GELİR TABLOSU HESAPLARININ İŞLEYİŞİ

GİRİŞ  İşletmeler amaçlarına ulaşmak için bir takım faaliyetlerde bulunurlar. Bu faaliyetlerin bir kısmı ana faaliyetler, bir kısmı da diğer faaliyetler olarak isimlendirilir. Örneğin bir ticaret işletmesinin ana faaliyeti mal alım satım işlemleridir. İşletmelerin bu ana faaliyetlerinin yanı sıra, ana faaliyetini devam ettirmek için yaptığı işlemler de diğer faaliyetler kapsamında değerlendirilir.  Gerek ana faaliyetler kapsamında gerekse diğer faaliyetler kapsamında olsun, söz konusu işlemlerden bazıları işletme sahiplerinin haklarında değişme yaratamazken bazıları değişmeye neden olurlar. Bu işlemler; işletme sahiplerinin haklarını artıran ve azaltan işlemler olarak iki türdür. İşletme sahiplerinin haklarını artıran işlemler gelir, azaltanlar ise gider yaratan işlemlerdir.

HARCAMA MALİYET VE GİDER İşletmeler faaliyetlerini sürdürebilmek için bir takım harcamalar yaparlar. Bu harcamaların bir kısmı işletmeye bir varlık girişi sağlayarak aktifte artışa neden olan harcamalardır. Örneğin mal alımı veya sabit varlık alımı için yapılan harcamalar bu türdendir. Bu harcamalar maliyet olarak tanımlanır.   Bunun yanında bazı harcamalar aktifte herhangi bir artışa neden olmadığı gibi karşılıksız bir aktif tükenmesine neden olurlar. Örneğin genel yönetim giderleri kapsamında yapılan harcamalar bu türdedir. Bu tür harcamalar da gider olarak tanımlanır. I

GELİR VE GİDER HESAPLARI Gelirler ve giderler işletme sahiplerinin haklarında artış veya azalış yaratan işlemler olduğu için, bunların direkt olarak sermaye hesabının alacak veya borç tarafına kaydedilmeleri düşünülebilir.   Ancak, işletmenin ortaklar tarafından sağlanan sermeyesinin ne kadar olduğu ve bu sermayede gelir ve gider işlemlerinin dışındaki işlemler nedeniyle meydana gelen artış veya azalışların ne kadar olduğu bilgisini korumak için gelir ve giderin direkt olarak sermaye hesabına kaydedilmesi yerine gelir ve gider yaratan işlemlerin, sermaye hesabı paralelinde çalışan farklı hesaplara kaydedilmeleri öngörülmüştür.

DÖNEMSELLİK KAVRAMI VE EŞLEŞTİRME İLKESİ Dönemsellik kavramı, sürekli ömre sahip olduğu varsayılan işletmenin faaliyetlerinin belirli aralarla kesildiği varsayılarak performansının ne olduğunun saptanmasıdır. Bunun için her dönemin faaliyet sonuçlarının net etkisinin saptanabilmesi amacıyla o döneme ilişkin gelir ve giderin saptanarak eşleştirilmesi gerekir. Gelir ve giderlerin dönemle ilişkilendirilmesinde tahakkuk (gerçekleşme) ilkesi uygulanır. Diğer bir ifadeyle gelir ve giderlerin tahakkuk ilkesine göre muhasebelestirilmesi dönemsellik kavramı gereğidir. Tahakkuk ilkesine göre bir gelir veya gider hangi dönemde gerçekleşmişse, tahsil veya ödeme tarihlerine bakılmadan o dönemin gelir veya gideri olarak kaydedilir.  

GELİR VE GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI Tek düzen hesap planında gelirlere ilişkin hesaplar 6. grup olan “Gelir Tablosu Hesapları” başlığı altında listelenmektedir. Bu grupta yer alan gelir ve giderlere ilişkin hesap sınıfları şunlardır. 60 BRÜT SATIŞLAR 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ 62 SATIŞLARIN MALİYETİ 63 FAALİYET GiDERLERİ 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 66 FİNANSMAN GİDERLERI 67 OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 68 OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR 69 DÖNEM NET KARl YADA ZARARI

GELİR HESAPLARI 60 BRÜT SATIŞLAR 600- YURTİÇİ SATIŞLAR 601- YURTDIŞI SATIŞLAR 602- DİĞER GELİRLER  64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 640- İŞTiRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 641- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ 642- FAİZ GELİRLERİ 643- KOMiSYON GELİRLERİ 644- KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR  645-MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 646- KAMBİYO KARLARI 647- REESKONT FAİZ GELİLERİ 649- FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GELIR VE KARLAR  69 DÖNEM NET KARI YADA ZARARI 690- DÖNEM KARl VEYA ZARARI  691- DÖNEM KARl VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILlKLARI(-) 692- DONEM NET KARl VEYA ZARARI

