PETROL TANKERLERİ VE KAZALARI RİZE ÜNİVERSİTESİ PETROL TANKERLERİ VE KAZALARI

Dünyadaki Dağılımı: Dünyada deniz taşımacılığı son 10 yılda %4,55’lik bir artışla toplam yük miktarı 2006 yılı itibariyle 7 milyar 138 milyon ton değerine ulaşmıştır.

Taşınan yükün %27,4’ü ham petrol,%7’si petrol ürünleri,%9,6’sı demir cevheri,%10’u kömür,%3,8’i tahıl,%1,1’i boksit ve alüminyum,%0,42’si fosfat ve %40,2’si diğer yüklerden oluşmaktadır.

Dünya petrol rezervi,2003 yılında toplam 156,7 milyar tondur.Coğrafi bölgelere göre bu rezervin, %63,3’üne orta doğu, %14,4’üne Amerika, %9,2’sine Avrupa-Asya,%8,9’una Afrika,kalan %4,7’sine Asya-Pasifik bölgesi sahiptir.

Taşımacılığı: Petrolün deniz yoluyla ulaşımı Birinci Dünya Savaşından sonra kullanılmaya başlanmış ve 1939'dan sonra çok fazla yayılmış, artık petrol deniz vasıtasıyla nakledilir hale gelmiştir. Küçük tankerler yakın mesafelerde ve nehirlerde kullanılır. Büyük tankerlerse okyanus arası ülkeler arasında kullanılır. Uzak mesafelerde ekonomik bir nakliyat vasıtası olduğundan tankerlerin büyüklüğü gittikçe arttı.

Tankerlerin dünyaca bilinen büyük tiplerinin her birinin 312 Tankerlerin dünyaca bilinen büyük tiplerinin her birinin 312.000 ton kapasiteleri vardır. Bunların ilki Universe Ireland isimli, 1968'de Japonya'da bir Amerikan şirketi için yapılan tankerdir. Uzunluğu 345 m olup, eni 53 m'dir. Su altı derinliğiyse 24 m'dir. Seyir hızı saatte 27 km'dir. Toplam tayfa sayısı 51 kişidir.

Yük yerinden başka; geminin bir baş kısım deposu, 8 merkez ve yanlarında 16 yan deposu mevcuttur. Güvertenin üstündeki büyük bir boru sistemiyle bütün depoların doldurulması veya boşaltılması sağlanır. Güçlü pompalar vasıtasıyla depoların dolması 24-36 saatte, boşalması ise 36-40 saatte olur.

Tankerin büyüklüğü limanlardaki su derinliğine ve kritik su yollarına bakılarak tespit edilir. Süveyş Kanalının ağırlık sınırı 70.000 ton olduğundan, daha büyük tankerler, 1967'de İsrail-Arap savaşından önce bile Ortadoğu'dan aldıkları petrolü Afrika'nın güneyinden dolaştırarak Avrupa'ya taşırlardı.

Türkiye’nin Önemi: Türkiye'nin Akdeniz ve Karadeniz arasındaki konumu ve ayrıca Orta Doğu, Kafkasya ve Avrupa ortasında yer alıyor oluşu, onu dünyanın en hızlı genişleyen enerji pazarlarının merkezine itti. Ancak onun Batı'ya uzanan bir enerji köprüsü olma yönünde günden güne artan statüsü, bu önemli ABD müttefikini İstanbul Boğazında giderek artan petrol tankerleri trafiği nedeniyle çevresel, güvenlik ve stratejik endişeler ile mücadele etmeye zorladığından, güç bir konuma da getirdi.

Boğazlardan yılda 50.000 gemi geçiyor, buna günde 2000 seferin yapıldığı şehir içi ulaşımı dahil değil. Yani dünyanın en dar su yollarından biri üzerinde bulunan başta İstanbul şehri, Marmara Denizi ve çevre denizler olası tanker kazaları ve gemi kökenli kirlenme nedeniyle tehdit altında. bu arada, petrol trafiği hattında bulunan Karadeniz de büyük ekolojik sorunlarla karşı karşıya.

