TANKERLERDE YÜKLEME HESAPLARI

AZAMİ YÜKLENEBİLİR MİKTAR Yükleme limanından tahliye limanına gidene kadar bulunan seyir bölgesine uygulanabilir LOADLINE kurallarını geçmeyecek şekilde hesap yapılır. Bu arada Hagging ve Sugging’e dikkat edilir. Geminin yükleme ve tahliye limanlarındaki yanaşacağı rıhtımlar, özellikle geçeceği kanallar ve su yolları gibi alanlar da dahil olmak üzere seyir yapacağı rota üzerindeki draft kısıtlamaları dikkate alınarak müsaade edilen azami su çekimine göre alabileceği yük hesaplanır. Bu hesap yapılırken çeşitli etkiler ve nedenlerle seyir esnasında oluşabilecek draft ve trim değişiklikleri de hesaba katılmalıdır (paralel batma, başlanma, kıçlanma).

AZAMİ YÜKLENEBİLİR MİKTAR Tahliye limanından yükleme limanına kadar olan sefer boyunca beklenen hava sıcaklığının etkisiyle oluşabilecek hacimdeki genişlemeleri de dikkate alarak tankların alabileceği azami yük hacmi hesaplanır. Genellikle yük tankın toplam hacminin %98 i veya 1,5 ila 2 metre ullage olacak şekilde yükleme yapılır.

AZAMİ YÜKLENEBİLİR MİKTAR 0,98 x V x PR PL VL PR = Yükün Referans Sıcaklıktaki Yoğunluğu PL = Yükün Yükleme Sıcaklığındaki Yoğunluğu VL = Tankın Alabileceği Maximum Yükün Hacim V = Tankın Hacmi

YÜKLENECEK YÜK MİKTARININ HESAPLANMASI Yükleme limanından tahliye limanına kadar geminin bulunduğu en kısıtlı yükleme hattı bölgesi (Load Line Zone) için azami draft neyse hesaplanır. (DWT) Yükleme limanından kalkışta gemide bulunan çeşitli ağırlıklar hesaplanır. W = FO + DO + FW + BW + Constant Tahmin edilen sagging değerinin ¼ üne karşılık gelen ağırlık hesaplanır. Sag x TPC 4 ΔS

YÜKLENECEK YÜK MİKTARININ HESAPLANMASI Şayet yükleme limanı seferin en kısıtlı yükleme hattı bölgesinde (loadline zone) daha az kısıtlı bir bölgede ise bu bölgede bulunacağı süre boyunca yapacağı harcamalar hesap edilir. Mesafe Hız x 24 ΔC Δw Δw = Günlük Yakıt, Su vb... harcamalar (ton/gün) Yükleme hattına göre azami yük hesaplanır. DWT1 = DWT0 – w – ΔS + ΔC

YÜKLENECEK YÜK MİKTARININ HESAPLANMASI Eğer yükleme limanında izin verilen draft DWT1’e karşılık gelen drafttan daha küçükse aradaki farka karşılık gelen ağırlıklar çıkartılır. Eğer tahliye limanında müsaade edilen draft tahmini varış draftmızdan daha küçük ise aradaki farka karşılık gelen ağırlıklar çıkartılır Tahliye limanına olan rotanız üzerinde eğer bir draft kısıtlaması var ise, kısıtlamanın olduğu bölgeden geçerken tahmini draftınız hesaplanır ve eğer izin verilen draft tahmini geçiş draftımızdan daha küçük ise aradaki farka karşılık gelen ağırlıklar çıkartılır.

PETROL MİKTARININ HESAPLANMASI İLE İLGİLİ TANIMLAR Free Water (FW-Serbest Su): Yükün yoğunluğuna göre, genellikle tankın en altında bulunan ve interface dedktör ile tespit edilebilen ayrı bir su katmanıdır. Sediment&Water (S&W-Tortu ve Su): Yükün cinsinden dolayı oluşan, katı parçacıklar ve su ihtiva eden katman. Tortu. Total Observed Volume (TOV): Petrol, asılı tortu ve su, serbest su dahil olmak üzere, gözlemlenen sıcaklık ve basınçtaki toplam hacimdir. Gross Observed Volume (GOV): Petrol, asılı tortu ve su dahil fakat serbest su hariç, gözlenen sıcaklık ve basınçtaki toplam hacimdir.