60-BRÜT SATIŞLAR İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal yada hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Brüt Satışlara "Katma Değer Vergisi" dahil edilmez. Brüt Satışlar; yurtiçi satışlar, yurtdışı satışlar ve diğer gelirler şeklinde bölümlenir.  600- YURTiÇi SATIŞLAR 601- YURTDIŞI SATIŞLAR  602- DİĞER GELİRLER  

600- YURTİÇİ SATIŞLAR Yurt içindeki gerçek ve tüzel kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır. Satış gerçekleştiğinde hasılat tutarı bu hesaba alacak kaydedilir. Bu hesap, 690 Dönem Karı veya Zararı hesabına aktarılarak kapatılır.  Örnek:  ABC işletmesi 15.05.200X tarihinde 4.000TL' lik mal satmıştır. Mal bedeli ve KDV'si peşin tahsil edilmiştir.(KDV Oranı %15) ------------------------------------/------------------------------------------ 100 KASA HS. 4.600 600 YURT iÇi SATIŞ HS. 4.000 391 HESAPLANAN KDV HS. 600 Peşin parayla mal satışı ------------------------------------/-----------------------------------------

601-YURTDIŞI SATIŞLAR ÖRNEK: ABC işletmesi, 10 nolu fatura ile 16.05.2012 tarihinde Amerika'daki "F" işletmesine kredili olarak 2.000 Dolar tutarında mal satmıştır. Malın gümrük kapısından geçtiği tarihteki Doların kuru 4 TL'dir. Mal bedeli 18.05.2012 tarihinde "F" işletmesinin "Y" Bankasındaki hesabına yatırılmıştır. Mal bedelinin yatırıldığı tarihteki dolar kuru 4.5 TL'dir. 1---------------------------------------/------------------------------------------------ 120 ALICILAR HS. 8.000 601 YURT DIŞI SATIŞ HS.8.000 4 X2.000$=8000Mal ihracı 2---------------------------------------/------------------------------------------- 102 BANKALAR HS. 9000 601 YURT DIŞI SATIŞ HS. 1.000 4.5X2.000$ =9000ihraç edilen malın bedelinin tahsili

64- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR İşletmenin esas faaliyeti dışında iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü geliri ile faiz ve diğer temettü gelirleri, kambiyo karları, kira gelirleri, menkul kıymet satış karları gibi diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve karlardan oluşur. 640- İŞTiRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 641- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ 642- FAİZ GELİRLERĠİ 643- KOMiSYON GELİRLERİ 644- KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 645-MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 646- KAMBİYO KARLARI 647- REESKONT FAİZ GELİRLERİ 649- FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GELIR VE KARLAR   Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar grubu altında yer alan hesaplar sırasıyla aşağıda açıklanmıştır .

640- İŞTiRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ İşletmelerin sermayelerine katıldıkları iştiraklerden elde ettikleri temettü gelirlerinin izlendiği hesaptır. Bu hesap, dönem sonunda 690 Dönem Kar/Zarar hesabına devredilerek kapatılır. Örnek: X işletmesinin, %25 hissesini elinde bulundurduğu “Y A.Ş, temettü dağıtmaya karar vermiştir. X işletmesinin kar payı (temettü) tutarı 3.000 TL'dir. “Y A.Ş. tarafından ödemenin iki ay sonra yapılacağı bildirilmiştir --------------------------------------------/--------------------------------------------------- 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALAC.HS. 3.000 640 İŞTİRAKLERDEN TEM.GELİR.HS. 3.000 Temettü dağıtılacağının açıklanması Temettünün iki ay sonra tahsil edilmesi durumunda aşağıdaki kayıt yapılır; -------------------------------------------/--------------------------------------------------- 100 KASA HS. 3.000 136 DİĞ.ÇEŞ.ALAC.HS. 3.000 Kar payının tahsil edilmesi

642-FAİZ GELİRLERİ Her türlü kısa ve uzun vadeli mali yatırımlardan elde edilen faiz gelirlerinin izlendiği hesaptır. Hesaplanan faiz gelirleri, ilgili hesap yada hesaplara borç, söz konusu hesaba alacak kaydedilir. Bu hesap, dönem sonunda 690 Dönem Kar/Zarar hesabına devredilerek kapatılır. Örnek : X işletmesine, "K" bankasındaki ticari mevduat hesabına 500 TL faiz tahakkuk ettiği, %15 gelir vergisi ve %10 fon payı kesildikten sonra kalan tutarın işletmenin hesabına aktarıldığı bildirilmiştir. --------------------------------/------------------------------------- 102 BANKALAR HS. 417.5 102.001 "K" Bankası 193 PEŞİN ÖD.VER.FON.HS. 82.5 193.01 G.V. 75 193.02 Fon 7.5 642 FAİZ GEliRLERİ HS. 500 Bankadaki hesaba faiz tahakkuku ------------------------------/----------------------------------------

