Sağlık Bilimleri Fakültesi EVDE BAKIM HİZMETLERİNE KAVRAMSAL BAKIŞ (1) SKY 413 Evde Bakım Hizmetleri Yönetimi Dersi (SKY 4) Prof. Dr. Ömer R. ÖNDER Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 2017-2018 Güz

BAKIM TÜRLERİ VE EVDE BAKIM HİZMETLERİ Yatağa Bağımlı Hastalar, Yaşlılar, Çocuk ve Engellilere Yönelik Bakım Türleri; İnformal Bakım (Geleneksel/Kültürel Etkili Bakım-Aile Bireylerince), Formal Bakım, 1.Kurumsal Bakım(Huzurevi, Çocuk Yuvası, Hospiz), 2.Evde Bakım(Aile Bireyleri+EBH Ekibi), Evde Bakım Hizmetleri(EBH): Ev ziyaretleri temeline dayalı bir sağlık hizmeti sunum biçimi, Ev ziyaretleri; Hizmet alacak bireyi ve aileyi belirlemek, Gerekli hizmeti sunmak, Hizmeti kontrol etmek, Evde Bakım; Ev hastanesi (Hospitilizasyon), Evde tıbbi bakım, Duvarsız hastane,

ÜLKELER VE EVDE BAKIM KAVRAMI Avrupa: Evde Sağlık Bakımı(Home Healthcare), Ev Ziyareti(Home Visiting), Evde Bakım(Homecare Fin de Vie-Fransa), ABD: Evde Bakım(Homecare), Evde Sağlık Bakımı(Home Health Care), Ev Hemşireliği(Home Nursing), İSRAİL: Ev Hastanesi(Hospital at Home),

EVDE BAKIM HİZMETLERİ Bireylere ve ailelere,onların yaşadıkları ortamda; Sağlık hizmetleri almayı teşvik etmek, Sağlığı düzenlemek, Hastanın bağımlılığını en aza indirmek için verilen hizmetler,

Ev ortamında sağlık hizmeti, EVDE BAKIM HİZMETLERİ Sağlık Düzeyini iyileştirmek ve yükseltmek için hastalara; Ev ortamında sağlık hizmeti, Hizmet donanımı(araç,gereç) sağlanması (Kavuncubaşı,2000:41),

EVDE BAKIM Profesyonel bir kişinin,hastaya ve ailesine,hastanın evinde yardım sağlama girişimi, Sağlık hizmetlerinin bir parçası olarak tıbbi kontrol altında hastalara ve ailelerine bulundukları ve yaşadıkları ortamda gerekli sağlık hizmetlerinin götürülmesi,

EVDE BAKIM HİZMETLERİ ve TRANSMURAL BAKIM Hasta ve ailesinin gereksinimlerine göre sağlık hizmetlerinin planlanması (TRANSMURAL BAKIM), Hastanın gereksinimlerine odaklanmış,sorumlulukların paylaşılmasına dayalı olarak genel ve özel bakıcıların da eşgüdümünde ve uyumunda sağlanan bakım, (TRANSMURAL BAKIM),

HASTANE TEMELLİ EVDE BAKIM HİZMETLERİ Kronik bakım gerektiren yatan ve ayakta tedavisi yapılan hastalar için alternatif olarak doğmuş ve yayılan bir bakım türü.

EVDE BAKIM HİZMETLERİNİN MANTIĞI Güçlendirmek-Özerklik(Autonomy), Kolaylaştırmak, Yükseltmek,

GÜÇLENDİRMEK-ÖZERKLİK(AUTONOMY) GÜÇLENDİRMEK:Kişinin ya da ailenin kendi gereksinimlerini ve hedeflerini tanımlamasının ve kendi kararlarını almasının sağlanması, GÜÇLENDİRMEDE ÜÇ TEMEL YETİ: Gereksinim duyulan kaynaklara ulaşabilme ve onları sağlayabilme ve yönetebilme/denetleyebilme, Karar verme ve sorun çözme, Kaynakları temin etmek amacıyla diğer bireylerle etkili ilişki ve iletişim kurabilmek için davranış kazanılması, ÖZERKLİK(AUTONOMY); Güçlendirme,etiğin temel ilkelerinden olan özerklik ile yakından ilişkilidir, Hastalık,yaşlılık ve engellilik durumlarında özerklik ihlal edilebilmektedir (Teharet, Cinsel organlara tıbbi müdahale vb.), Özerkliğin örselenebildiği durumlarda onarmak,desteklemek ve güçlendirmek gerekir.

