Geniş sıralar arası (cm) Bitki yoğunluğu (bitki/m2) Serada İlk Turfanda Organik Domates Yetiştiriciliğinde Farklı Dikim Şekilleri ve Dikim Mesafelerinin Bazı Yaprak Özellikleri Üzerine Etkileri Andaç Kutay SAKA1* , H.Şeyma SARIBAŞ2, Sezgin UZUN2 1ODÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, 52200, ORDU 2OMÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, 55139, SAMSUN *andacsaka@gmail.com GİRİŞ Bu çalışma kapsamında, Samsun ekolojik koşullarında ilk turfanda organik domates yetiştiriciliği ele alınarak araştırmalar yürütülmüştür. Serada, farklı dikim sistemleri (çift sıra, üçgen dikim ve tek sıra) ve dikim mesafeleri uygulanarak bitki çevre şartları ilişkileri kantitatif ve kalitatif olarak detaylı bir şekilde ortaya konmuş ve bölgede organik domates yetiştiriciliğinin geliştirilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Ayrıca, bu araştırmada uygun dikim şekli ve dikim mesafelerinin saptanması ile uygun yetiştiricilik yöntemlerinin bitki kalitesi ve verimlilik düzeylerine etkilerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu araştırma Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sera Sitesinde inşa edilen seralardan 2 adet (AF, AV, UV, IR katkılı plastik örütülü) 120 m2 taban alanlı serada, organik tarım prosedürü ve yönetmeliklerine uygun olarak ilk turfanda hıyar yetiştiriciliği olarak, Nisan 2010 ve Ocak 2011 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmada domates çeşidi olarak Karadeniz Bölgesinde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan, sofralık olarak kullanılan Sümela F1 domates çeşidi kullanılmıştır. Dikim Sistemi Sıra arası (cm) Sıra üzeri (cm) Geniş sıralar arası (cm) Bitki yoğunluğu (bitki/m2) Uygulama Tek sıra dikim - 40 150 1,67 T1 60 1,11 T2 Çift sıra dikim 50 110 2,67 Ç1 65 2,38 Ç2 80 2,05 Ç3 Üçgen dikim 3,09 Ü1 2,37 Ü2 1,93 Ü3 Domates yapraklarındaki en yüksek yaprak klorofil içeriği (68,9 ccı) Ü1 uygulamasından, en düşük klorofil içeriği (48,3) ise T2 uygulamasındaki bitkilerin yapraklarında kaydedilmiştir. Domateste bitki sıklığı arttıkça yaprak klorofil içeriği eğrisel olarak artmış belirli bir bitki sıklığından sonra azalış göstermiştir. Bitki sıklığı ile yaprak klorofil içeriği arasındaki ilişkinin derecesi (r2) 0.82 olmuştur. En yüksek yaprak stoma iletkenliği (6.9 mmol/m2s) Ç1 uygulamasındaki domateslerin yapraklarında kaydedilmiştir. Genç yapraklarda yapılan yaprak alanı ölçümlerinde en büyük alan 26,6 cm2 ile T2 uygulamasından elde dilmiştir. Genç yapraklarda tek ve çift sıra dikimlerde bitki sıklığının azalmasıyla yaprak alanının da azaldığı görülmüştür. Organik sera sebzeciliğinde seralarda organik domates yetiştiriciliğinde ortaya çıkan hastalıkların minimum düzeye indirilmesi ve yaprak sağlığının ve fotosentez kapasitesinin olumsuz etkilenmemesi adına dikim sistemi ve mesafe ayarlama çok büyük önem kazanmaktadır. Teşekkür Bu çalışma; Ondokuz Mayıs Üniversitesi Proje Yönetim Ofisi tarafından PYO.ZRT.1904.10.025 numaralı proje ile desteklenmiş olup «Serada İlk Turfanda Organik Domates (Solanum lycopersicum L.) ve Hıyar (Cucumis sativus L.) Yetiştiriciliğinde Farklı Dikim Sistemleri Ve Mesafelerinin Büyüme, Gelişme, Verim Ve Kaliteye Etkileri» başlıklı yüksek lisans tezinin bir kısmından oluşmaktadır. Ayrıca, çalışmanın konusunun belirlenmesi ve yürütülmesi aşamasındaki katkılarından dolayı Prof. Dr. Sezgin UZUN’a teşekkür ederiz.