643-KOMİSYON GELİRLERİ İşletmenin, süreklilik göstermeyen ve esas faaliyet konusu dışındaki faaliyetlerden sağladığı komisyon gelirlerinin izlendiği bir hesaptır. Elde edilen komisyon ilgili hesaba borç, söz konusu hesaba alacak kaydedilir. Bu hesap, dönem sonunda 690 Dönem kar/Zararı hesabına devredilerek kapatılır. Örnek: X işletmesi, "K" ticaret işletmesinin mallarını satmasında yardımcı olmuş, bu aracılık faaliyetinden dolayı da 250 TL komisyon geliri elde etmiştir. (KDV % 15) --------------------------------------------/--------------------------------------------------- 100 KASA HS. 287.5 643 KOMİSYON GELİR.HS. 250 391 HESAPLANAN KDV HS. 37.5 Komisyon geliri tahsil kaydı

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI Menkul kıymetler satıldığında, satış değeri ile maliyet değeri arasındaki olumlu fark bu hesaba alacak yazılır. Repo işlemleri, menkul kıymet alım ve satım işlemi olduğundan, repo geliri bu hesaba-alacak kaydedilir. Örneğin, repoya para yatırıldığında tahvil satın alınmış gibi muhasebe kaydı yapılır. Elde edilen gelirde menkul kıymet satış karına alacak kaydedilir. Örnek: X işletmesi, alış değeri 2 TL olan 1.000 adet hisse senedini, 2.250 TL'ye satmıştır. ------------------------------/------------------------------------------ 100 KASA HS. 2250 110 HiSSE SENETLERi HS 2000 645 MEN.KIY.SAT.KARI HS. 250 Hisse senedi satış kaydı --------------------------------/-------------------------------------------

646-KAMBİYO KARLARI Kambiyo karlarının izlendiği hesaptır. (ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları bu hesaba değil, "601-YURT DIŞI SATIŞLAR" hesabına aktarılır.) Kambiyo Karı; yabancı paraların işletmeye maliyeti ile söz konusu paraların borsa rayici arasındaki olumlu farktan ibarettir. Kambiyo işlemlerinde doğan karlar bu hesaba alacak yazılır 1-Dönem sonu itibariyle, kasadaki 2.000 $ yabancı paranın işletmeye maliyeti 5 TL/$, bu yabancı paraların piyasa rayici ise 7 TL / $dır. 2-İşletmeye maliyeti 4,5 TL/$olan 1.000 $ yabancı paranın tamamı 5 TL/$ abozdurulmuştur. 1----------------------------------/------------------------------------------------- 100 KASA HS. 4000 100.02 Yab.Para Kasası 646 KAMBİYO KARLARı H. 4000 Değerleme farkı 2------------------------------------/------------------------------------------------ 100 KASA HS. 5000 100.01 Türk Lirası Kasası 100 KASA HS. 4500 646 KAMBİYO KARLARI H. 500 Yabancı paranın karlı satışı -----------------------------------------/------------------------------------------

67-OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR İşletmenin olağan faaliyetlerinde bağımsız olan ve bu nedenle geçici nitelik taşıyan duran varlıkların satışlarından elde edilen karlar ile olağan dışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve karların yer aldığı hesap grubudur. Olağan dışı gelirler ve karlar grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır. 671- ÖNCEKi DÖNEM GELĠR VE KARLARI  679- DiĞER OLAĞANDIŞI GELĠR VE KARLAR

671-ÖNCEKi DÖNEM GELİR VE KARLARI Cari dönemden önceki dönemlere ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata yada unutulma nedeniyle yansıtılamayan yada sonradan ortaya çıkan tutarların takip edildiği hesaptır. Örnek: Tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi üzerine kapatılan 250 TL' lik şüpheli alacakla ilgili, bir sonraki dönemde150 TL tahsil edilmiştir -------------------------/----------------------------------------- 100 KASA HS. 150 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARL.HS. 150 Şüpheli alacağın bir kısmının tahsil edilmesi --------------------------/----------------------------------------- Bu hesap dönem sonunda aşağıda görüldüğü gibi 690 Dönem Kar/Zarar hesabına aktarılarak kapatılır. ----------------------------/-------------------------------- 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARL.HS 150 690 DÖN. KAR/ZARAR HS. 150 Önceki dönem gelirinin Dön.Kar/Zararına devri -------------------------------/-------------------------------------

