Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU EĞİTSEL İLETİŞİM Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU

Söz söylemek için önce duymak, dinlemek gerek. Sen de söze, dinlemek yolundan gir. Ne kadar anlatırsan anlat; söylediklerin karşındakinin anlayabildiği kadardır. MEVLANA

Söz ola kese savaşı, Söz ola kestire başı, Söz ola ağulu aşı, Bal ile yağ ede bir SÖZ Yunus Emre

İletişimde önemli olan ne söylediğiniz değil, nasıl söylediğinizdir.

İletişim nedir? İletişim, bir canın başka bir cana değmesidir. Bir kaynağın davranışını kasıtlı biçimde etkilemek üzere alıcıya mesajlar iletmesi. (Miller)

SÖZ % 7 SES % 38 BEDEN DİLİ % 55

İletişim Sürecinin Temel Ögeleri 1 Kaynak 2 Mesaj 3 Kanal 4 Alıcı 5 Dönüt

mesajın sunuluş biçimi Alıcının mesaja verdiği tepki İletişim Süreci MESAJ İletişimin içeriği ALICI mesajın gönderildiği birim KAYNAK mesajın ileti birimi Kanal Mesaj Yöntem Öğretmen Öğrenci KANAL mesajın sunuluş biçimi DÖNÜT Alıcının mesaja verdiği tepki

Eğitimde İletişim Öğrenme Tepkileri Öğretmen Öğretim İçeriği Öğretim araç ve yöntemleri Öğrenci (Kaynak) (Mesaj) (Kanal) (Alıcı) Öğrenme Tepkileri (Dönüt)

 İzmir’den trene binen yaşlı teyze, kondüktöre Ege şivesiyle; ” Menemene gelence beni haber et yavrıım, unutma”, der. Gecenin ilerleyen saatlerinde kondüktör Menemen’i geçer geçmez yaşlı teyzenin Menemen’de ineceği aklına gelir, hemen makiniste gidip haber verir. Makinist de “gecenin bu saatinde teyzeyi buralarda indiremeyeceğimize göre geri geri gideceğiz, soran olursa; tren makas değiştiriyor, deriz”, der. Bir yarım saat geri geri giderek Menemen’e gelinir ve kondüktör gidip teyzeye haber verir; “Hadi teyze Menemen’e geldik” diye. Teyzem; “sağol yavrıım ” deyip çantasından hapını çıkarıp içer… İletişimde açık ve net olun.

"Akıl zayıflığı ihtiyarlıktandır," dedi. İhtiyar: İHTİYARIN ŞİKAYETİ İhtiyarın biri bir doktora şikayet etti. "Dimağım yorgun aklım yerinde değil," dedi. Doktor: "Akıl zayıflığı ihtiyarlıktandır," dedi. İhtiyar: "Gözlerim de kararıyor,“ dedi. "İhtiyarlıktandır," dedi. "Sırtım dehşetli ağrıyor.' dedi.

Doktor: "Zavallı dostum ihtiyarlıktan," dedi. İhtiyar adam; "Ne yersem yiyeyim bana dokunuyor, hazmedemiyorum," dedi. Doktor: "Mide zayıflığı da ihtiyarlıktandır," dedi. İhtiyar: "Nefes alırken sıkıntı çekiyorum, nefes darlığım var," dedi. "Nefes darlığı da ihtiyarlığın eseridir. ‘İhtiyarlayınca insanda iki yüz türlü dert başlar' dedi.

İhtiyar kızarak bağırdı: "Bre adam "Her derdin bir dermanı var" dendiği halde neden papağan gibi aynı şeyleri tekrarlayıp duruyorsun, sende ne akıl var ne de bilgi nereden gelip sana çattım!" dedi Doktor gülerek cevap verdi: "Ey yaşı altmış, işi bitmiş dostum bu kızgınlık, bu hiddet de ihtiyarlıktandır," dedi. (MESNEVÎ’den)

Öğretici iletişimi geliştirmek için şunlara dikkat etmelidir: Öğretici konuşma yeteneğini geliştirmelidir. Seminer iyi bir şekilde planlanmalıdır. Kursiyerlerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerini değerlendirmelidir. Kursiyerlerin ilgisini dağıtabilecek olası durumlar ortadan kaldırılmalıdır. Kursiyerlerin dikkatli dinlemesi için birden fazla duyu organına hitap eden araç ve gereçler kullanılmalıdır.