Karadeniz'e yılda 111. 000 ton petrol karışıyor Karadeniz'e yılda 111.000 ton petrol karışıyor. Bu petrolün sadece 760 tonu Türkiye kaynaklı olup sadece Tuna nehri yoluyla Karadeniz'e ulaşan petrol miktarı 53.300 ton/yıldır. Bu Karadeniz'de ki toplam petrol kirliliğinin %48 ine eşittir. Karadeniz kapalı bir deniz olup su yenilenmesi sadece İstanbul boğazı yoluyladır.

Bu denizde bulunan Fauna ve Flora elemanlarından 110 türün acil olarak korunması amacıyla kırmızı listeye alınması teklif edilmektedir. Dolayısıyla, Karadeniz'de kirlenmenin hızlanması tüm Akdeniz havzası için tehdit unsurudur.

Tanker Dizaynı: Tankerler tek gövde olarak inşa edilirler.Ancak son yıllarda çevre kirliliğine yol açan tankerler kazaları nedeniyle uluslar arası kuruluşlar tankerlerin çift gövde olarak inşa edilmesi zorunluluğunu getirmiştir.

Tankerlere büyük tonaj kapasiteleri özellikle yükleme boşaltma sırasında ciddi sorunlar yaratmaktadır.Bunu önlemek için tankerler enine ve boyuna perdelerle bölmelere ayrılır. Taşıma verimini maksimum yapmak amacıyla DW olabildiğince büyük seçilir.

Dizayn özellikleri: Düşük fribord Tek güverte Pupanın dizaynı Tankerlerin stabilite analizi DW kapasitesini maksimum yapan dolgun bir form Tek pervaneli ve düşük devirli bir sevk sistemi

Tanker kazaları: 1. Kötü Doğa Şartları: • Meteorolojik durum (Sis, tipi, rüzgar) • Hidrografik durum (Akıntı, Orkoz, Anafor) 2. İnsan Hataları: • Bilgi ve beceri noksanlığı • Denizde Çatışmayı Ödeme Tüzüğüne Uymama • Kaptan-Serdümen iletişimsizliği • Haritaların kullanılmaması • Seyir kurallarına uymama

3. Seyir Yardımcılarının Eksikliği: • Radar, plotlama ve DGPS sistemi yetersizliği • Kılavuz hizmetleri eksikliği • Fener ve Racon eksikliği 4. Teknik Hatalar: • Düşük kondisyonlu gemiler • Bakımsız seyir ve Dümen donanımı • Yalancı radar ekoları 5. Morfolojik ve Topografık Yapı: • Kıyıya yakın seyir • Sığ su durumları (Banklar, Kayalık ve sığlıklar, sığ sudan kaçınma manevraları)

Ülkemizdeki kazalara örnek: 1979 “Independenta” kazası - 95000 ton ham petrol Boğazın Marmara denizine açıldığı çıkışta yanmıştır

1994 “Nassia” kazası - 13500 ton ham petrol : Boğazın Karadeniz'e olan kuzey çıkışında yanmıştır

Alınması Gereken Önlemler: Boğazlar da geciktirilmeden radar sistemi kurulmalıdır. Radar sistemine rağmen akıntıların güçlü olması nedeniyle kazaların meydana gelmesi kaçınılmazdır. Bu nedenle Kılavuz olma zorunluluğu getirilmesi İnsan deneyimi bilgiyle, teknoloji birleştirerek Boğaz da meydana gelmesi kaza riski en aza indirilmelidir.

Boğazlar da kıyısı olan tüm Belediye’lere (Yangın ve Kurtarma ) İstasyonu kurulması yetkisi verilmeli acil önlem için her Belediye’de kriz masası oluşturulmalıdır. Boğazlardan Eski Teknoloji ve yaşlı gemilerin geçişine izin verilmemelidir. Boğazlar da kıyısı olan tüm tarihi eserler başta olmak üzere yapılanlar kaza riskine karşı sigortalanmalıdır.

İstanbul Limanına kayıtlı özel ve Ticari Teknelerin listesi yapılmadı acil eylem planı içersinde yer almaları sağlanmalıdır. Boğazlardan Petrol geçişi ve dev tankerlerin geçişi azaltılmalıdır.