679-DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR Örnek: 1-X işletmesinin aktifinde yer alan maliyet değeri 2.000 TL, Birikmiş Amortismanı 1.500 TLolan bir demirbaş çıkan bir yangın sonucu tamamen hasara uğramış ve kullanılamaz hale gelmiştir. Bu demirbaş 1.250 TL'ye sigortalı olup sigorta şirketi bu tazminatı nakit olarak işletmeye ödemiştir. 2-X işletmesi bakım masrafları hayli ağırlaşan, maliyet değeri 800 TL, Birikmiş Amortismanı 500 TL olan bir makinayı 500 TL + % 15 KDV peşin parayla satmıştır. ------------------------------------------/---------------------------------------------- 100 KASA HS. 1.250 257 BİRİKMiŞ AMORT.HS. 1.500 255 DEMiRBAŞLAR HS. 2.000 679 DİĞ.OL.DIŞI GEL. VE KAR. HS. 750 Yanan demirbaşın ve alınan tazminatın kaydı --------------------------------------------/----------------------------------------- 100 KASA HS. 575 257 BiRiKMİŞAMORT.HS. 500 253 TES.MAKVE CiH.HS. 800 391 HESAPLANAN KDV. 75 679 DİĞ.OL.DIŞI GEL.VE KAR.HS. 200

GELİRİN KAYIT ZAMANI Mal satışlarında hasılatın gerçekleşmesi: İşletmenin malların sahipliği ile ilgili tüm risk ve getirileri alıcıya devretmiş olması,   İşletmenin satılan mallar üzerinde kontrol ve sahipliğini etkin bir şekilde sürdürememesi,   Hasılatın güvenilir şekilde ölçülebilmesi

HİZMET TESLİMİ Hizmet üretiminin aynı dönem içinde başlayıp, tamamlanması durumunda sorun yoktur. Birden fazla döneme yayılan hizmet üretiminde gelirin ne zaman kaydedileceğine ilişkin iki yaklaşım söz konusudur. Birinci yaklaşımda gelirin kaydedilmesi için hizmetin tamamlanması beklenir ve geçen süre içinde tahsilatlar (Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabında) ve katlanılan maliyetler (Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabında) aktifleştirilir. Hizmet üretimi tamamlanınca bu hesaplardaki tutarlar, hizmet satış hasılatı olarak Satışlar Hesabına ve Satılan Hizmet Maliyeti hesaplarına aktarılır. İkinci yaklaşımda ise her dönemde tamamlanan kısma ilişkin gelir Satışlar Hesabına kaydedilir ve tamamlanan kısma isabet eden maliyet Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına aktarılır. Böylelikle tamamlanan kısma ilişkin gelir dönemle ilişkilendirilir.

GELİRLERİN KAYDI   Gelir doğdugu zaman ilgili gelir hesabının alacak tarafına kaydedilmektedir ve gelir ve giderler kaydedilirken, gelirin döneme ait olması ve gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Gelir hesaplarının alacağına yapılan kayıtlarda şu durumlar söz konusu olabilir; Gelir dönem içinde gerçekleşmiş ve aynı dönemde tahsil edilmiştir.   Gelire cari dönemde hak kazanılmış ancak gelecek dönem veya dönemlerde tahsil edilecek olabilir (Gelir tahakkuku).   Gelir bir kısım varlıkların değerlerinde meydana gelen artış sonucu doğmuş olabilir.   Gelir gelecek dönemlerde gerçekleşecek olup, içinde bulunulan dönemde tahsil edilmistir (Peşin tahsil edilen gelirler).

ÖRNEK   İşletme 1.1.2012 de aylık kirası 1.000TL olan binasını 36 aylığına kiraya vermiş ve kira bedelinin tamamı olan 36.000TL yi peşin olarak tahsil etmiştir. -------------------------------1/1/2012------------------------------- 100. KASA HS 36.000 380.GELECEK AYLARA AITGELIRLER HS 12.000 480. GELECEK YILLARA AITGELIRLER HS 24.000 -------------------------------/--------------------------------------- İşletme 31 Ocakta bir aylık kiraya hak kazandığı için aşağıdaki kayıt yapılacaktır; 31.1.2012 ----------------------------31/1/2012-------------------------------- 380.GELECEK AYLARA AIT GELIRLER HS 1.000 649. DIGER OLAGAN GELIRVE KÂRLAR HS 1.000 KiraGeliri ---------------------------------/--------------------

