TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA ÇOCUK SAĞLIĞININ DURUMU Doç. Dr. Ender DURUALP

Nüfus Piramidi, 2015 (TÜİK)

2010 2015 Toplam nüfus 73.003 77.601 0-4 yaş 6.281 6.298 5-9 yaş 6.283 6.290 10-14 yaş 6.393 6.302 15-19 yaş 6.272 6.425 0-14 Yaş Grubu Nüfus 18.957 18.890 0-14 Yaş Grubu Yüzdesi 26 24 0-19 Yaş Grubu Nüfus 25.229 25.315 0-19 Yaş Grubu Yüzdesi 35 33 E. Durualp

Türkiye halen genç bir nüfusa sahip ülkedir. Türkiye İstatistik Kurumunun 31.12.2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 76 667 864 olan toplam nüfusun %24,6’sı (18 849 814 ) 0-14 yaş grubundadır. Yapılan nüfus projeksiyonlarına göre, gelecek yıllarda nüfusun yaş yapısında değişikliler olmasına karşılık 0-19 yaş grubu nüfusunun ve payının bir miktar azalmasına rağmen, nüfusumuzun genç yaş yapısına sahip olma özelliğini sürdüreceği beklenmektedir. (TÜİK, 2014). E. Durualp

Çocuk ölümlerinin hemen hemen yarısı Afrika’da meydana gelmektedir Çocuk ölümlerinin hemen hemen yarısı Afrika’da meydana gelmektedir. UNICEF Dünya Çocuklarının Durumu 2014 raporuna göre; 5 yaş altı çocuk ölüm hızı Batı ve Orta Afrika’da binde 118, Doğu ve Güney Afrika’da binde 77,Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da binde 30 iken; bu oran Güney Asya'da 60, Doğu Asya ve Pasifik’te binde 20, Latin Amerika ve Karayipler’de ise binde 19 dir. Dünya genelinde bu oran binde 48'dir. Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Romanya, Rusya, vb. ülkeler için binde 19, Az gelişmiş ülkelerde ise bu oran binde 85'tir. E. Durualp

Türkiye’de ve dünyada çocuk sağlığının durumu Ülke 5YAÇÖH Sıra Sierra Leone 182 1 Nigeria 124 9 Pakistan 86 26 South Africa 45 57 Indonesia 31 72 Mısır 21 91 Turkey (Arjantin, Brezilya, Çin) 14 120 İngiltere 5 161 Lüksemburg 2 194 The State of the World’s Children, 2012

Türkiye’de ve dünyada çocuk sağlığının durumu Ülke 5YAÇÖH Sıra Mexico 16 112 Suriye Arap Cumhuriyeti 15 116 Bulgaria 12 129 USA 7 150 Germany 4 170 Greece 5 161 Spain 5 161 Sweden 3 185 http://www.unicef.org/sowc2014/numbers/documents/english/SOWC2014_In%20Numbers_28%20Jan.pdf adresinden tüm ülkeler için incelenebilir.

Türkiye’de yıllara göre bebek ölüm hızı (BÖH) ve 5 yaş altı çocuk ölüm hızındaki (5YAÇÖH) değişiklikler E. Durualp

UNICEF Dünya Çocuklarının Durumu 2014 raporuna göre; bebek ölüm hızı Batı ve Orta Afrika’da binde 76, Doğu ve Güney Afrika’da binde 51,Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da binde 24 iken; bu oran Güney Asya'da 47, Doğu Asya ve Pasifik’te binde 17, Latin Amerika ve Karayipler’de ise binde 16'dır. Dünya genelinde bu oran binde 35'tir. Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Romanya, Rusya, vb. ülkeler için binde 16, Az gelişmiş ülkelerde ise bu oran binde 58'dir. http://www.unicef.org/sowc2014/numbers/documents/english/SOWC2014_In%20Numbers_28%20Jan.pdf adresinden incelenebilir. E. Durualp

Bebek ölüm hızı binde 10,8’e düştü Bebek ölüm sayısı 2012 yılında 14 931 iken bu sayı 2013 yılında 13 900’e düştü. Bebek ölüm hızı, 2012 yılında ‰11,6 iken bu hız 2013 yılında ‰10,8 oldu. Diğer bir ifade ile 2013 yılında 1 000 canlı doğum başına 10,8 bebek ölümü düştü.  Kaynak http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16050 E. Durualp

Perinatal- neonatal- postneonatal bebek ve beş yaş altı ölüm hızlarında değişimler TNSA

Bebek ölüm hızı Infant mortality rate (‰) 2009 2010 2015 2020 Toplam 14.6 11.5 9.9 Erkek 17.0 13.3 11.4 Kadın 12.1 9.6 8.4 E. Durualp

