Sadece yetkili maka tarafından belli bir prosedüre uygun olarak konulmuş yazılı hukuk kurallarının bütününe mevzuat denilmektedir YASALAR, KHK LAR, TÜZÜKLER, YÖNETMELİKLER MEVZUATI OLUŞTURMAKTADIR YAZILI OLMAYAN ÖRF ADET POZİTİF HUKUKUN KAPSAMINDA OLMAKLA BERABER MEVZUAT KAPSAMINDA DEĞİLDİR

DOĞAL HUKUK ADALET İLE POZİTİF HUKUK ARASINDA YER ALIR OLMASI GEREKENİ TEMSİL EDER POZİTİF HUKUKUN DIŞINDA VE ÜSTÜNDE ADALATİ TAM OLARAK YANSITAN BİR HUKUKTUR. DOĞAL HUKUKA GÖRE HUKUK, İLKÇAĞDA İNSAN İRADESİNİN ÜRÜNÜ ORTA ÇAĞDA İLAHİ İRADENİN ÜRÜNÜ YENİ ÇAĞDA İNSAN AKLININ ÜRÜNÜ OLARAK DEĞERLENDİRİLMİŞTİR.

Doğal hukuk pozitif hukukun ilham kaynağıdır Yasa koyucu birbirine aykırı çıkarlar söz konusu olduğunda bunlar arasındaki dengeyi doğal hukuk prensiplerine göre sağlamaktadır. Bu durumda yasa koyucu pozitif hukuku doğal hukuka yaklaştırarak ülke insanlarını tatmin eden bir sistem kurmaya çalışır.

Doğal hukuk olması gereken hukuktur Pozitif hukuk kuralları, doğal hukukun ilkelerine uygun olduğu oranda değer kazanır Örneğin herkesin kanun önünde eşit olması doğal hukukun ilkelerinden biridir.

HUKUK SİSTEMLERİ A-ROMA-GERMEN HUKUKU SİSTEMİ B-COMMON LAW (ORTAK HUKUK) C-İSLAM HUKUKU D-AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİ

A-ROMA-GERMEN HUKUKU SİSTEMİ HUKUK DÜZENLERİNİ ROMA HUKUKUNUN İLKERİNE GÖRE GELİŞTİREN ÜLKELERİN HUKUKUNDA YER ALMAKTADIR KARA AVRUPASI ÜLKELERİNDE UYGULANMAKTADIR BİZANSIN GÜÇLÜ İMPARATORU IUSTINIAUS KENDİ DÖNEMİNDE ÇOK DAĞINIK BİR HAL ALAN HUKUK KURALLARINI BİR DERLEME OLARAK TOPLAMIŞ, KANUN KUVVETİNDE YAYINLATMIŞTIR CORPUS IURIS CIVILIS ADI VERİLEN VE 6.YY DA HAZIRLANARAK YAZIYA DÖKÜŞEN BU KURALLAR GÜNÜMÜZDEKİ HUKUKUN TEMELİNİ OLUŞTURMAKTADIR.

A-ROMA-GERMEN HUKUKU SİSTEMİ ROMA HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİNDEN BİRİ KAMU HUKUKU- ÖZEL HUKUK AYRIMINA DAYANMASIDIR. KAMU HUKUKU ROMA DEVLETİNİN ÖRGÜTLENMESİNE VE İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN KURALLARDAN OLUŞMAKTADIR. ÖZEL HUKUK İSE BİREYLER ARASINDAKİ ÖZEL İLİŞKİLERLE VE ÇIKARLARLA İLGİLİ KURALLARDIR. BU ALANDA HAK, MÜLKİYET, SORUMLULUK,BORÇ GİBİ TEMEL KAVRAMLAR ÖZEL HUKUK ALANINA GİRMEKTEDİR.

1926 YILINDA İSVİÇRE MEDENİ KANUNU VE BORÇLAR KANUNU’NU BENİMSEYEN TÜRKİYE CUMHURİYETİ, ROMA CERMEN HUKUK SİSTEMİ İÇİNDE YER ALMIŞTIR.