PETROL MİKTARININ HESAPLANMASI İLE İLGİLİ TANIMLAR Gross Standard Volume (GSV): Petrol, asılı tortu ve su dahil fakat serbest su hariç, STANDARD SICAKLIK (60 F veya 15 C) için düzeltilmiş toplam hacim. Net Standard Volume (NSV): Tortu, asılı ve serbest su hariç, standard sıcaklık için düzeltilmiş olan petrol sıvısının toplam hacmi Total Calculated Volume (TCV): Petrol, tortu, asılı su toplam hacminin, Standard Sıcaklık için sıcaklık düzeltilmesinin yapılmasından sonra elde edilen hacim artı eğer varsa serbest su miktarı.

PETROL MİKTARININ HESAPLANMASI İLE İLGİLİ TANIMLAR Ullage: Sıvı ile güverte arasındaki mesafedir. Sıvı üzeri boşluktur. Havadaki Ağırlık: Tank ölçümü sırasında yoğunluğunun havadaki değeridir. Vakumdaki Ağırlık: Ölçüm vakumda gerçekleşiyorsa yükün vakumdaki ağırlığı verilir. Hesaplarda havadaki ağırlığa çevirilir. API GRAVITY: Petrol endüstrisinde yaygın olarak kullanılan birim ise Amerikan Petrol Enstitüsü (Amerikan Petroleum Institute) tarafından 02,05,1921 tarihinde kullanılmaya başlanan API ağırlığıdır. (API gravity).

PETROL MİKTARININ HESAPLANMASI İLE İLGİLİ TANIMLAR 141,5 SG (60/60F) API 131,5 SG(60/60F): Bir maddenin 60 F sıcaklıkta aynı hacimdeki saf suyun kütlesine oranı anlamındadır. SG(15/4C): Bir maddenin 15 C sıcaklıktaki belli bir hacmindeki kütlesinin 4 C sıcaklıkta ve aynı hacimdeki saf suyun kütlesine oranı anlamındadır.

ÖLÇÜ BİRİMLERİ 1 Barrel = 42 gallons(US) 1 Cubic Meter = 6.2898 barrels 1 ton (metric) = 1000 Kilograms 1 ton (long) = 2240 pounds 1 Standard (net) barrel = 42 gallons (Standard sıcaklıkta) 1 Observed (gross) barrel= 42 gallons (Gözlenen sıcaklık) Yukarıda adı geçen birimler aşağıdaki formüllerde kullanılır; Standard hacim = Gözlenen Hacim x Hacim Düzeltme fak. Ton = Standart Hacim x Stowage Faktör

PETROLÜN GENİŞLEMESİ VE HACMİN AĞIRLIĞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Petrol yükünün ağırlığını hesaplamak amacıyla bulunduğu herhangi bir sıcaklıktaki hacminin (Gross Hacim-Gross Volume) önce standart sıcaklıktaki hacime (Net Hacim-Net Volume) dönüştürülmesi ve net hacmin bir katsayı ile çarpılarak ağırlığa dönüştürülmesi gerekir. Dönüştürme tabloları (Conversation Table) olarak değişik tablolar kullanılabilir. Bunlar içinde en yaygın olarak ASTM-IP ve Petrol ölçüm tabloları (USA) kullanılmaktadır.

ASTM-IP TABLOLARI Her iki organizasyon tarafından üretilen petrol hesaplamalarında kullanılar tablolar hacim düzeltme faktörü dahil çeşitli dönüştürme cetvellerini kapsar. Hangi tabloların kullanılacağı donatan ve kiracının ticari gereksinim ve alışkanlıklarına, yerel ticari geleneklere göre değişir. Genellikle “A” tabloları ham petrol “B” tabloları ise petrol ürünleri için kullanılır. Avrupa ülkelerinde 54A ve 54B tabloları sıcaklık 15 C deki yoğunluk ve santigrat cinsi sıcaklıkla girilerek yapılır.

TABLOLARIN KULLANILIŞ AMAÇLARI 1- Amerikan Sistemi: Tablo 6A/6B = 60F için hacim düzeltme faktörleri (VCF) Tablo 11 = Varilden long tona dönüştürme Tablo 13 = Varilden metrik tona dönüştürme Tablo 53 = 60 F deki varilden 15 C deki metreküpe dönüştürme 2- Metrik Sistem: Tablo 54A/54B = 15C için hacim düzeltme factörleri (VCF) Tablo 52 = 15 C deki metreküpten 60 F deki Varile dönüştürme

TABLOLARIN KULLANILIŞ AMAÇLARI Tablo 6A/6B Kullanarak Hesaplama: Birim: Varil (Barrels) Standard Sıcaklık : 60 F Yöntem: Alleç cetvellerinden trim düzeltmesi yapılmış alleç karşılığı olan hacim bulunur (TOV) Eğer varsa serbest su hacmi çıkartılır (GOV) ölçülen sıcaklık ve yükün API değerleri ile tabloya girilir. Enterpolasyon kesinlikle yapılmaz, örneğin API 33.3 ve sıcaklık 84.7F ise tabloya 33.5 ve 84.5 değerleri yani en yakın değerler ile girilir ve VCF değeri bulunur.