GIDER HESAPLARI 62-SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 620-SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) 621-SATILAN TİCARi MALLAR MALİYETİ (-) 622-SATILAN HİZMET MALİYETİ (-) 623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 63-FAALİYET GİDERLERİ 630-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERI (-) 631-PAZARLAMA, SATIS VE DAĞITIM GİDERLERi (-) 632-GENEL YÖNETiM GiDERLERi (-) 65-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 653-KOMiSYON GİDERLERİ (-) 654-KARŞILIK GİDERLERİ (-) 655-MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) 656- KAMBİYO ZARARLARI (-) 657-REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-) 659-DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66-FINANSMAN GIDERLERI 660-KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 661-UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ

61-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) Net satış hasılatına ulaşabilmek için brüt satışlardan indirilmesi gereken değerleri kapsar. Satıştan iadeler, satış iskontaları ve diğer indirimler şeklinde bölümlenir. 610-SATIŞTAN iADELER (-) 611-SATIŞ İSKONTOLARı (-) 612-DİĞER İNDiRiMLER (-) Örnek: X işletmesine, daha önce sattığı mallardan 2.000TL' lik kısmı kalite şartlarına uymadığı gerekçesiyle alıcılar tarafından iade edilmiştir. İade edilen malın bedeli alıcının borcundan mahsup edilmiştir. -------------------------------/------------------------------------ 610 SATIŞTAN İADELER HS. 2.000 191 İNDİRİLECEK KDV HS. 300 120 ALICILAR HS. 2.300 Satılan malın iadesi ---------------------------------/---------------------------------

611-SATIŞ İSKONTOLARI (-) Satışla ilgili faturanın düzenlenip satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar iskontoları bu hesapta yer alır. Örnek: İşletme, alıcı işletmenin belirli miktar üzerinde mal almasından dolayı 750 TL iskontoda bulunduğunu alıcı işletmeye bildirmiş ve iskonto faturasını alarak tutarı peşin olarak ödemiştir.(KDV % 15) --------------------------------/------------------------------------ 611 SATIŞ İSKONTOLARI HS. 750 191 İNDİRİLECEK KDV HS. 112.5 100 KASA HS. 862.5 Satış iskontosu kaydı --------------------------------/-------------------------------------

62-SATIŞLARIN MALİYETİ (-) Gelir tablosunda Brüt Satış Kar yada Zararına ulaşabilmek için net satışlardan indirilmesi gereken tutarları izleyen hesaplardan oluşur. İşletmenin dönem içindeki stok hareketleri ile satılan mamul, yarı mamul, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetini kapsar. Başka bir deyişle dönem içinde alıcılara satılan ya da devredilen mal ve hizmetlerin üretimi (imalatı) ya da satın alınması için yapılan tüm giderleri içerir. 620-SATILAN MAMULLER MALiYETi (-) 621-SATILAN TiCARi MALLAR MALiYETi (-) 622-SATILAN HiZMET MALiYETi (-) 623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

620-SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) İşletmenin imal ettiği mamullerden satışı yapılanlara ait maliyetlerin izlendiği hesaptır. Satılan mamullerin maliyet tutarı 152 nolu hesaba (Mamuller Hs.) alacak, bu hesaba ise borç kaydedilir. Bu kayıt zamanı, mamul hareketlerinin muhasebeleştirilmesinde izlenen yönteme göre değişir. Devamlı envanter yöntemi uygulandığında bu maliyet kaydı her satış işleminden sonra yapılırken; mamul hareketlerini aralıklı envanter yöntemine göre muhasebeleştiren işletmelerde söz konusu kayıt dönem sonunda yada bilanço gününde toplu olarak yapılır.

ÖRNEK X Üretim işletmesi, maliyeti 2.000 TL olan mamulleri, KDV hariç 3.000 TL'ye peşin olarak satmıştır( KDV % 15). ----------------------------------/----------------------------------- 620 SATILAN MAMULLER MALiY.H. 2.000 152 MAMULLER HS. 2.000 Mamullerin maliyet kaydı ---------------------------------/------------------------------------ -------------------------------/--------------------------------------- 100 KASA HS. 3.450 600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS. 3.000 391 HESAPLANAN KDV HS. 450 Peşin parayla mamul satış kaydı -------------------------------/-------------------------------------- Mamul hareketlerini, devamlı envanter yöntemine göre muhasebeleştiren işlemdir.

621-SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-) Herhangi bir değişikliğe tabi olmadan satılmak amacıyla alınan ticari mallardan satışı yapılanlara ait maliyetlerin izlendiği hesaptır. Satılan ticari malların maliyeti tutarı "153-Ticari Mallar Hesabı"na alacak, bu hesaba borç kaydedilir. Örnek: X ticaret işletmesi, maliyeti 1.500 TL olan ticari malı, KDV hariç 2.500 TL'ye kredili olarak satmıştır.(KDV %15) --------------------------------/--------------------------------------- 621 SATILAN TiC.MAL.MALiYETi H. 1.500 153 TICARi MALLAR HS. 1.500 Ticari malların maliyet kaydı ------------------------------/----------------------------------------- 120 ALICILAR HS. 2.875 600 YURT İÇİ SATIŞ HS. 2.500 391 HESAPLANAN KDV HS. 375 ----------------------------/-------------------------------------- Ticari mal hareketleri, devamlı envanter yöntemine göre muhasebeleştirilen işletmelerde, her ticari mal satışında yukarıdaki kayıt yapılır.

63-FAALİYET GİDERLERİ İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluşan hesap grubudur. Faaliyet giderleri, gelir tablosunda Faaliyet Karı ya da Zararına ulaşabilmek için, brüt satış karı ya da zararından indirilir. 630-ARAŞTIRMA VE GELİŞTiRME GiDERLERI (-) 631-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GiDERLERi (-) 632-GENEL YÖNETiM GiDERLERi (-)

65-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR İşletmenin esas faaliyetleri dışında kalan olağan faaliyetlerle ilgili gider ve zararları içerir. 653-KOMiSYON GiDERLERi (-) 654-KARŞILIK GiDERLERi (-) 655-MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) 656- KAMBİYO ZARARLARI (-) 657-REESKONT FAĠZ GiDERLERi (-) 659-DĠĞER OLAĞAN GĠDER VE ZARARLAR (-) Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar grubu altında yer alan hesaplar sırasıyla aşağıda açıklanmıştır.

653-KOMiSYON GiDERLERi (-) İşletmenin diğer olağan faaliyetleriyle ilgili olarak acenta,temsilci ve benzeri işletmelere ödediği komisyon giderlerinin izlendiği hesaptır. Örnek: X işletmesi, nominal değeri 5 TL olan 200 adet hisse senedini Z Bankası aracılığıyla 5,5 TL'ye almıştır. Bu işlemle ilgili olarak bankaya 15 TL komisyon gideri ödenmiştir. -------------------------------/--------------------------------------- 110 HİSSE SENEDİ HS. 1100 653 KOMİSYON GİDERİ HS. 15 102 BANKALAR HS. 1115 Hisse senedi satın alınması kaydı -------------------------------/--------------------------------------

654-KARŞILIK GİDERLERİ (-) Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılık giderlerinin izlendiği hesaptır. Örnek: X işletmesinin, senetsiz alacaklarından 500 TL' lik kısmı yapılan bütün uyarılara rağmen ödenmemiş ve bu alacağın tamamı için karşılık ayrılmasına karar verilmiştir. -------------------------------/--------------------------------------- 128 ŞÜP.TiC.ALACAK.HS. 500 120 ALICILAR HS. 500 Alacağınşüphelidurumadüşmesi -------------------------------/------------------------------------- --------------------------------/------------------------------------ 654 KARŞILIK GİDERİ HS. 500 129 ŞÜP.TİC.AL.KARŞ.HS. 500 Şüpheli alacak için karşılık ayrılması

655-MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) Menkul kıymetler satıldığında, satış değeri ile maliyet değeri arasındaki olumsuz fark hesaba borç yazılır. Örnek: X işletmesi, alış değerleri 350 TL olan 1.000 adet hisse senedini, adedini 300 TL'den satmıştır. -------------------------------/--------------------------------------- 100 KASA HS. 300.000 655 MEN.KIY.SAT.ZARARI HS. 50.000 110 HİSSE SENETLERi HS. 350.000 Zararına hisse senedi satışı -----------------------------/-----------------------------------------

656-KAMBİYO ZARARLARI (-) Kambiyo senetlerinden doğan zararların izlendiği hesaptır. Örnek: 1-Dönem(2000) sonu itibari ile, işletme kasasındaki 3.000 $ dolar yabancı paranın işletmeye maliyeti 400 TL/$, bu yabancı paraların piyasarayici ise, 350 TL/$' dır. 2-İşletmeye maliyeti 450 TL/$olan 500 $ yabancı para, 400 TL/$ danbozdurulmuştur. -----------------------------------/---------------------------------- 656 KAMBİYO ZARARLARI HS. 150.000 100 KASA HS. 150.000 100.02 Yab.P.Kasasl Değerleme farkı -------------------------------/------------------------------------ -----------------------------------/---------------------------------- 100 KASA HS. 200.000 100.01 Türk Lirası Kasası 656 KAMBİYO ZARARLARI HS. 25.000 100 KASA HS. 225.000 100.02 Yabancı P Kasası --------------------------------/-----------------------------