Eğitimde İletişim

Kurs sürecinin başarısını artırıcı öğeler: İpucu Pekiştireç Dönüt Düzeltme Aktif katılım

Etkili iletişimin öğeleri Konuşma Hemhâl olmak Dinleme Ben dili kullanmak Hedef kitleyi tanıma Beden dili

Konuşma Ses tonu Ses hızı Vurgu Tınlama Sesin yüksekliği Suskunluk süresi Sözcük türü Duygusal içerik Algı

Hemhâl olmak (Empati) Bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır.

Hemhâl olmak Halk Masalı Göğsü kınalı bir serçe varmış. Gök gürlediği zamanlar tir tir titreyerek yere yatar, gök yıkılmasın diye de ayaklarını havaya kaldırırmış. Bir yandan da "korkumdan kırk kantar yağım eridi" dermiş. Birgün birisi demiş ki "sen kendin beş dirhem gelmezsin; nerden oluyor da kırk kantar yağın eriyor?“ Bunun üzerine serçe şu cevabı vermiş; herkesin kendine göre dirhemi, kantarı var; siz ne anlarsınız".

Sempati Bir insana sempati duymak demek, o insanın sahip olduğu duygu ve düşüncelerin aynısına sahip olmak demektir. Karşımızdaki kişiye sempati duyuyorsak, onunla birlikte acı çekeriz ya da seviniriz.

Aşamalı hemhâl sınıflaması Onlar basamağı “Ayağını yorganına göre uzat”. Ben basamağı “Üzüldüm aynı dert bende de var”. Sen basamağı “Seni anlıyorum”.

Dinleme Bir kimsenin ilettiği sözlü mesajların arkasındaki, sözel olmayan mesajları da doğru anlamaya etkin dinleme denir. Bu beceriyi kazanmak, öğreticinin hedef kitleyi anlamasını kolaylaştıracaktır.

Ben Dilini Kullanmak Günlük yaşantımızda karşımızdakine yönelik olumsuz, kızgın duygularımızı dile getirmek için çoğunlukla “sen zaten hep böyle davranırsın”, “çok anlayışsızsın” gibi sen dilinin hakim olduğu ifadeleri kullanırız. Sen diliyle gönderilen ifadelerin, istenilmeyen davranışların ortadan kaldırılmasında çok az etkisi olmaktadır.

Etkili Ben Dili 1.Sorun olan davranışın açık bir tanımı yapılmalıdır. 2. Sorun olan davranışın, öğretici üzerindeki etkileri belirtilmelidir. 3.O davranışa yönelik duyguları ifade etmelidir.

Hedef Kitleyi Tanıma Ego durumları Denetim odağı Reaktif – proaktif olma

Denetim Odağı İçten denetim Dıştan denetim

Reaktif -Proaktif Reaktif olma: İş işten geçtikten sonra harekete geçilmesini, önlem alınmasını ifade eden sözcük. Proaktif olma: Bilinçli veya bilinçsiz, sonu olumlu veya olumsuz olsun yeni şartlar oluşturmak ya da mevcut şartların seyrini değiştirmek.

Ego Durumları Çocuk ego durumu Yetişkin ego durumu Anababa (ebeveyn) ego durumu

Etkili öğretici olmak için; İçten ve samimi olun. Rol yapmayın, kendinizi oynayın. İletişim becerinizi geliştirin. Beden dilini kullanınız. Hedef kitleye güven veriniz.

Etkili iletişim için; Şimdi ile meşgul olun. Hedef kitleyle doğrudan konuşun. Nazik ve kibar konuşun. Göz kontağı kurun ve sözel olmayan mesajlara dikkat edin. Kişi hakkında değil, durum hakkında konuşun. Sorumluluğunuzu alın.

Soru sormaktan çok cümle kurun. Duygulara değil, davranışlara sınır getirin. Tutarlı ve dengeli olun. Siyasi yönünüzü ön plâna çıkartmayın. Dinsel tercihlerinizi ön plâna çıkartmayınız. Örnek davranışlar sergileyiniz. Eleştirici ve itici olmayınız.

Sınıfta Yerleşim

En az etkili iletişim

En az etkili iletişim

Çok etkili iletişim

Aynı biçimde çok etkili iletişim

En çok etkili iletişim

Yanlış Yerleşim X Doğru Yerleşim

Doğru Yerleşim

Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU TEŞEKKÜRLER Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU