OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMANIN ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNE ETKİSİ PROJESİ’NDEN (OKGEP) NE ÖĞRENDİK? Prof. Dr. Bülbin SUCUOĞLU Hacettepe Üniversitesi Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU Ankara Üniversitesi Arş. Gör. Dr. Şeyda DEMİR Arş. Gör. Abdulhamit KARADEMİR Arş. Gör. Betül YILMAZ Gazi Üniversitesi Arş. Gör. Sıla ALIŞ Bitlis Üniversitesi TÜBİTAK SOBAG 1001 - Proje No: 111K649

OKGEP… 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Okul Öncesinde Kaynaştırma Eğitimine Devam Eden Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan Çocukların Gelişimlerinin Boylamsal Analizi Okul Öncesi Kaynaştırmanın Çocukların Gelişimine Etkisi Projesi (OKGEP) 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Sunumuzun amacı… OKGEP sürecinde yaşadığımız sorunları ve çözümlerimizi paylaşmak İlk bulgularımızı aktarmak Sonraki projeler için öneriler geliştirmek 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Ülkemizde okul öncesi kaynaştırma… Başlangıç Kaynaştırma uygulamaları 1980’li yıllarda başladı (Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Yasası, 1983; ÖE Muhtaç Çocukların OÖ Eğitimleri konulu genelge, 1987) Yasal düzenlemeler ÖG küçük çocukların okul öncesi eğitimi zorunlu ve bunun mümkünse kaynaştırma uygulamaları çerçevesinde yapılması (573 sayılı KHK, 1997; ÖE Hizmetleri Yönetmeliği, 2006) İstatistikler 2015-2016 MEB verilerine göre okul öncesinde kaynaştırma öğrencisi sayısı 1.399??? (MEB Örgün Eğitim İstatistikleri, 2016) Araştırmalar Öğretmenlerin/ebeveynlerin görüşleri, tutumları, sorunları (Altun & Gülben, 2009; Bakkaloğlu, 2013; Dikici Sığırtmaç ve diğ., 2011; Akalın ve diğ., 2014; Gök & Erbaş, 2011; Küçük-Doğaroğlu & Bapoğlu-Dümenci, 2015; Varlıer & Vuran, 2006), öğretmen eğitimi etkileri (Özaydın & Çolak, 2011; Seçer, 2010; Sucuoğlu ve diğ., 2015), çocukların özellikleri (Demirkaya & Bakkaloğlu, 2015; Metin ve diğ., 2015; Seçer ve diğ., 2010), çocuklara beceri öğretimi (Aldemir & Gürsel, 2014; Bakkaloğlu, 2008; Özaydın ve diğ., 2008) Kaynaştırmanın ÖG olan ve olmayan çocukların gelişimleri üzerindeki etkilerini inceleyen çalışma yok 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Oysaki gelişmiş ülkelerde… Başlangıç Kaynaştırma ve OÖ kaynaştırma uygulamaları daha eskiye dayanıyor Örneğin Avusturalya’da kaynaştırma 1970’lerde ABD’de ise 1960-70’ler başladı, ABD’de okul öncesi kaynaştırma 1986 yılında yasal düzenlemelere girdi Yasal Düzenlemeler Yasal düzenlemelerin neredeyse tamamlandı ve araştırma verilerine dayalı olarak değişikliklere gidiliyor Örneğin ABD 2004; Birleşik Krallık 1997, 2001; İspanya 2006, 2013 yıllarında yeni düzenlemeler yaptı İstatistikler OÖ kaynaştırma uygulamalarına katılan çocukların oranı yüksek Örneğin ABD’de 3-5 yaş arası 700.00 ÖG çocuk; İspanya 3-5 yaş çocuklarının %2,4’ünün oluşturan 45.000 ÖG çocuk OÖ kaynaştırma hizmeti alıyor Araştırmalar Kaynaştırma uygulamalarının etkililiğini sorgulayan, kaynaştırmanın her boyutunda çalışmalar yapılarak kaynaştırmanın başarısına etkileyen değişkenler belirlenmeye çalışılıyor (Guralnick & Bruder, 2016; Guralnick ve diğ., 1996; Hanline, 1993; Hundert ve diğ., 1998; Odom, 2000; Odom ve diğ., 2004; Odom ve diğ., 2011) Böylece ÖG olan ve olmayan çocuklar için en iyi çıktıları sağlayacak kaynaştırma modelleri oluşturulmaya çalışılıyor 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