TABLOLARIN KULLANILIŞ AMAÇLARI Yöntem: GOV ve VCF çarpılır ve GSV bulunur. GOVxVCF=GSV GSV’ye serbest su miktarı katılarak TCV bulunur (Su sıcaklığı 60 ve yoğunluk 1.00 kabul edilir. Varsa tankerde daha önceden kalan miktar OBQ/ROB çıkartılır. Ağırlık Hesaplanması: Ağırlığın hesaplanmsı gerektiğinde API Tablolarından XI/XII ciltlerindeki tablo 11 ve 13 içinde verilen dönüştürme faktörleri kullanılabilir. Varil biriminden long ton veya metrik ton olarak havada ki ağırlıga dönüştürme yapılır.

TABLOLARIN KULLANILIŞ AMAÇLARI Tablo 54A/54B kullanılarak hesaplama Birim: Metreküp Sıcaklık:15C Yöntem: Yöntem genel olarak aynıdır. GSV veya TCV yoğunlukla çarpılarak vakum içindeki ağırlık metrik ton olarak hesaplanır. Havadaki ağırlığı hesaplamak için yoğunluk değerinden 0.0011 çıkartılır.

BOŞALTMA PLANI Hangi tankın veya tankların boşaltılacağı önceden belirlenir. Gemi trimi ve diğer etkenler (tanktaki pompa alıcısı kıçta olan bir gemiyi başlandırırsak tankın içindeki malı oluşan trimden dolayı tam olarak basamayız. Önlemler: Pompa ve valfler denenmeli Boşaltma işlemine başlanmadan önce tanktan örnek alınmalı Boşaltmaya düşük rate ile başlanır sonra arttırılır

BOŞALTMA PLANI Sahil hattında karşı basınç varsa gemi manifoldu gemi pompasındaki basınç yükselene kadar açılmamalıdır. Saatlik rate kontrol edilir. Hortum bağlantıları kontrol edilir. Bazı durumlarda tank içi yük az kalır, yük pompası ile emiş olmayabilir. Bu durumda tanka yüksek buhar basıncı verilir (inert gas)

