Sağlık Bilimleri Fakültesi EVDE BAKIM HİZMETLERİNE GEREKSİNİM DUYULAN DURUMLAR VE KAPSAMI (5) SKY 413 Evde Bakım Hizmetleri Yönetimi Dersi (SKY 4) Prof. Dr. Ömer R. ÖNDER Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 2017-2018 Güz

Dünya Sağlık Örgütüne Göre EBH “Uzun süreli sağlık problemi olan ve günlük yaşam aktiviteleri ile ilgili yardıma ihtiyacı bulunan bütün yaşlardaki kişilerin yeterli kalitede bir yaşam sürdürmesini sağlayacak bakımın verilmesine yönelik hizmetlerdir.” “Ev Temeline Dayanan Uzun Dönem Bakım 2000 Raporu”(WHO),

Evde Bakım Hizmeti Hizmeti Verilebilecek Durumlar Kronik Hastalıklar; Kanser, Kalp damar hastalıkları, KOAH, HIV/AIDS vb., Sıkı İzlem Gerektiren Kronik Durumlar; Diyabet, Böbrek yetmezliği, Hemipleji vb., Başkasının Bakımına Bağımlı Kişiler; Yaşlılar, Engelliler, Ameliyatlı,bakım gereksinimi devam edenler, Bakım gereksinimi süren lohusalar, Yeni doğanlar, Tedavi planı hastanede kalmasını gerektirmeyenler, Ruhsal sorunu bulunan psikiyatrik hastalar, Alzheimer ve demans,

EBH Sisteminin Kapsamı (Bakım Türleri) Evde Koruyucu Bakım, Evde Tanı Koyucu Bakım, Evde Tedavi Edici Bakım, Evde Rehabilite Edici Bakım, Evde Uzun Süreli Bakım, Evde Hospiz Bakım,

Evde Koruyucu Bakım Hastalıklardan ve komplikasyonlardan koruma, Sakatlıkların(düşme,kırık-çıkık vb.) önlenmesi, Fonksiyonların en üst düzeyde tutulması, Aile içi dinamiklerin izlenmesi, Danışmanlık, hasta ve aile eğitimi,

Evde Tanı Koyucu Bakım Evde klinik muayene, Tanı materyali alma(Kan,idrar,BOS,), Görüntüleme teknik(Röntgen,EKG,EEG vb.), Evde Tanı Koyucu Bakım Gerektiren Hastaların Özellikleri; Çok sayıda tıbbi problemi olan, Çok sayıda hastalığa ilişkin tedavi gören, Yürüme sorunu olan, Sık sık düşen, Ağır kronik hastalığı olan, Çevreyle iletişimi az olan, Engelli hasta, Muayeneye gelmeyi reddeden yaşlı hasta, Yatağa bağımlı(Kırık,çıkık vb.) hasta,

Evde Tedavi Edici Bakım Tanı konmuş hastalığın eve gidilerek uygun görülen yöntemlerle iyileştirilmesi, Gerekli ilaç ve materyalin sağlanması, uygulanması, Uygun ve yeterli tedavi,

Evde Rehabilite Edici Bakım Sakat ve engellilerin eğitimi, Yaşamın kolaylaştırılması, Topluma yeniden katılımı, Yaşlıların rehabilitasyonu; Fonksiyonlarını artırma, Hobi kazandırma, Hareketlilik kazandırma,

Evde Uzun Süreli Bakım (Long Term Home Care) Kronik yatağa bağımlı hastalar, Engelli yatağa bağımlılar, Daha çok destekleyici, Palyatif bakım, Yatak yaralarının bakım ve tedavisi, %85’ini aile bireyleri, %15’ini dışarıdan EBH profesyonelleri,

Evde Hospiz Bakım HOSPİZ;Terminal dönem hastalarına yapılan palyatif bakımı kapsar. Terminal dönem hastaların %50-70’i evde olmak ister, Terminal dönem hastaların %23’ü evinde ölmekte, PALYATİF BAKIMIN AMACI :Hastalığa bağlı ortaya çıkan,hastaya sıkıntı veren sorunların giderilmesi ya da azaltılmasıdır(Rahat ettirmek). HOSPİZ BAKIM HASTALARI: Kanser, Multple Skleroz, Amfizem, AIDS, Böbrek yetmezliği, vb.,

EBH’nin Ögeleri/Alt Başlıkları/Amaçları Yararları Değerlendirme,izleme ve yeniden değerlendirme, Sağlığın geliştirilmesi ve korunması, Hastalıkların,komplikasyonların ve engelliliğin önlenmesi, Öz bakım ve kişisel bakımın sağlanması(Banyo,diş fırçalama,traş,teharet vb.), Ev işleri hizmeti(Temizlik,çamaşır,alışveriş vb.), Engelli ve yaşlılar için kolaylaştırıcı düzenlemeler ve düzenekler, Kamu olanaklarına ulaşım, Evde rehabilitasyon, Destekleyici alet,cihaz ve ilaçların sağlanması,