OKGEP’in amacı… OÖ kaynaştırma uygulamalarına katılan ÖG olan ve olmayan çocukların gelişimlerini boylamsal olarak incelemek ve bu çocukların gelişimini yordayan değişkenleri belirlemek ÖG olan ve olmayan çocukların üç ölçümde gelişimleri arasında (grup içi ve gruplar arası) fark var mıdır? ÖG olan ve olmayan çocukların gelişimini sosyal beceriler, problem davranışlar, akran kabulü, okul uyumu, öğrenci-öğretmen ilişkisi, yeterlik puanları, sınıf niteliği, ebeveyn-öğretmen ilişkisi, öğretmenlerin kaynaştırmaya karşı tutumları ve ev ortamı yordamakta mıdır? ÖG olan ve olmayan çocukların üç ölçümde sosyal beceri, problem davranış, akran kabulü, okul uyumu, öğrenci-öğretmen ilişkisi, yeterlik puanı, ev ortamı değerlendirme puanlarında (grup içi ve gruplar arası) değişim var mıdır? ÖG olan ve olmayan çocukların üç ölçümde sınıflarının niteliği ve ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisi arasında fark var mıdır? 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Çalışma grubumuz… 13 MEB Bağımsız Anaokulu 53 Sınıf (12’si 3 yaş, 41’i 4 yaş sınıfı) 53 Öğretmen 61 ÖG olan çocuk 61 ÖG olmayan çocuk 61 ÖG olan çocuk ebeveyni 61 ÖG olmayan çocuk ebeveyni 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Veri toplama araçlarımız… Dolaylı Öğretmen - Okul Öncesi ve Anasınıfı Davranış Ölçekleri - Okul Uyumu Öğretmen Derecelendirme Ölçeği-Kısa Formu - Öğrenci Öğretmen İlişki Ölçeği-Kısa Formu -Ebeveyn Öğretmen İlişkisinin Niteliği Ölçeği-Öğretmen Formu -Kaynaştırmaya İlişkin Görüşler Ölçeği (KİGÖ) -Yeterlilik İndeksi Ebeveyn -Ebeveyn-Öğretmen İlişkisinin Niteliği Ölçeği-Ebeveyn Formu -Ev Ortamı Değerlendirme Aracı Doğrudan Proje Ekibi -Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı (GEÇDA) -Sosyometrik Dereceleme Ölçeği (SDÖ) -Kaynaştırma Sınıf Profili (KSP) 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