68-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle sık sık ve düzenli olarak ortaya çıkması beklenmeyen işlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararların yer aldığı hesap grubudur. 681- ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-) 689- DİĞER OLAGANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

681-ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-) Cari dönemden önceki döneme ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata ya da unutulma nedeni İle yansıtılmayan veya sonradan ortaya çıkan tutarların gösterildiği hesaptır. Örnek: X işletmesi, bir önceki yılda 150 TL' lik kırtasiye gideri yaptığı ve bunun muhasebe kayıtlarına geçmediği anlaşllmıştır.(KDV %15) ------------------------------/---------------------------------------- 681 ÖN.DÖN.GiD.ZARAR HS. 150 191 İNDİRİLECEK KDV HS. 22,5 100 KASA HS. 172,5 Unutulan kırtasiye giderinin kaydı -----------------------------------/----------------------------------

MALİYET HESAPLARI Tekdüzen Hesap Planındaki işleyise göre işletmenin asıl faaliyeti ile ilgili (işletme fonksiyonları ile ilgili) giderlerin doğduklarında önce 7. Gruptaki “maliyet hesapları” na kaydedilmeleri gerekmektedir.   Maliyet hesaplarında toplanan giderler “yansıtma hesapları” aracılığı ile sonuç hesaplarına ve diğer ilgili hesaplara yansıtılır. Yansıtma hesapları ile maliyet hesapları karşılaştırılarak kapatılır.

MALİYET SINIFLARI 71. DIREKT ILK MADDE MALZEME GIDERLERI   72. DIREKT ISÇILIK GIDERLERI 73. GENEL ÜRETIM GIDERLERI ÜRETİM 74. HIZMET ÜRETIM MALIYETI 75.ARASTIRMA VE GELISTIRME GIDERLERI ARASTIRMA - GELISTIRME 76. PAZARLAMA SATIS VE DAGITIM GIDERLERI 760. PAZARLAMA SATIS VE DAGITIM GIDERLERI PAZARLAMA 761.PAZARLAMA SATIS VE DAGITIM GIDER. YANSITMA

MALİYET SINIFLARI 77. GENEL YÖNETIM GIDERLERI   770.GENEL YÖNETIM GIDERLERI YÖNETIM 771. GENEL YÖNETIM GIDERLERI YANSITMA 78. FINANSMAN GIDERLERI FINANSMAN

MALİYET SINIFLARI

ÖRNEK 4.12.2012 tarihinde işletme KDV dahil 237,50 TL elektrik gideri ödemiştir. Bu tutarın 128,70 TL’si yönetim, 108,80 TL’si pazarlama departmanına aittir. (1 no’lu işlem) -----------------------------/04/12/2012------------------------------------ 760.PAZARLAMA SATIS VE DAGITIMGIDERLERI HS 92,48 770.GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS 110,40 191. INDIRILECEK KDV HS 34,62 100.KASA HS 237,50 --------------------------------/-----------------------------------------------

ÖRNEK Yıl sonunda veya aylık raporlama yapan işletmelerde ay sonlarında gerçekleşmiş giderlerin sonuç hesaplarına aktarılması gerekir. (2 no’lu işlem) ----------------------------/31/12/2012----------------------------- 631.PAZARLAMA SATIS VE DAGITIMGIDERLERI HS 92,48 632.GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS 110,40 761.PAZARLAMA SATIS VE DAGITIMGIDERLERI YANSITMA HS 92,48 771.GENEL YÖNETIM GIDERLERIYANSITMA HS 110,40 ---------------------------------/--------------------------------------

ÖRNEK Daha sonra yansıtma hesabı ile maliyet hesapları karşılıklı olarak kapatılır. (3 no’lu işlem) ----------------------------/31/12/2012------------------------- 761.PAZARLAMA SATIS VE DAGITIM GIDERLERI YANSITMA HS 92,48 771.GENEL YÖNETIM GIDERLERI YANSITMA HS 110,40 760.PAZARLAMA SATIS VEDAGITIM GIDERLERI HS 92,48 770.GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS 110,40 ----------------------------------/---------------------------------- Daha sonra gelir ve gider hesapları kapatılırken 631.PAZARLAMA SATIS VE DAGITIM GIDERLERI HS ve 632.GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS 690.DÖNEM KARI VEYA ZARARI hesabına kapatılır.