Bebek Ölüm Hızının En Yüksek ve En Düşük Olduğu 10 İl, 2012-2013

Ölen bebeklerin %64,7’si bir ayını doldurmadan öldü Ölen bebeklerin %64,7’si bir ayını doldurmadan öldü. Bir ayını doldurmadan ölen bebeklerin oranı 2012 yılında %65,8 iken bu oran 2013 yılında %64,7’ye düştü. 2013 yılında ölen bebeklerin %13,8’inin ilk gün, %30,6’sının 1-6 günlükken, %20,3’ünün ise 7-29 günlükken öldüğü görüldü. 1-4 aylıkken ölen bebeklerin oranı ise %22,8 oldu. E. Durualp

2009 Toplam doğurganlık hızı (kadın başına) 2010 2015 2020 2.11 2.05 2.01 Çocuk doğurmada ortalama yaş 27.2 26.9 26.8 E. Durualp

Türkiye’de 5 yaşını doldurmadan kaybedilen çocukların ölüm nedenleri Perinatal sorunlar (Doğum travması, güç doğum, diğer anoksi ve hipoksi nedenleri ile enfeksiyonlar) Akut solunum yolu enfeksiyonları Kalp hastalıkları İshalli hastalıklar Santral sinir sistemi enfeksiyonları Beslenme bozukluğu özellikle bu hastalıklar için zemin hazırlar!!!! E. Durualp

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİNDE FARKLILIK Kırsal kesimde bebek ölüm hızı kentsel kesime göre 1.6 kat daha fazla Bölgeler arasında da en yüksek bebek ölüm hızı Doğu Anadolu bölgesinde E. Durualp

Kırsal kesimde her 3 doğumdan biri evde yapılmakta Evde, sağlık personeli yardımı almadan doğan bu bebeklerinin birinci yaş gününe ulaşamadan ölmesi olasılığı da diğerlerine göre 1.5 kat daha fazla E. Durualp

Anneye ait faktörler İlkokulu bitirmemiş annelerin bebeklerinin ölüm hızı , ilkokul mezunu annelerinkine göre % 55 - 60 daha yüksek Neonatal, postneonatal ve bebek ölüm hızları ile 5YAÇÖH’nın en düşük olduğu anne yaşı, 20-39 yaş arası Doğum sayısı arttıkça ölüm hızları da artar Doğum aralıkları 2 yıldan daha kısa olan çocuklarda ölüm riski daha yüksek E. Durualp

Anne eğitimi ile bebek-çocuk ölümleri arasındaki ilişki (TNSA, 2008) E. Durualp

Bebek ve Çocuk Ölümlerindeki Farklılaşmalar 1. Yerleşim yerlerine- bölgelere göre 2.Sağlık hizmetlerinden yararlanmaya göre Gebelik ve doğumda tıbbi bakım almayan annelerin bebeklerindeki ölüm hızı daha yüksektir. E. Durualp

Bölgelere göre bebek ve çocuk ölüm hızı (TNSA, 2008) E. Durualp

3. Demografik özelliklere göre Anne yaşı: 18’in altındaki ve 35’in üstündeki gebelikler, 20-29 yaş arasında en sağlıklı gebelik yaşı, BÖH düşer. Anne eğitimi: Eğitimsiz anne çocuklarının ölüm oranları yüksektir. Doğum sayısı ve aralığı: Fazla sayıda gebelik ve sık doğum BÖH artırır. Eğitim düzeyi yükseldikçe, aralıklı doğum arttıkça, en az 2 yıl E. Durualp

Geleneksel uygulamalar: toprağa veya tuza sarılması Diğer faktörler: Geleneksel uygulamalar: toprağa veya tuza sarılması Akraba evliliği, eğitim düzeyinin düşük olması Aile planlaması ve sağlık hizmetlerinden yararlanmama Sosyo-ekonomik durum Çevre kirliliği Beslenme bozuklukları Uygunsuz transport vb. E. Durualp

Hastalık oranları (morbidite) Çocuklarda görülen hastalıklar toplumların gelişme düzeylerine göre farklılıklar gösterebilir. E. Durualp

Kaynaklar Çavuşoğlu, H. (2015). Çocuk Sağlığı Hemşireliği Cilt I-II. (12. Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi. Durualp, E. (2016). Anne Çocuk sağlığı ve İlk Yardım. İçinde Öğretmenlik Alan Bilgisi Okul Öncesi Öğretmenliği. (2. Baskı). (Ed: N. Aral, Ü. Deniz ve A. Kan), 107-158, Ankara: Kısayol Yayıncılık. Törüner, E.K. ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık. Erdem, Y. (2015). Çocuk Hastalıkları. Ankara: Vize Yayıncılık. Deniz, Ü. ve Önder, Ö.R. (2015). Anne Çocuk Sağlığı ve İlk Yardım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. E. Durualp