İş paketleri ve çalışma takvimimiz… 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Yüz yüze kaldığımız sorunlar ve çözümlerimiz… Bazı değişkenler için uygun veri toplama araçlarının olmaması (okula uyum, çocukların yeterlikleri, ebeveyn-öğretmen ilişkisi, vb.) Varolan veri toplama araçlarına ilişkin sorunlar (GEÇDA’nın kullanım izni, değerlendirmeci eğitimi, uygulama ve puanlama sorunları vb.) Veri toplama araçları Yardımcı personelde kesintiye gidilmesi Değerlendirmeci eğitiminin güçlüğü ve değerlendirmeciler arası güvenirlik çalışmaları (GEÇDA, Ev Ortamını Değerlendirme Aracı, KSP ve Sosyometrik Ölçümler) Randevuların aksaması nedeniyle zamana karşı savaş Ulaşım güçlüğü Proje personeli Gönüllü katılımda sınırlılık (hediye çeki uygulaması) Çocukların sınıf, öğretmen ve arkadaşlarının değişmesi (Sadece 5 öğretmen ile ÖG olan ve olmayan çocuk çifti aynı kaldı, 15 ÖG çocuk ayrıldı) Okul personelinin tayin, açığa alınma, sınıf değişikliği vb. nedeniyle değişmesi (23 öğretmen okuldan ayrıldı) Öğretmenlerden gelen talepler (eğitim ihtiyacı, sınıftaki problemlemin çözümü, vb.) Çalışma grubu Ebeveynlerden alınan bilgilerin güvenirliği ve objektifliği, eğitim düzeyinin düşük olması nedeniyle ölçekleri doldurmada sıkıntı yaşanması Öğretmenler (zaman sınırlılığı, sürecin uzaması, aynı şıkkı işaretleme, randevulara uymama, gözlemden kaçınma, vb.) Ortam (ebeveynlerle görüşme ve çocuk değerlendirmeleri için ayrı/uygun ortam olmaması) Bahar döneminde veri toplama güçlüğü (alan gezileri, yıl sonu gösterileri, 23 Nisan hazırlığı, tatil yoğunluğu, vb.) Veri toplama süreci Denek sayısının eksilmesi Normal dağılımın sağlanamaması ve parametrik testler kullanmada sınırlılık GEÇDA puanlamasındaki problemler Verilerin analizi 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Motivasyon kaynaklarımız… TÜBİTAK İşbirliği çabası Ebeveynler ve çocuklar Ebeveyn geribildirimleri Çocuk gözlemleri Okul personeli Gönüllü katılımları Okul yönetimlerinin desteği Mesleki merak İlk bulgular 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

İlk bulgularımız… Ebeveyn-Öğretmen İlişkisi Yeterlik İndeksi Veri toplama araçlarının psikometrik özellikleri -Okula Uyum (Olumlu Yönelim, Katılım ve Toplam) -Ebeveyn-Öğretmen İlişkisi (İletişim, Güven ve Toplam) -Yeterlik İndeksi (Toplam) Okula Uyum -Kızların lehine iki faktör ve toplam puanda fark var -ÖG olmayan çocukların lehine iki faktör ve toplam puanda fark var Ebeveyn-Öğretmen İlişkisi -ÖG çocukların ebeveynleri öğretmenlerle ilişkilerini daha sınırlı olduğunu düşünüyorlar -Öğretmenlere ise iki gruptaki ebeveynlerle de aynı düzeyde ilişki kurduklarını düşünüyorlar -Öğretmen ve ebeveyn formlarından elde edilen puanlar arasında yüksek ilişki var Yeterlik İndeksi -ÖG olmayan çocuklar lehine puanlarda fark var -Ebeveynler ile öğretmenlerin 1. ve 2. puanlamaları arasında yüksek ilişki var -Ebeveynlerin ve öğretmenlerin puanlamaları arasında yüksek ilişki var KSP -KSP puanları yetersiz-sınırlı -Türkiye’deki sınıfların KSP puanları ABD ve Yunanistan’dan daha düşük -KSP puanlarını öğretmenlerin kaynaştırma ilişkin olumlu tutumları ve kaynaştırma konusunda eğitim almaları yorduyor GEÇDA -ÖG olan ve olmayan çocuklar 1. ve 2. ölçümlerinde grup içi ve gruplar arasında fark var -ÖG olan çocukların bilişsel, dil toplam puanlarını sosyal beceriler, psikomotor gelişimlerini sosyal beceriler ve okula uyum, sosyal-duygusal gelişimlerini ise okula uyum yorduyor -ÖG olmayan çocukların gelişimlerini yordayan değişken yok 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

OKGEP’i takip edebilirsiniz… Web http://www.okgep.hacettepe.edu.tr Twitter https://twitter.com/okgep Facebook https://www.facebook.com/114k649 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi

Teşekkürler… 06.10.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi