Prof. Dr. Mustafa BAŞARAN SİSTEMİN MANTIĞI Prof. Dr. Mustafa BAŞARAN

Sorunlarımızı onları oluşturduğumuz mantıkla çözemeyiz. Albert Einstein The significant problems we face cannot be solved at the same level of thinking we were at when we created them.

SİSTEM TANIMI SİSTEM SİSTEM ÇIKTI GİRDİ Bir amaç ve işlevi olan karşılıklı iletişim ve etkileşim içinde bulunan parçaların (alt sistemlerin) aralarında belli bir düzen ve uyum içinde oluşturduğu bir bütün dür.

Her Organizma Bir Sistemdir. Yer çekimi ve elektrik gibi fiziksel olguların aksine Hayat olgusu yalnızca Organizma olarak adlandırılan varlıklar içinde bulunabilir. Her Organizma Bir Sistemdir. Bu da; karşılıklı etkileşim içinde bulunan alt sistemlerin ve süreçlerin dinamik düzeni anlamına gelir. Ludwig von Bertalanffy

*Kapalı Sistem *Açık Sistem

SİSTEM ÇEŞİTLERİ TEKNİK SİSTEM SOSYAL SİSTEM SOSYOTEKNİK SİSTEM

Yaşayan bir organizma; bir Açık Sistem örneğidir. Madde ve Enerji devamlı olarak sisteme girip çıktığı sürece sistem yaşamını sürdürür. Yaşayan organizma çevreden etkilenip çevreyi etkiledikçe bu çevre içinde dinamik dengeye ulaşır.

AÇIK SİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ GİRDİ (INPUT) SÜREÇ (PROCESS) ÇIKTI (OUTPUT) TEKRAR ENERJİ ALMA (RECYCLING) DÜZENSİZLİĞE KARŞI KOYMA (NEGATİVE ENTROPY) GERİ BESLEME (FEEDBACK) UZMANLAŞMA (EXPERTISING) EŞSONUÇLULUK (EQUIFINALITY) Karşılaştırıcı

AÇIK SİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ Algılayıcı Düzeltici GİRDİ ÇIKTI Geri Besleme Karşılaştırıcı

SİSTEM KAVRAMI SİSTEM Bir amaç ve işlevi olan karşılıklı iletişim ve etkileşim içinde bulunan parçaların (alt sistemlerin) Aralarında belli bir düzen ve uyum içinde oluşturduğu bir bütündür.

Açık Sistem Tanımı ; Tipik bir sosyal örgüt için de geçerlidir ve Çağdaş Yönetim Düşüncesi: İŞLETMELERİ *Çevreleri *Alt sistemleri ve *Fonksiyonları ile birlikte bir SİSTEM olarak ele almaktadır.

Birer AÇIK SİSTEM olan Organizasyonlar SÜREÇ Girdi Çıktı

Tekrar Enerji Alma SİSTEM Girdi Çıktı

Düzensizliğe karşı koyma eğilimi (negatif entropi) SİSTEM Girdi Çıktı

Geri besleme mekanizmalarına sahiptirler (Kontrol ve İletişim = Sibernetik) SİSTEM Algılayıcı Düzeltici Girdi Çıktı Geri Besleme Karşılaştırıcı

(Sistemin kararlı dengesi) Negatif Geri Besleme (Sistemin kararlı dengesi) SİSTEM Algılayıcı Düzeltici Girdi Çıktı Geri Besleme Karşılaştırıcı

Pozitif Geri Besleme (Çevreye Uyum) SİSTEM Girdi Çıktı Geri Besleme Algılayıcı Düzeltici Girdi Çıktı Geri Besleme Karşılaştırıcı

İleri Besleme (Geleceğe Uyum) SİSTEM Girdi Çıktı Geri Besleme Algılayıcı Düzeltici Girdi Çıktı Geri Besleme Karşılaştırıcı

Uzmanlaşma yönünde hareket ederler SİSTEM Girdi Çıktı

Değişik girdiler ve değişik işlem süreçleriyle amaçlarını gerçekleştirebilirler (Eşsonuçluluk) SİSTEM Girdi Çıktı

SİSTEM YAKLAŞIMI Sistem Yaklaşımı Açık Sistem Yaklaşımı (Örgütü canlı bir sistem olarak ele alma) Genel Sistem Teorisi (Gelişme ve Değişme) Sistem Yaklaşımı Durumsallık Yaklaşımı Sistem Dinamikleri (Alt sistemler arası ilişkileri birlikte ele alma) Sibernetik (Kontrol ve İletişim)

Sistem Düşüncesinin Yararları *İşletmelerin,Alt sistemlerinin ve İşlevlerinin bütünlük içinde görülebilmesine katkıda bulunur. *Sistemde yer alanlar görevlerinin önemini daha iyi algılarlar. *Müşteri-Satıcı ilişkilerinin daha net belirlenmesine yardımcı olur. *Yöneticilerin sistemi kontrol etme yeteneklerini arttırır. *Sorun belirleme ve çözme için bir tasarım yöntemi sağlar. *Etkili bir liderlik için bilimsel bir baz oluşturur. *Bilgi yığınları arasından kritik ve geçerli olanları seçme ve yeni bilgileri daha kolay kavrama yöntemi kazandırır. *Toplam kalite yönetimi için altyapı oluşturur.