COMMON LAW SİSTEMİ (ORTAK HUKUK) İNGİLTEREDE KRALLIK MAHKEMELERİ TARAFINDDAN OLUŞTURULAN VE KURAL OLARAK ÖRF VE ADET HUKUKUNA DAYANAN BİR HUKUK SİSTEMİDİR. İNGİLTEREDE ONBİRİNCİ YÜZYILDA GEZİCİ HAKİMLER TARAFINDAN ÜLKENİN ÇEŞİTLİ YÖRELERİNDEKİ ÖRF VE ADET KURALLARINDDAN İHTİYAÇLARA UYGUN OLANLARINI SEÇEREK KARARLARINI OLUŞTURMASI, İNGİLTERENİN ORTAK BİR HUKUKA SAHİP OLMASINI SAĞLAMIŞTIR. ANCAK ZAMAN İÇİNDE HAKKINI ALAMADIĞINA İNANAN İNSANLARIN KRALA YAPTIKLARI BAŞVURULAR ÜZERİNE CHANCELLOR MAHKEMESİ ORTAYA ÇIKMIŞTIR. BU MAHKEME HAKKANİYET VE DÜRÜSTLÜK İLKELERİ DOĞRULTUSUNDA SADECE YARGICIN VİCDANINA DAYALI OLARAK KARARLAR VERMİŞTİR.

COMMON LAW SİSTEMİ (ORTAK HUKUK) COMMON LAW HUKUK SİSTEMİ KAMU HUKUKU-ÖZEL HUKUK AYRIMINA YER VERMEMEKTEDİR. ÖRNEK OLAY HUKUKU OLARAK DA ADLANDIRILMAKTADIR.

İSLAM HUKUKU SİSTEMİ İSLAM HUKUKU İSLAM DİNİNİN ORTAYA KOYMUŞ OLDUĞU BİR HUKUK SİSTEMİDİR BİR ÇOK MÜSLÜMAN ÜLKEDE UYGULANMAKTADIR TEMEL KAYNAKLARI KİTAP,SÜNNET, İCMA VE KIYASTIR.

İSLAM HUKUKU SİSTEMİ KUR’AN: İSLAM HUKUKUNUN İLK VVE EN ÖNEMLİ KAYNAĞIDIR İSLAM HUKUKÇUSU BİR HUKUKİ PROBLEMİ ÇÖZMEK İÇİN İLK ÖNE KUR’AN-I KERİM’DE İLGİLİ BİR HÜKMÜN BULUNUP BULUNMADIĞINI ARAŞTIRMAKTADIR. İLGİLİ BİR HÜKÜM VARSA UYGULANACAK HÜKÜM NORMU ODUR. ANCAK KUR’AN-I KERİMBİR KANUN KÜLLİYATI VEYA SİSTEMATİK BİR HUKUK ESERİ DEĞİLDİR. KUR’AN-I KERİM İSLAM DİNİNİN BÜTÜN ESASLARINI İÇEREN BİR KİTAPTIR.

İSLAM HUKUKU SİSTEMİ SÜNNET: İSLAM HUKUKUNUN İKİNCİ SIRADAKİ KAYNAĞIDIR PEYGAMBERİN SÖZLERİ DAVRANIŞLARI VE BAŞKALARININ SÖZ VE DAVRANIŞLARINI ONAYLAMASIDIR. KUR’AN-I KERİM’DE BİR HÜKÜM BULUNMAYAN HALLERDE SÜNNETE BAŞVURMAK ZORUNDADIR.

İSLAM HUKUKU SİSTEMİ İCMA: İSLAM HUKUKÇULARININ HERHANGİ BİR DÖNEMDE HUKUKİ BİR MESELE ÜZERİNDE GÖRÜŞ BİRLİĞİNE VARMALARIDIR. İCMANIN ESAS İTİBARİYLE KUR’AN VEYA SÜNNETE DAYANMASI GEREKİR. İCMA BAĞLAYICI BİR HUKUK KAYNAĞIDIR BİR KEZ OLUŞUNCA GELECEK KUŞAKLAR BUNA UYMAK ZORUNDADIR. İCMANIN AKSİNE BİR DÜŞÜNCE İLERİ SÜRÜLEMEZ

İSLAM HUKUKU SİSTEMİ KIYAS:KUR’AN VEYA SÜNNETTE BİR SORUNUN ÇÖZZÜMLENMESİ İÇİN KONULMUŞ KURALIN, AYNI KAYNAKLARDA YER ALMAMIŞ OLAN BİR SORUNU ÇÖZMEK İÇİN BENZETİLEREK UYGULANMASIDIR. İSLAM HUKUK ALİMLERİNİN BULDUKLARI BU ÇÖZÜM YOLLARINI ORTAYA KOYAN HÜKÜMLERE İÇTİHAT DENİLMEKTEDİR.