GİDERLERİN KAYDI Giderlerin kaydında da gelirlerde oldugu gibi giderin gerçekleştiği dönemde kaydedilmesi ve ait olduğu dönemin gelirleri ile eşlestirilmesi esastır. Giderlerin kaydında aşağıdaki durumlar söz konusu olabilir; Gider cari dönemde doğmuş ve nakden veya hesaben ödenmistir.   Gider cari dönemde doğmus fakat ödemesi gelecek dönem veya dönemlerde yapılacaktır. Gider gelecek dönemlere ait olup, ödemesi cari dönemde peşin olarak yapılmıştır. Gider bir kısım varlıklardaki azalış nedeni ile ortaya çıkmıştır.

GELIR VE GIDER HESAPLARININ KAPATILMASI Dönem içinde gerçeklesmiş olan gelir ve giderlerin kaydedildiği gelir tablosu hesapları yıl sonunda 690.Dönem Kârı veya Zararı hesabına devredilerek kapatılırlar. Dönem Kârı veya Zararı hesabı işletmenin özsermayesindeki artış ve azalış yaratan işlemlerin sonucunu gösterir. Hesabın alacak kalanı kârı yani özkaynaktaki artışı; borç kalanı zararı yani özkaynaktaki azalışı gösterir. Gelir Hesaplarının Kapatılması Gelir hesaplarının kapatılması hesabın alacak kalanı kadar borçlandırılması, 690.Dönem Kârı veya Zararı hesabının alacaklandırılmasi şeklinde olur. Gider Hesaplarının Kapatılması Gider hesaplarının kapatılması hesabın borç kalanı kadar alacaklandırılırken, 690. Dönem Kârı veya Zararı hesabı borçlandırılır.

69-DÖNEM NET KARI VE ZARARI Bu grup altında aşağıdaki hesaplar yer alır. 690- DÖNEM KARl VEYA ZARARI 691- DÖNEM KARl VERGi VE DiĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILlKLARI (-) 692- DONEM NET KARl VEYA ZARARI Dönem net karı ve zararı grubu altında yer alan hesaplar aşağıda sırasıyla açıklanmıştır.  

690- DÖNEM KARl VEYA ZARARI Dönem sonlarında sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının devredildiği hesaptır. Gelir hesapları bu hesabın alacağına, gider hesapları ise borcuna kaydedilir. Hesabın kalanı vergiden önceki dönem karı veya zararı gösterir. --------------------------------------------/-----------------------31/12/2014 600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS. xx 601 YURT DIŞI SATIŞ. HS. xx 602 DİGER GELİRLER HS. xx 640 İŞT.TEM.GELİRLERİ HS. xx 641 BAĞ.ORT.TEM.GELiR.HS. xx 642 FAİZ GELİRLERİ xx 643 KOMİSYON GELİRLERİ HS. xx 644 KONUSU KALMAYAN KARŞ. xx 645 MEN.KIY.SAT.KARLARI HS. xx 646 KAMBİYO KARLARI HS. xx 647 REESK.FAİZ GEL.HS. xx 649 DİĞ.OL.GEL.KARLAR HS. xx 671 ÖNC.DÖN.GELİR VE KAR.HS. xx 679 DİĞ.OL.DIŞI GEL.KAR.HS. xx 690 DÖNEM KAR/ZARAR HS. xx Gelir hesaplarının 690 Dönem Kar/Zarar hesabına devredilmesi --------------------------------------/----------------------------------

692-DÖNEM NET KARl VEYA ZARARI "690- Dönem Kar veya Zararı Hesabı" ile "691- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesapları"nın karşılıklı olarak kapatılması sonucu bulunan fark bu hesaba kaydedilir. Vergiden sonraki Net Dönem Karı Hesabın alacağına, Net Dönem Zararı ise borcuna kaydedilir. Dönem sonunda net kar ortaya çıkmışsa, bu hesap 590 Dönem Net Karının alacağına, net zarar ortaya çıkmışsa 591 Dönem Net Zararının borcuna devredilerek kapatılır.

ALIŞTIRMALAR 1. Aşağıdakilerden hangisi ana faaliyet geliridir?    A) Satışlar   B) Faiz gelirleri C) Menkul kıymet satış karı D) Duran varlık satış karı ** Doğru Şık **

ALIŞTIRMALAR 2.Yabancı paralı bir işlemin yapıldığı sırada ortaya çıkan olumlu kur farkları hangi hesaba kaydedilir? A) Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri B) İştiraklerden Temettü Gelirleri C) Kambiyo Karları D) Komisyon Gelirleri ** Doğru Şık **

ALIŞTIRMALAR 3.Aktif hesaplarla ilgili olarak ayrılan karşılıklardan iptal edilen tutarlar hangi hesapta izlenir? A) Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri B) Konusu Kalmayan KarĢılıklar C) Faiz Gelirler D) Komisyon Gelirleri ** Doğru Şık **