LİDERLİK Liderlik;insanlarda belirti göstermeyenyetenekleri kıpırdatma ETKİLER Liderlik;insanlarda belirti göstermeyenyetenekleri kıpırdatma ve insanlararası ilişkileri genişletme becerisidir.

1.Statü Gurubu 2.İşlev 3.Süreç 4.Odak Kişi LİDERLİK KAVRAMININ BOYUTLARI 1.Statü Gurubu 2.İşlev 3.Süreç 4.Odak Kişi

Liderin İşlevi 1.Öğreticilik 2.Kolaylaştırıcılık 3.Antrenörlük

Çalışanları;Örgütteki görevlerine karşı çoşkulu tutmak liderin en temel işlevidir. Liderler; çalışanların katkı ve işbirliğini sağlayabildiği sürece başarı kendiliğinden gelecektir.

Liderliğin önünde ki zorluklar Çalışanların *Daha girişimci *Kendini yönetebilen *Yaşamı boyunca öğrenebilen Bir niteliğe eriştirilmesinde düğümlenmektedir.

Günümüzün Liderlik Anlayışında *Bütünleştirme (Integration) *Ufuk Açma (Envision) *Rezonansa Getirme (Synergize) Kavramları öne çıkmaktadır..

Liderlik Yaklaşımının Yararları *Tek başına iş yapma yeteneği kazandırarak, çalışanın görevini daha iyi yapmasına yardımcı olur. İş tatmini sağlar. Motivasyonu ve yaratıcılığı arttırır. . *Yönetimin kontrol süreçlerini kolaylaştırır. Geri besleme süreçlerinin daha iyi çalışmasını sağlar. *Çalışanların daha girişimci,kendini yönetebilen ve yaşamı boyunca öğrenmeye alışmalarına olanak tanır.

EKONOMİK YAŞAM SINIRSIZ İNSAN İHTİYAÇLARININ KIT KAYNAKLARLA KARŞILANMASI SÜRECİNDE Hangi mallar ve hizmetler NE miktarda üretilmelidir? Bu mallar ve hizmetler NASIL ve KİMLER tarafından üretilmelidir? Üretilen malları ve hizmetleri KİMLER kullanmalıdır? Üretim ve dağıtım sonucu ortaya çıkan değerin paylaşımı NASIL olmalıdır?

İhtiyaçlarla - Kaynaklar arasındaki dengesizliğin azaltılması için Tam kullanım Etkin kullanım Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Yetenekleri geliştirilmelidir

Maddi ve Beşeri fonksiyonlardan oluşan bir İŞLETME Bir alet, makine veya aracı çalıştırma Çeşitli iş ve çalışmaların yapıldığı İşyeri Maddi ve Beşeri fonksiyonlardan oluşan bir Üretim Birimi

İŞLETME İşletme, insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan, işleyen veya işletilen Amacı itibariyle iktisadi Yapısı itibariyle teknik bir birimdir. Kişi ve Kurumların ihtiyaçlarını karşılamak üzere Üretim Faktörlerinin bir araya getirildiği Mal veya Hizmetlerin üretildiği/pazarlandığı Sonunda maddi veya manevi karın amaçlandığı İktisadi, teknik ve hukuki birimdir.

İŞLETME Kar amacıyla; üretim faktörlerini ekonomik mal ve hizmetlere dönüştüren sosyoteknik bir sistemdir. İşletmeler bir toplumun yaşam düzeyinin yükseltimesinin kilit taşlarıdır. İşletme kurma girişiminin özünde alıcı – satıcı ilişkisi vardır.

KAR Pazarın talep ettiği mal ve hizmetleri üretmek için; insan kaynaklarını, teknoloji ve bilgiyi bir araya getirerek risk alan kişinin ödülüdür. motivasyon saikidir. İşletmenin satış gelirleri ile; bu gelirlerin elde edilmesi için katlanılan giderler arasındaki farktır. İşletmelerin; kurulmasının, genişletilmesinin, rekabet gücü yüksek mal ve hizmet üretilmesinin sürdürülmesinin temel motivasyon saikidir.

KAR AMACI GÜTMEYEN KURULUŞLAR (Not-for-profit organizations) Özel ve Kamu Sektöründe yer alan bu kuruluşlarda kar saikinin yerini topluma hizmet ölçütü alır. Bu tür girişimler de; kar amacı güden işletmelerin karşılaştığı sorunlarla aynı şekilde baş etmek zorundadırlar. En önemli sorunları ise kaynak yaratmaktır.