KOLAYLAŞTIRMAK VE YÜKSELTMEK KOLAYLAŞTIRMAK: Aile ya da bireyin kendi kendisine faaliyette bulunmasını kolaylaştıracak kaynakların sağlanması (Balık tutup yedirmek-Balık tutmasını öğretmek), YÜKSELTMEK: Mevcut güç ve kuvvetin artırılması,

KÜRESELLEŞME VE BİLGİ ÇAĞININ DEĞİŞİMLERE ETKİSİ Yeni anlayışlar ve değerler; Ekonomi, Toplumsal, Siyasal, Kültürel, Kurum ve kurallarda değişim;sağlık hizmetlerinin sunumunda hastanelerden uzaklaşma; Terminal dönem bakımevleri(hospisler=Kanser, HIV/AIDS, Felç, MS vb.hastaları), Gündüz hastaneleri(Sabah gelip-akşam eve dönen), Evde bakım kuruluşları, Evde bakım hizmetleri ile sağlık hizmetlerinin maliyetlerinin düştüğü ve hastaların yaşam kalitesinin yükseldiğine ilişkin çalışmalar var,

SONUÇ EVDE BAKIM HİZMETLERİ; Gerekli durumlarda(kronik hast.,yaşlı,çocuk,yatağa bağımlı,terminal dönem hast.vb,), Aile bireyleri ile birlikte profesyonel sağlık personelince, Hastanın evinde verilen, Genel sağlık sistemine entegre edilmiş, Sağlık hizmetleridir.

DEĞERLENDİRME SORULARI Evde Bakım Hizmetlerinin(EBH) tanımını yapınız. Transmural Bakım nedir? Tanımlayınız. EBH’nin mantığını oluşturan üç temel öğenin adını yazınız. Özerklik (Otonomi) nedir? EBH kapsamında örnek vererek açıklayınız. Küreselleşmenin toplumsal değişime ve EBH gereksinimine olan etkisini açıklayınız. ( )Evde Bakım Hizmetleri, “Ev Hastanesi” olarak da tanımlanmaktadır. ( )Evde Bakım Hizmetlerinin temel amaçlarından biri de hastanın bağımlılığını en aza indirmektir. ( )EBH kapsamında kişinin ya da ailelerinin kendi gereksinimlerini ve hedeflerini tanımlaması ve kendi kararlarını doğru almasına özerklik denir. ( )EBH’nin sağlık hizmetleri maliyetlerinin azalmasına ve hastaların yaşam kalitesinin yükselmesine etkisi bulunmaktadır.

KAYNAKLAR Güçiz Doğan,B., Subaşı,N. (2006) “Evde Bakım”. Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Çağatay Güler; Levent Akın). 1.bs. Ankara : Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. World Health Organization., (2000). “Home Based Long-Term Care”. WHO Technical Report Series, 898:1-37. WHO.,(1999). “Home Based andLong Term Care, Home Care Issues”. WHO/HSC/LTH/99/2. Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations., (1991). “Acreditation Manuel for Home Care” .Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations one Renaissance Boulevard. Ilninois: Oakbrook Terrace. Çoban, M., (2003). “Evde Bakım Konusunda Görüş Belirleme: Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi Doktorları ve Hemşireleri Üzerine Bir Uygulama”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Taylor, C., Lillis, C., Lemone,P., (1993). “Fundamentals of Nursing”. Philadelphia: J.B.Lipincott Company. Havens, B., (1999). “Home Care Issues at the Approach of the 21st Century from a World Health Organization Perspective”. WHO/HSCL/LTH/99/1:58-68. Kavuncubaşı, Ş., (2000). “Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi”. Ankara: Siyasal Kitabevi. Oğuz, Y., (1998). “Özerkliğe Saygı İlkesi”. Bilimsel Yayınlar Serisi, Ankara: AÜ Tıp Fakültesi ANTIP AŞ Yayınları. Pekcan, H., (2000). “Evde Bakım Hizmetleri” Hacettepe Sağlık İdaresi dergisi, Cilt:5, Sayı:3;1-5. Wasik, B.H., Brayant, D.M., Lyons, M.C., (1990). “Home Visiting”. London: Sage Publications. Linden, A.B., Spreeuwenberg, C., Schrijvers, J.P., (2001). “Integration of Care in the Netherlands: Development of Transmural Care Since 1994”. Health Policy. 55:111-120. Erdoğan, S., (2001). “Evde Bakım Süreci”. İÜ Florance Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu, Evde Bakım Hemşireliği Eğitim Programı,İstanbul. Tanlı, S., (1996). “Evde Bakım Hizmetlerinin Firmalaştırılması: Bir İşletme Planı Önerisi”. İÜ.Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,İstanbul. Rossman,I., Schulmerıch, S.C.,1996). “Historical Overview of Community in the United States”. Home Health Care Administration. New York: Delmar Publishers. Aydın, D., (2005). “Evde Bakım Hizmetleri”. Sağlıklı Nesiller Derneği;Sağlık ve Eğitim Yayınları 1. Ankara:Başak Matbaası. Oğlak, S., (2007). “Evde Bakım Hizmetleri ve Bakım Sigortası(Ülke Örnekleri ve Türkiye)”. İskenderun Belediyesi Kültür Yayınları-6. İskenderun: Color Ofset.

TEŞEKKÜRLER