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİ AVRUPA BİRLİĞİ KLASİK ULUSLARARASI ÖRGÜTLERDEN FARKLI OLARAK, KURUCU ANDLAŞMALARI İTİBARİYLE OLUŞTURDUĞU HUKUKİ YAPISIYLA ÜYE DEVLETLERİN İÇ HUKUK MEVZUATINDA DOĞRUDAN VEYA DERHAL UYGULANABİLİİR NORMLAR ARACILIĞIYLA ETKİLER DOĞURMAKTADIR. ÜYE DEVLETLER, AVRUPA TOPLULUKLARININ KURUCU ANDLAŞMALARI UYARINCA BELİRLİ ALANLARDA EGEMEN YETKİLERİNİ DEVREDEREK VEYA SINIRLANDIRARAK TESİS ETTİKLERİ AVRUPA TOPLULUKLARI ARACILIĞIYLA KENDİLERİNE VE VATANDAŞLARINA UYGULANABİLEN BİR HUKUK NORMLARI BÜTÜNLÜĞÜ YARATMIŞLARDIR.

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİ ÇEŞİTLİ ALANLARDAKİ MEVZUATIN UYUMLAŞTIRILMASI ÇABALARI HUKUK YARATMA GÜCÜNÜN İKTİSADİ VE SOSYAL HAYATIN BİR ÇOK ALANLARDAKİ MERKEZİLEŞME EĞİLİMİNİ DESTEKLEYEN BİR GİRİŞİM OLMUŞTUR. BİRLİĞİN COĞRAFİ, IRKSAL, DİNSEL YA DA KÜLTÜREL OLMAKTAN ÇOK HUKUKSAL İLKELERİN BELİRLEYİCİ OLDUĞU BİR ZEMİNE OTURTMASI FİKRİ SÖZ KONUSU OLMUŞTUR. BU ÇERÇEVEDE AB’NİN GETİRDİĞİ NORMLAR TÜM ÜYE DEVLETLER İÇİN BAĞLAYICIDIR. TÜM AB ÜYESİ ÜLKELER OLUŞTURULAN BU ORTAK HUKUK DÜZENİNE TABİDİRLER.

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİ AVRUPA BİRLİĞİNİN OLUŞUM SÜRECİNE PARALEL OLARAK, AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU OLARAK ADLANDIRILAN KENDİNE ÖZGÜ YENİ BİR HUKUK SİSTEMİ ORTAYA ÇIKMIŞTIR. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK DÜZENİ ULUSLARARASI VE ULUSAL HUKUK DÜZENLERİNE AİT KURALLARDAN DOĞMUŞTUR. ANCAK BÜTÜNÜYLE ONLARDAN FARKLI VE KENDİNE ÖZGÜ KURUMLARA SAHİP OLAN BAĞIMSIZ BİR HUKUK SİSTEMİDİR. AVRUPA BİRLİĞİNİN GEREK ASLİ GEREK TALİ HUKUK KAYNAKLARI İÇ HUKUKTA DA UYGULANABİLME KABİLİYETİ OLMALARINA KARŞIN İÇ HUKUK VE ULUSLARARASI HUKUKA DAHİL OLMAYAN ONLARDAN AYRI BİR HUKUK YAPILANMASINI ORTAYA ÇIKARMIŞLARDIR.

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİ AVRUPA BİRLİĞİ SİSTEMİ İÇİNDE DAHİL OLAN VEYA DAHİL OLMAK İSTEYEN HER ÜLKE ÖNCELİKLE HUKUK SİSTEMİNİ AB HUKUK SİSTTEMİNE UYDURMAK ZORUNDADIR. BU DURUM AB HUKUK SİSTEMİNİN ÖZELLİKLE ÜYE OLMAK İSTEYEN ÜLKELER TARAFINDAN HUKUK KAYNAĞI OLARAK GÖRÜLMESİ SONUCUNU DOĞURMAKTADIR.