ASTM-IP Tablo 1

ASTM-IP Tablo 1

ASTM-IP Tablo 2

ASTM-IP Tablo 2

ASTM-IP Tablo 3

ASTM-IP Tablo 3

ASTM-IP Tablo 21

ASTM-IP Tablo 21

ASTM-IP Tablo 51

ASTM-IP Tablo 51

ASTM-IP Tablo 52

ASTM-IP Tablo 52

ASTM-IP Tablo 53

ASTM-IP Tablo 53

ASTM-IP Tablo 54

ASTM-IP Tablo 54

ASTM-IP Tablo 55

ASTM-IP Tablo 55

ASTM-IP Tablo 55

ASTM-IP Tablo 56

ASTM-IP Tablo 56

ASTM-IP Tablo 57

ASTM-IP Tablo 57

ASTM-IP Tablo 58

ASTM-IP Tablo 58

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 2 ile ilgili olarak; 1. + 18° C kaç Fahrenheit’tir? 2. + 25° C kaç Fahrenheit’tir? 3. - 74° C kaç Fahrenheit’tir? 4. - 37° C kaç Fahrenheit’tir? 5. + 26° F kaç santigrat (C°)’tir? 6. - 74° F kaç santigrat (C°)’tir? 7. + 40° F kaç santigrat (C°)’tir? 8. - 40° F kaç santigrat (C°)’tir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 3 ile ilgili olarak; 1. 60° F’ta yakıtın API’sı 62,15 ise 15° C’deki densitesi nedir? 2. 60° F’ta yakıtın API’sı 69,15 ise 15° C’deki densitesi nedir? 3. 60° F’ta yakıtın API’sı 72,55 ise 15° C’deki densitesi nedir? 4. 60° F’ta yakıtın API’sı 65,95 ise 15° C’deki densitesi nedir? 5. 60° F’ta yakıtın API’sı 60,25 ise 15° C’deki densitesi nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 21 ile ilgili olarak; 1. 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi 0,9827 ise 15° C’deki densitesi nedir? 2. 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi 0,9755 ise 15° C’deki densitesi nedir? 3. 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi 1,0153 ise 15° C’deki densitesi nedir? 4. 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi 0,9546 ise 15° C’deki densitesi nedir? 5. 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi 1,0657 ise 15° C’deki densitesi nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 51 ile ilgili olarak; 1. Yakıtın densitesi 0,8332 kg/lt ise 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi nedir? 2. Yakıtın densitesi 0,8798 kg/lt ise 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi nedir? 3. Yakıtın densitesi 0,9384 kg/lt ise 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi nedir? 4. Yakıtın densitesi 0,9107 kg/lt ise 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi nedir? 5. Yakıtın densitesi 0,8545 kg/lt ise 60/60° F’ta yakıtın Spesifik gravitesi nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 52 ile ilgili olarak; 1. 15° C’deki 11,844,902 litre yakıtın densitesi 0,7337 kg/lt. dir. 60° F’daki Imperial gallon değeri nedir? 2. 15° C’deki 8,956,564 litre yakıtın densitesi 0,5869 kg/lt. dir. 60° F’daki Imperial gallon değeri nedir? 3. 15° C’deki 14,475,968 litre yakıtın densitesi 0,5713 kg/lt. dir. 60° F’daki U.S gallon değeri nedir? 4. 15° C’deki 5,465,098 litre yakıtın densitesi 0,9065 kg/lt. dir. 60° F’daki U.S gallon değeri nedir? 5. 15° C’deki 21,234,465 litre yakıtın densitesi 0,8976 kg/lt. dir. 60° F’daki barrel değeri nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 53 ile ilgili olarak; 1. 24° C’deki yakıtın densitesi 0,7943 kg/lt. dir. 15° C’deki densitesi nedir? 2. 18° C’deki yakıtın densitesi 0,7963 kg/lt. dir. 15° C’deki densitesi nedir? 3. 16,5° C’deki yakıtın densitesi 0,7908 kg/lt. dir. 15° C’deki densitesi nedir? 4. 21° C’deki yakıtın densitesi 0,7976 kg/lt. dir. 15° C’deki densitesi nedir? 5. 4° C’deki yakıtın densitesi 0,7959 kg/lt. dir. 15° C’deki densitesi nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 54 ile ilgili olarak; 1. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,7237 kg/lt. dir. 1° C’deki 63,162 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 2. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,7356 kg/lt. dir. 10° C’deki 75,748 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 3. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,7275 kg/lt. dir. 12,5° C’deki 34,576 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 4. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,7448 kg/lt. dir. 24° C’deki 98,947 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 5. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,7398 kg/lt. dir. 18° C’deki 54,354 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 55 ile ilgili olarak; 1. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,8235 kg/lt. dir. 35° C’deki 24,580 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 2. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,7358 kg/lt. dir. 29,5° C’deki 75,748 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 3. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,8275 kg/lt. dir. 42° C’deki 34,576 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 4. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,8878 kg/lt. dir. 29° C’deki 98,947 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir? 5. 15° C’deki yakıtın densitesi 0,8679 kg/lt. dir. 41,5° C’deki 54,354 litre yakıtın 15° C’deki hacmi nedir?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 56 ile ilgili olarak; 1. 15° C’de 2 litre kapasiteli bir kapa densitesi 0,8943 kg/lt. olan bir yakıt konmuştur. Kaba konan yakıt kaç kilogramdır? 2. 15° C’de 2 litre kapasiteli bir kapa densitesi 0,9238 kg/lt. olan bir yakıt konmuştur. Kaba konan yakıt kaç kilogramdır? 3. 15° C’de 2 litre kapasiteli bir kapa densitesi 0,8167 kg/lt. olan bir yakıt konmuştur. Kaba konan yakıt kaç kilogramdır?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 57 ile ilgili olarak; 1. Tablo 54’e göre 15° C’de hacmi 13,576,303 litre olan yakıtın 15° C’deki densitesi 0,8443 kg/lt. ise long ton olarak değeri kaçtır? 2. Tablo 54’e göre 15° C’de hacmi 18,948,540 litre olan yakıtın 15° C’deki densitesi 0,9056 kg/lt. ise long ton olarak değeri kaçtır? 3. Tablo 54’e göre 15° C’de hacmi 5,247,842 litre olan yakıtın 15° C’deki densitesi 0,8675 kg/lt. ise long ton olarak değeri kaçtır?

ASTM-IP Tabloları ile ilgili sorular Tablo 58 ile ilgili olarak; 1. B/L hacmi 13,793,880 litre olan yakıtın 15° C’deki densitesi 0,9427 kg/lt. ise 60° F ‘daki barrel olarak değeri kaçtır? 2. B/L hacmi 23,876,385 litre olan yakıtın 15° C’deki densitesi 0,9778 kg/lt. ise 60° F ‘daki barrel olarak değeri kaçtır? 3. B/L hacmi 4,098,467 litre olan yakıtın 15° C’deki densitesi 0,9019 kg/lt. ise 60° F ‘daki barrel olarak değeri kaçtır?