EBH’nin Ögeleri/Alt Başlıkları/Amaçları Yararları Demans, Alzheimer ve diğer mental sorunlar için özelleşmiş destek hizmet, Dönem dönem kurumsal bakım ile yakınlarının dinlendirilmesi (Respite care), Palyatif bakım, Hasta ve ailesinin eğitimi,danışmanlık ve duygusal destek, Hobi ve üretim, Fiziksel aktivite olanakları, Toplumun EBH konusunda duyarlılaştırılması, hazırlanması, Barınak, yiyecek, su, yakacak, gelir ve sanitasyon hizmetleri, Ev, hastane ve kurum arasında koordinasyon,

Ağır Ölümcül Yaşlıların Gereksinim Duyduğu EBH(ABD,1994) Kişisel bakım, Ev işleri(yemek,temizlik vb.) Vaka/Bakım yönetimi, Evde sağlık bakımı, Ulaşım, Kognitif(bilinç) işlevlerinde yetersiz olanlara gözetim, Aile üyelerine destek, Dinlendirici bakım, Yetişkin gündüz bakımı, Eşlik etme ve ziyaret hizmetleri, Evde düzenlemeler(Banyo, merdiven ve duvarlarda tutamaç),

DEĞERLENDİRME SORULARI Evde Bakım Hizmetleri kapsamında evde verilen bakım türlerinin adlarını belirtiniz. Evde Hospiz Bakımı açıklayınız. Palyatif Bakım’ın temel amacı nedir? Kısaca açıklayınız. ( )Hastayı, diğer hastalıklardan ve komplikasyonlardan korumak amacıyla evde verilen bakım, “Evde Tanı Koyucu Bakım “ olarak değerlendirilebilir. ( )Hastayı, düşme ve sakatlıklardan korumak amacıyla evde verilen bakım, “Evde Koruyucu Bakım olarak değerlendirilebilir. ( )Tanı konmuş yaşlı bir hastaya eve gidilerek ilaç verilmesi ve düzenlenmesi, tanı koyucu bakım olarak değerlendirilebilir. ( )Sağlık yakınmaları olan yaşlı bir hastanın evine gidilerek muayene edilmesi, kan ve idrar örneği alınması, “Evde Tanı Koyucu Bakım” türüne örnektir. ( )Hastalığı terminal döneme gelmiş hastaları rahat ettirmek için evde verilen palyatif bakım, “Evde Hospiz Bakım” olarak değerlendirilebilir. ( )Kanser ve AIDS tanısı konmuş ve terminal döneme gelmiş hastaları rahat ettirmek için evde hospiz bakım verilebilir.

KAYNAKLAR Güçiz Doğan,B., Subaşı,N. (2006) “Evde Bakım”. Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Çağatay Güler; Levent Akın). 1.bs. Ankara : Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. World Health Organization., (2000). “Home Based Long-Term Care”. WHO Technical Report Series, 898:1-37. WHO.,(1999). “Home Based andLong Term Care, Home Care Issues”. WHO/HSC/LTH/99/2. Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations., (1991). “Acreditation Manuel for Home Care” .Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations one Renaissance Boulevard. Ilninois: Oakbrook Terrace. Çoban, M., (2003). “Evde Bakım Konusunda Görüş Belirleme: Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi Doktorları ve Hemşireleri Üzerine Bir Uygulama”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Taylor, C., Lillis, C., Lemone,P., (1993). “Fundamentals of Nursing”. Philadelphia: J.B.Lipincott Company. Havens, B., (1999). “Home Care Issues at the Approach of the 21st Century from a World Health Organization Perspective”. WHO/HSCL/LTH/99/1:58-68. Kavuncubaşı, Ş., (2000). “Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi”. Ankara: Siyasal Kitabevi. Oğuz, Y., (1998). “Özerkliğe Saygı İlkesi”. Bilimsel Yayınlar Serisi, Ankara: AÜ Tıp Fakültesi ANTIP AŞ Yayınları. Pekcan, H., (2000). “Evde Bakım Hizmetleri” Hacettepe Sağlık İdaresi dergisi, Cilt:5, Sayı:3;1-5. Wasik, B.H., Brayant, D.M., Lyons, M.C., (1990). “Home Visiting”. London: Sage Publications. Linden, A.B., Spreeuwenberg, C., Schrijvers, J.P., (2001). “Integration of Care in the Netherlands: Development of Transmural Care Since 1994”. Health Policy. 55:111-120. Erdoğan, S., (2001). “Evde Bakım Süreci”. İÜ Florance Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu, Evde Bakım Hemşireliği Eğitim Programı,İstanbul. Tanlı, S., (1996). “Evde Bakım Hizmetlerinin Firmalaştırılması: Bir İşletme Planı Önerisi”. İÜ.Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,İstanbul. Rossman,I., Schulmerıch, S.C.,1996). “Historical Overview of Community in the United States”. Home Health Care Administration. New York: Delmar Publishers. Aydın, D., (2005). “Evde Bakım Hizmetleri”. Sağlıklı Nesiller Derneği;Sağlık ve Eğitim Yayınları 1. Ankara:Başak Matbaası. Oğlak, S., (2007). “Evde Bakım Hizmetleri ve Bakım Sigortası(Ülke Örnekleri ve Türkiye)”. İskenderun Belediyesi Kültür Yayınları-6. İskenderun: Color Ofset.

TEŞEKKÜRLER