İŞLETME TARİHİNİN KİLİT TAŞLARI Kapalı Şehirler Dönemi Endüstri Devrimi Sanayi Girişimciliği Dönemi Üretim Dönemi Pazarlama Dönemi İlişkiler Ağı Dönemi

GELECEKTE İŞLETMELERİ BEKLEYEN TEMEL SORUNLAR Teknolji Patlamasını Yönetmek İlişkiler Yönetimine Geçmek Kalite ve Müşteri Tatmini Yoluyla Değer Yaratmak Küresel Pazarlarda Rekabet Etmek Dünya Kalitesinde İşgücü Kullanmak ve Sürdürmek

GELECEKTE İŞLETMELERİ BEKLEYEN TEMEL SORUNLAR Gelecekteki Ortamın İhtiyaç Duyacağı Yöneticiler Vizyon Sahibi Eleştirel Düşünebilmek ve Yaratıcı olmak Değişimi Yönetebilmek Zorundalar!... Eleştirel Düşünme: Bilgiyi; sorun çözme ve fırsat yaratmak için kullanabilme yeteneği Yaratıcılık: Örgütsel sorunlara alışılmadık çözümler üretme kapasitesi

İŞ AHLAKI ve SOSYAL SORUMLULUK İşletme ortamındaki doğru ve yanlış davranışlarla ilgili manevi değerler ve davranış standartları Sosyal Sorumluluk İş ahlakı kurallarıyla ilişkili olarak, yönetsel kararların sosyal ve ekonomik yönlerini dikkate alan ve uygulayan yönetim felsefesi

İŞLETMENİN ÖZELLİKLERİ İktisadi mal ve hizmet üretirler. Sosyoteknik sistemlerdir. Yasalara uyarlar. Çeşitli teknikler kullanırlar. Kar etmeye, büyümeye ve sürekliliklerini korumaya çalışırlar. Borçlanabilir ve alacaklanabilirler. Hukuki varlıklardır. Risk alırlar. Durağan ve devingen yapıları vardır. Açık sistemlerdir.

ÜRETİM FAKTÖRLERİ Ekonomik mal ve hizmetlerin üretilmesi için gerekli olan girdilerdir. Emek Doğal Kaynaklar Bilgi Teknoloji Girişim, Girişimci, Yönetici

Gerçekleştirilmesi arzu edilen AMAÇ Gerçekleştirilmesi arzu edilen Varılması gereken Ulaşılmsı istenen sonuçlar

AMAÇLARIN ÖZELLİKLERİ Kabul Edilebilir Ulaşılabilir Açık ve Kolayca Anlaşılabilir Teşvik Edici Çevresel Değişimlere Uyacak Şekilde Esnek Olmalı ve Fırsat Maliyetlerini ve Çalışanların Katılımını sağlamalıdır.

İŞLETMENİN AMAÇLARI KARLILIK SÜREKLİLİK TOPLUMA HİZMET

İşletme Faaliyelerinde AMAÇLARIN YERİ SÜREÇ Girdi Çıktı AMAÇ Üretim Faktörleri Emek Sermaye Doğal Kaynaklar Girişimçi Bilgi Ürünler Mal ve Hizmetler İşletme Faaliyetleri Üretim Pazarlama Finansman İnsan Kaynakları Ar - Ge

İşletmelerin Performans Ölçütleri Verimlilik Etkinlik Yenilik Dengeli Büyüme Katılımcılık Kalite

Verimlilik Verimlilik = Akılclık İstek ve Arzu Teşvik Standartlar Toplam Çıktı (Üretim Miktarı) Toplam Girdi (Üretim Faktörleri) Verimlilik = Akılclık İstek ve Arzu Teşvik Standartlar

Performans Ölçütlerinin İşletme Faaliyetlerindeki Önemi Düzeltici Algılayıcı Girdi Çıktı Performans Ölçütleri Geri Besleme Karşılaştırıcı Verimlilik Etkinlik Yenilik Dengeli Büyüme Katılımcılık Kalite

İŞLETME ve ÇEVRESİ Genel Çevre İş Çevresi İŞLETME Küresel Çevre Doğal Teknolojik Sosyo Kültürel İş Çevresi Hukuki ve Politik Ekonomik Tüketiciler Rakipler Satıcılar İŞLETME G i r d i l e r Ç ı k t ı l a r Sendikalar Finans Kuruluşları

*Sistemin yapı ve sınırlarının tanımlanmasındaki zorluk Genel Çevre Görev Çevresi Stratejik Alt Sistem Eşgüdüm Alt Sistemi İşletim Alt Sistemi G i r d i l e r Ç ı k t ı l a r

*Tanımlanması zor görev süreçleri Temel Amaç ve Görevler Geniş Kapsamlı Amaçlar ve Örgütsel Hedefler Alt Sistemlerin Amaçları ve Uygulama Programları Uygulama Hedefleri,Proje İhtiyaçları Alt Unsurların Hedefleri veya İşleri

Verimlilik-Karlılık-İktisadilik PARANIN ZAMAN DEĞERİ (Temel Kavramlar) Verimlilik-Karlılık-İktisadilik Adet Birim F. Tutar Verim O. Kom.O. Kalan Kar O. 1000 2000 TL. 2 MTL. %10 %4,5 2,110 MTL. %5,5 10.000 2000 TL. 20 MTL. %10 %2,6 21,480 MTL. %7,4 100.000 2000 TL. 200 MTL. %10 %1,6 216,800 MTL. %9,85 250.000 2000 TL. 500 MTL. %10 %1 545,000 MTL. %9.91