AİLE DANIŞMANLIĞI ETİĞİ Prof Dr Süheyla Ünal

Etik “Doğru şeyi yapmak” “Do the right thing” (Spike Lee) İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan normları, kuralları, doğru-yanlış ya da iyi-kötü gibi değerler açısından ele alır

Ahlak ve etik Ahlâk, bireylerin meslekî ve kurumsal rollerinden bağımsız, toplumun tümü için en üst genel davranış standartlarını içerir Etik ise toplumdaki belirli bir mesleğin, işin, kurumun veya grubun davranış standartlarıdır.

Mesleki etik Belirli bir meslek grubunun, mesleğe ilişkin olarak oluşturduğu, meslek üyelerine emreden, onları belli bir şekilde davranmaya zorlayan; kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan; meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür.

Yardım meslekleri etik ilkeleri Özerklik İlkesi Zarar vermeme İlkesi Yararlılık İlkesi, Adalet İlkesi Gizlilik İlkesi Doğruluk, sözünü tutma ilkesi

Özerklik ilkesi Birey kendi inançlarına, değerlerine ve yaşam planlarına göre karar verme hakkı ve yeteneğine sahiptir Hastanın adına karar vermekten -paternalistik -maternalistik tutum ve davranışlardan- kaçınılmalıdır Danışmanın bireyin kendi kararlarını alma hakkını geliştirme görevi bulunmaktadır

Zarar vermeme ilkesi Danışanı abondone etmek Özel hayatına saygı göstermemek Gizlilik ilkesini bozmak Cinsel ilişkiye girmek Yetki ve becerilerinin ötesinde davranmak

Yararlılık ilkesi Kendi yararını değil, danışanın yararını ön planda tutmak Gelişimi cesaretlendirmek Danışanın ilgilerini ve iyiliğini desteklemek Sağlıklı ilişkiler geliştirmesini sağlamak Danışanın kişisel bütünlüğüne saygı göstererek onun iyiliği ve huzuru için çalışmak

Adalet ilkesi Yaş, cinsiyet, ırk, dil, din, SED, ve sakatlık durumları gibi bireysel farklılıklarda ayırım yapmamak, Taraf tutmamak Herkese eşit davranmak

Gizlilik ilkesi Danışanlara ilişkin olarak özel bilgileri korumak sorumluluğunu taşır Gizli bilgiler ancak danışmanın kendisi ya da toplum için açık bir tehlike ya da zarar söz konusu olduğunda gerekli önlemler alındıktan sonra ve danışanların bilgisi dahilinde ilgili kişilere iletilebilir

Doğruluk, sözünü tutma ilkesi Danışana danışma ilişkisinde iken ya da bu ilişkiye başlamadan önce ilişkiyi etkileyebilecek amaçlar, hedefler, teknikler, danışma sürecinin kuralları ve sınırlılıkları ile ilgili bilgiler verir Danışanla yaptığı sözleşmenin hükümlerine uyar

Sözleşme Danışmanın amacı Süresi, süreci Ücret Gizlilik sınırları Danışanın hak ve sorumlulukları Aile üyelerinden herhangi birisinin süreçten çekilme seçeneği Danışandan neler beklendiği

Etik ihlal oluşturmamak için Sözleşme yapın ve sözleşme hükümlerine uygun davranın Yetkinliğiniz dışında uygulama yapmayın, Yaptıklarınızın kaydını tutun Yasalara, etik kodlara uygun davranın Gizliliğe saygı gösterin

Etik ihlal oluşturmamak için Danışanla profesyonel ilişki dışına çıkmayın Cinsel ilişki kurmayın Çocuklarla çalışırken ailelerin olurunu alın Meslekdaşlanınıza danışın Yapamayacağınız bir şey hakkında söz vermeyin Uygulamalarınızı bir kuram çerçevesinde gerçekleştirin

Etik ihlal oluşturmamak için Sınırları çizin ve koruyun Gerektiğinde ilgili yere gönderin Sosyal ilişkiye girmeyin Pahalı hediye almayın Kişisel ihtiyaçlarınızı yaşamınızdaki başka alanlardan karşılayın

Psikolojik Danışmanlar için etik ilkeler (1) yetkinlik, (2) dürüstlük, (3) duyarlı ve saygılı olma, (4) bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılık, (5) sosyal sorumluluk, (6) mesleki ve bilimsel sorumluluk

Yetkinlik (Yeterlilik, ehliyet) Danışanların iyilik ve çıkarları doğrultusunda en iyi hizmeti verebilecek, en doğru ve isabetli kararları alabilecek yeterlilikte olmaları gerekli ve zorunludur. Bunun için bilimsel ve mesleki düzeylerini yükseltmeye, bilgilerini sürekli olarak yenilemeye çalışmalıdırlar

