Veteriner Hekimlikte Kullanılan Tıbbi Bitkiler

Güzelavratotu (Atropa belladona L.) Diğer isimler: Belladonotu. Dağılım: Ülkemizde yaygın şekilde (Kırklareli, Abant, Balıkesir-Alaçam ormanları, Sinop-Ayancık ormanları, Trabzon-Zigana dağları, Artvin, Adana-Toros etekleri, Hatay-Nur dağları) bulunur. Anabileşenler: Kök, yaprak ve meyvelerde alkaloidler (atropin, hiyosiyamin) bulunur. Kullanılması: Bitki spazm çözücü (özellikle sindirim kanalı, safra yolları), solunum yollarını açıcı, terlemeyi ve sürgün önleyici olarak kullanılır. 2

Hakikikekik (Thymus vulgaris L.) Dağılım: Ülkemizde birçok yerde yetişir. Kullanılan kısım: Çiçekli-yapraklı dalları ve yağı kullanılır. Anabileşeni: Yağın önemi bir kısmını timol (%30-35). Etki: Antiseptik (bakteri, mantar, virüs), anthelmintik, balgam söktürücü, yatıştırıcı, solunumu uyarıcı, yangı önleyici ve spazm çözücü etkileri vardır. Kullanılması: Kekik yağını yara antisepsisi için püskürtülerek kullanılır; ayrıca safra artırıcı ve kronik üst solunum yolları hastalıklarında kullanılır

Haşhaş (Papaver somniferum L.) Aile: Haşhaşgiller (Papaveraceae). Dağılım: Ülkemizde, başta Afyon çevresi olmak üzere, birçok yerde yetiştirilir. Anabileşenler: Alkaloidlerin %4-21’ini morfin, %0.8-2.5’ini kodein, %0.5-2’sini tebain, %0.5-2’sini papaverin, %4-8’ini noskapin, %0.1-2’sini narsein oluşturur. Etki: Ağrı kesici, uyuşturucu, yatıştırıcı, sürgün önleyici, spazm çözücü ve öksürük dindirici etkileri vardır.

Hatmi (Althaea officinalis L.) Diğer ismi: Şifalıkök, Tıbbikök. Aile: Ebegümecigiller (Malvaceae). Tanım: Yıllık, otsu bir bitkidir. Anabileşen: Yaprak ve köklerinde müsilaj bulunur. Etki: Yumuşatıcı, immun sistemi uyarıcı, besleyici ve idrar söktürücü etkilidir.

Hayatağacı (Thuja occidentalis L.) Kullanılan kısım: Yaprakları ve ince dalları kullanılır. Anabileşen: Yapraklarda % 4’e yakın thujon (uçucu yağ) bulunur. Etki: Thujon son derece irkiltici ve hücre zehiri etkilidir; bakterilere ve iç parazitlere yönelik etkisi vardır. Spazm yapıcıdır ve uterus hareketlerini artırır. Kullanılması: Thujon özütleri gebelik önleyici ve istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması için kullanılmaktadır.

Hayıt (Vitex agnus-castus L.) Dağılım: Ege ve Akdeniz bölgesinde bulunur. Kullanılan kısım: İnce dalları ve meyveleri kullanılır. Anabileşenler: Glikozid (aukubin) ve uçucu yağ (diterpen) bulunur. Etki: Prolaktin salgılanmasını engeller. Kullanılması: östrus düzensizliklerinde, ağrılarında ve afrodizyak olarak kullanılır.

Hidrastis (Hydrastis canadensis L.) Dağılım: Kuzey Amerika ve Kanada’da bulunur. Kullanılan kısım: Kök ve yumruları kullanılır. Anabileşen: % 3-4 hidrastin alkaloidi bulunur. Etki: Hidrastin damar daraltarak kanamayı engeller. Ayrıca antibakteriyel (Staph. ve Strep. türleri), antiprotozoer, anthelmintik etkilidir. İmmunsistemi de güçlendirir. Kullanılması: damar daraltıcı, otitis, konjunktivitis, vajinitis, sinuzitis, derideki bakteriyel ve mantar hastalıklarında kullanılır.

Hintbaklası (Ricinus communis L.) Diğer isimler: Hintyağı. Dağılım: Ülkemizde Adana, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Malatya, Elazığ gibi yörelerde rastlanır. Kullanılan kısım: Tohumları, tohumlarının sıkılması ile elde edilen yağı kullanılır. Anabileşen: Risin (alkaloid) Etki: Sürgüt ve sindirim kanalını yumuşatıcı etkilidir. Kullanılması: Hintyağı sürgüt olarak kullanılır

Hünnap (Zizyphus jujuba Mill.) Dağılım: Batı ve Güney Anadolu Kullanılan kısım: Olgun meyveleri kullanılır. Anabileşenler: Saponinler, glikozidler, vitaminler (A, B2, C), şeker, tanen ve müsilaj vardır. Kullanılması: Yatıştırıcı, tranklizan, uyku bozukluklarında kullanılır. Etkileşme: Yatıştırıcı ve uyku ilaçları ile aynı yönde etkileşme yapabilir.