(TEKSTİL TEKNOLOJİSİ) ÜNİTE PLANI (ANA ÖRGÜLERDEN TÜRETİLMİŞ ÖRGÜLER) DERS (TEKSTİL TEKNOLOJİSİ) HAZIRLAYAN EMRE ERKAN

İÇERİK: Dokuma tekniği ile kumaş oluşturmada kullanılan dokuma örgülerinin önemli bir grubu da türetilmiş örgülerdir. Bir çözgü ve bir atkı sistemiyle meydana gelen basit dokumalar üç temel örgüye dayanarak geliştirilir. Bunlar: Bezayağı ve dimi örgülü dokumalardır. SINIF: 10 SÜRE: 40 KAZANIMLAR: Dokuma kumaşlardaki temel örgü çeşitlerini ve bazı türetilmiş örgülerin kazanımı

BEZAYAGI ÖRGÜ Dokuma örgüleri içerisinde en basit örgü bezayağı örgüsüdür. Atkı ipliğinin kumaş eni boyunca, çözgü ipliklerinin bir altından, bir üstünden geçerek diğer atkı ipliğinin ters hareket yaparak oluşturduğu örgüdür. Bezayağı örgünün özellikleri: • Bezayağı örgüsü, en küçük raporlu dokuma örgüsüdür. Örgü raporunda iki çözgü ve iki atkı ipliği bulunur. • Atkı ve çözgü bağlantılarının en sık olduğu dokuma şeklidir. Bu nedenle bezayağı örgülü kumaşlar dayanıklıdır. • Dokuma kumaşlarda atkı ve çözgü ipliklerinin yüzme yapmadığı tek örgü şeklidir. Yüzme (atlama) dokumada bir ipliğin diğer iplik sisteminde iki ve daha fazla sayıda iplik üzerinden ya da altından geçerek bağlantı yapmasıdır. • Bezayağı örgülü kumaşın her iki yüzü de aynıdır. Kumaşa herhangi bir desen oluşturma işlemi uygulanmamışsa bezayağı örgünün desen etkisi yoktur. Bezayağı örgüsü en basit ve dayanıklı dokuma örgüsü olduğundan pamuk, yün, ipek ve sentetik ipliklerle yapılan dokumalar için uygundur.Gömleklik, elbiselik, astarlık, pijamalık ve branda kumaşlar, yağmurluklar, mutfak, takımları, nevresimlikler, tülbentler, perdelikler, koltuk örtüleri gibi çok geniş kullanım alanına sahiptir. Bezayağı örgünün çizim yöntemi: Bezayağı örgüsü ile ifade edilir. B harfi bezayağını simgeler. Bezayağı örgüde rapor (1+1=2) iki atkı, iki çözgüden oluşur. Örgü raporunda ilk çözgü ipliği birinci atkı ipliğinin üzerinden, ikinci atkı ipliğinin altından geçer. İkinci çözgü hareketi ise birinci çözgü hareketinin tam tersidir. Yani çözgü ipliği birinci atkının altından ikinci atkının üzerinden geçer. Bezayağı örgü raporunun çiziminde aşağıdaki işlem sırası uygulanır:Desen kâğıdı üzerine örgü raporundaki çözgü ve katkı sayısı işaretlenir. Çözgü ve atkı iplikleri numaralandırılır.Çözgü yönünde ilk çözgü hareketi 1 dolu – bir boş olarak aşağıdan yukarıya doğru çizilir.Sonraki çözgü hareketi de ilk çözgü hareketinin tam tersi olarak dolu karenin karşısı boş kare , boş karenin karşısı dolu kare olacak şekilde çizilir. Bu şekilde bezayağı örgü raporu tamamlanır. Örgü raporu çözgü ve atkı yönünde rapor tekrarı yapılarak istenilen boyutlarda büyütülebilir. Rapor kısmı farklı renkte çizilir. Aşağıdaki şekil’de bezayağı örgüsü 6 çözgü ve 6 atkıdan oluşacak biçimde büyütülmüştür. B 1 (6x6) şeklinde ifade edilir. İstenilen çözgü ve atkı sayısına göre örgü raporu enine ve boyuna yönde tekrar edilir.Örgü raporunun tekrar edilen kısmı farklı renkle çizilir.Şekilde örgü raporu kırmızı, rapor tekrarları gri renkte gösterilmiştir.