Yetkinlik (Yeterlilik, ehliyet) Hizmetlerini en üst düzeyde yeterlilikle yürütmeyi amaçlarlar. Uzmanlık alanlarının, yetkilerinin sınırlarını bilirler. Yalnızca eğitim düzeylerine ve formasyonlarına uygun hizmetleri yürütürler. Yeterlik sınırlarını aşan özel bir durumla karşılaştıklarında var olan bilimsel mesleki ve teknik kaynaklara başvururlar

Dürüstlük Kişilerarası ilişkilerinde, bilimsel ve mesleki çalışmalarında doğruluğu, dürüstlüğü ve gerçekçiliği ön plana alırlar Kendi duyuş ve inançlarının, değerler sisteminin ve gereksinimlerinin güçlü ya da güçsüz yönlerinin farkında olmaya özen gösterirler. Bunların mesleki çalışmalarına nasıl yansıyabileceğinin farkındadırlar

Duyarlılık ve hoşgörü Bireyin kendi problemlerini çözebileceğine ve kendi kararlarını kendi verme özgürlüğüne içten inanırlar. İnsanlara verilebilecek zararları önlemek ya da en aza indirmek için her çareye başvurular Meslektaşları ve danışanlarının kişilik haklarına ve onurlarına saygılı olmanın gereğinin ve öneminin farkındadırlar.

Bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılık Danışanlarının yaş, cinsiyet, din, dil, SED, siyasi düşünce, felsefi inanç gibi farklılıklarını göz önünde bulundurmaksızın hizmet verirler. Bu hususlarda ön yargılı olmazlar ve taraf tutmazlar. Herkesi olduğu gibi kabul ederler. Psikolojik danışmanlar hiçbir kültürel yapıyı diğerinden üstün görmezler.

Toplumsal sorumluluk Toplumun yararı için bilgilerini kitle iletişim araçları ile halka yayarlar. Diğerleriyle işbirliği yaparak halkın ve danışanların yararına olacak sosyal, ekonomik ve kültürel politikaların oluşturulmasına çalışırlar.

Mesleki ve bilimsel sorumluluk Danışanların iyilikleri ve yararları doğrultusunda ilgili kurum ve kişilerle işbirliği yaparlar. Meslektaşlarının bilimsel ve mesleki etik kural ve standartlara uygun davranıp davranmamaları ile de ilgilenirler. Gereğinde, uygun olmayan davranışları engellemek için meslektaşlarını uyarırlar

Toplumun Değerlerine Saygı Kendilerinkinden faklı olsa bile, bulunduğu yörenin değer yargılarına, inanç ve değerlerine saygılı ve hoş görülü davranırlar.

Gizlilik ilkesinin ihlali Danışanın durumu gerek kendisi gerekse başkaları için açık ve yakın bir tehlike oluşturuyorsa danışman bu tehlikeyi önleyebilecek mantığa uygun bir tedbir alır ya da ilgililere bu tehlikeyi bildirir.

Ücret İlişkileri Verilen hizmetleri için ücret saptanırken hem danışanların sosyo-ekonomik düzeyi hem de bulunulan yörede bu tür hizmetler için uygulanan ücretler dikkate alınır. Danışman hizmeti karşılığında mal mülk kabul etme ya da bir hizmeti isteme gibi davranışlar göstermez.

Kayıt tutma Danışma sürecinde elde edilen bilgilerin saklanması, başkalarına verilmesi ya da yok edilmesinde etik kurallara uygun davranır. Her türlü bilgi gizli tutulur.

Kayıt tutma Danışma ilişkisi ile ilgi tüm kayıtlar (görüşme notları, test verileri, yazışmalar, bant kayıtları, elektronik veriler ve diğer dökümanlar) danışmanın çalışmakta olduğu kurumun malı değildir. Bunlar mesleki amaçlarla kullanılır.Danışanın izni olmadan başkalarına açıklanmaz

Gizlilik Çalıştıkları kurumlarda kendi sorumluluk sınırları içinde kalan işlerle ilgili her türlü bilgiyi tutmak, bu bilgilerin ve kullandığı çeşitli araç ve gereçlerin gizliliğini sağlamak zorundadırlar

İş ilişkisi Görevli oldukları kurumda birlikte çalıştığı iş arkadaşlarıyla iyi ilişkilere dayanan dengeli bir çalışma düzeni sağlamakta yükümlüdürler.

Yöneticilik Yönetsel kararların verilmesinde tutarlı, tarafsız ve gerçeklere dayalı olmak Bireylerin varlık ve bütünlüğüne saygı duymak Herkes için en iyi olacak eylemlerin seçilmesini ve eylemlerde adalet, eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, sorumluluk, saygı, açıklık, sevgi, demokrasi, hoşgörü vb. gibi evrensel değerleri temel almak

Yöneticilik Sorumlu olduğu birimle ilgili her türlü çalışmayı planlamak, programlamak, ve gerekli olan personeli sağlamak ve böylece birimin en verimli bir biçimde çalışması için gerekli tedbirleri almak zorundadır Birlikte çalıştığı personelin her türlü mesleki gelişimini sağlamak ve teşvik etmek üzere gerekli tedbirleri almalıdır