2. BEZAYAĞI ÖRGÜÜNDEN TÜRETİLMİŞ ÖRGÜLER 2.1. RİPS ÖRGÜ Rips örgüsü bezayağı örgüsünden türetilmiş olan, bağlantı noktalarının çözgü ya da atkı yönünde uzatılmasıyla elde edilen örgülerdir. Boyuna ya da enine çizgi görünümlü bir yapıya sahiptir. Rips örgülü kumaşların her iki yüzü de aynı görünüme sahip olup ağır ve dayanıklı bir yapıları vardır.  Genellikle gömleklik, kravatlık, elbiselik ve döşemelik kumaşların üretiminde tercih edilmektedir.                             2 En küçük düzenli rips örgü raporu ise     Rç  ------------------       şeklinde gösterilir.                                                                                              2

2.1.1 ATKI RİPSİ Bezayağı örgüsünün bağlantı noktasının, atkı ipliği istikametinde 2 veya daha fazla özgü ipliği kadar uzatılmasıyla elde edilen örgülerdir. Bu sebeple kumaşta boyuna yollar oluşturan bir yapısı vardır. Elde edilen bu yapı nedeniyle atkı rips örgüleri boyuna rips örgüleri olarak da adlandırılır.Rapor alanı belirlenirken atkı ipliği daima iki olarak kabul edilir. Çözgü ipliği ise rapor oluşumunda yer alan sayılar toplamı olarak belirlenir. Düzenli ve düzensiz olmak üzere iki şekilde uygulanabilen atkı rips örgülerinde, en küçük düzensiz rips örgü raporu ;

2.1.2 ÇÖZGÜ RİPSİ Bezayağı örgüsünün bağlantı noktasının, çözgü ipliği istikametinde 2 veya daha fazla atkı ipliği kadar uzatılmasıyla elde edilen örgülerdir. Bu durum aynı ağızlık içine birden fazla atkı ipliği atılması anlamına gelmektedir. Bu sebeple kumaşta enine yollar oluşturan bir yapısı vardır. Elde edilen bu yapı nedeniyle çözgü rips örgüleri enine rips örgüleri olarak da adlandırılır. Rapor alanı belirlenmesinde çözgü ipliği daima iki olarak kabul edilirken atkı ipliği verilen rapor büyüklüğüne bağlıdır.          2 En küçük düzenli rips örgü raporu ise     Rç  ------------------             şeklinde gösterilir.                                                                                              2

2.2 PANAMA ÖRGÜSÜ Panama örgüsü bezayağı örgüsünün bağlantı noktalarının atkı ve çözgü yönünde 2 ya da daha fazla sayıda artırılmasıyla elde edilen örgülerdir. Bezayağı örgülerine göre daha gevşek bir yapıya sahip olan panama örgüleri bu özelliği sayesinde gözenekli bir yapıya sahiptir. Panama örgüleri ile dokunan kumaşların dayanıklılığı bezayağı örgülerine göre daha düşüktür. Yan yana birden fazla ipliğin bir arada bulunması nedeniyle iplik kaymaları oluşabilmektedir. Bu sebeple büyük raporlu örgüler tercih edilmez. Genellikle elbiselik, ceketlik, paltoluk kumaşların üretiminde tercih edilir.

Kaynakça ; http://www.derstekstil.name.tr/ (7.12.2016 01.14) http://www.megep.meb.gov.tr (7.12.2016 01.14) http://www.google.com.tr (7.12.2016 01.14)