2008-2009 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI FİZİK DERSİ PROJE ÖDEVİ KONU:DEPREMLER

YER KÜRE

Dünyanın Yapısı Dünyamız, iç içe farklı kalınlık ve yoğunlukta 3 tabakadan oluşmuştur. Dünyanın iç yapısıyla ilgili bilgiler, deprem dalgaları yardımıyla elde edilir.

1- Yerkabuğu ( Litosfer ) : Kalınlığı ve yoğunluğu en az olan tabakadır. SİAL ve SİMA diye 2 farklı tabakadan oluşur. SİAL, karaların altında kalın, denizlerin altında incedir. SİMA ise tersi.

2- Manto : Magma buradadır 2- Manto : Magma buradadır. İç kuvvetlerin kaynağı ( enerjisini aldığı yer ) burasıdır. 3- Çekirdek : Kalınlığı ve yoğunluğu en fazla olan tabakadır. İç ve dış çekirdek diye 2’ye ayrılır.

DEPREM Yerkabuğundaki herhangi bir sarsıntının, çevreye doğru yayılan titreşim biçimindeki hareketine deprem denir.

Dış merkez İç merkez

DEPREM ÇEŞİTLERİ

TEKTONİK DEPREMLER Yer kabuğunun derinliklerinde basınç ve gerilimler sonucu, katmanların yer değiştirme, oynama ve kırılma gibi hareketlerinin ortaya çıkardığı sarsıntılardır. Etki alanları en geniş olan ve en çok hasara neden olan depremler bunlardır. Depremin, yerin içinde oluştuğu kısmına iç merkez (hiposantr) denir. Depremin yeryüzüne en kısa yoldan ulaştığı yere de dış merkez (episantr) denir.

Dünya’da en fazla görüldüğü yerler

TÜRKİYE’DEKİ DEPREM ALANLARI

VOLKANİK DEPREMLER Volkanik püskürmeler esnasında görülen ve etki alanları dar olan depremlerdir.

ÇÖKÜNTÜ DEPREMLER Kaya tuzu, jips, kalker gibi kolay eriyebilen karstik sahaların altında oluşan boşlukların üstünün çökmesiyle oluşan sarsıntılardır. Etki alanları en dar olan depremler bunlardır.

DEPREM DALGALARI CİSİM DALGALARI Boylamasına dalgalar Enlemesine dalgalar YÜZEY DALGALARI Love dalgaları Rayleigh dalgaları

BOYLAMASINA DALGALAR (P Dalgaları) P dalgaları: Sismografların ilk kaydettikleri dalgalardır.Bu dalgalar katı,sıvı ve gaz halindeki bütün maddeler içinde yayılır. Bu dalgaların hızı saniyede 8 km kadardır.İnsanın kulağına ulaştığında boğuk bir gürleme halindedir.

ENLEMESİNE DALGALAR (S Dalgaları) Hızı 4,8 km kadardır. Katı maddeler içinde yayılan bu tip dalgalar daha yavaş hareket ederler.Yayılma yönüne dik titreşimler meydana getirirler.

UZUN DALGALARI L dalgaları da denilen bu tip dalgalar sismografların en son kaydettikleri dalgalardır.Yıkıcı sarsıntıları meydana getirirler.Bu dalgaların yayılma şekli ,suya atılan bir taşın meydana getirdiği dalgaların yayılma şekli gibidir.

YÜZEY DALGALARI LOVE Dalgaları: Yüzey dalgalarının en hızlısı olup, yeri yatay düzlemde hareket ettirir.

RAYLEİGH Dalgaları: Bir göl veya okyanusun üzerinde yuvarlanan dalga salınımı gibi yer üzerinde hareket eder. Deprem sırasında hissedilen sallantıların çoğu, diğer dalgalardan çok daha büyük genlikli olan Rayleigh dalgalarından kaynaklanmaktadır.

RİCHTER ÖLÇEĞİ 10 derecelidir.

SİSMOGRAF Depremleri kaydeden, şiddetini, uzaklığını gösteren alete "sismograf" (depremyazar) denir. Sismograf, sarkaç esasına dayanır. Yer sarsıldığı sırada, sarkacın ucundaki yuvarlak ağır topuz, süredurum kanununa uyarak, hareketsiz kalır. Yeryüzünde duran bir kimse, yerle birlikte gidip geldiği için, sarkacı hareket eder gibi görür. Topuzun ucunda bir kalem vardır. Kalemin ucu bîr makara üzerinde sanlı duran kâğıda değer. Yer sarsılınca kâğıt da sağa, sola, yukarı aşağı gidip geleceği, topuz ise hareketsiz duracağı için, kalem kâğıda bu hareketleri çizer. Bu basit esas üzerine yapılmış olan ilk sismograflar sonradan çok daha gelişmiş, pek duyarlı sismograflar yapılmıştır. Bu arada, bugün rasathanelerde, bir depremi gereği gibi kaydedebilmek için, genel olarak, üç ayrı sismograf kullanılır. Bunlardan biri dikey, ikisi de yatak hareketleri kaydeder. Böylece, bir depremin yönleri belirtilmiş olur. Sismograflardan petrol aramalarında da faydalanılır: Petrol aranan yerde 20-30 m. derinlikte bir çukur kazılır. Buraya dinamit sarkıtılıp ateşlenir. Bu patlamanın etkisiyle yeraltında ses dalgalan meydana gelir. Ses dalgalarının çeşitli tabakalarda ayrı ayrı hızı olduğuna göre, sarsıntıların sismografla kaydedilen hızından, ses dalgalarının bir petrol tabakasından geçip geçmediği anlaşılır.

Dünya’da Deprem Görülmeyen Alanlar Eski jeolojik devirlerde oluşan; Doğu Avrupa, Kanada, Sibirya, Grönland Adası, Avustralya İskandinav Yarımadası’nda hemen hemen hiç deprem olmamaktadır.

Dünya’da Başlıca Deprem Alanları Pasifik Okyanusu, Japonya çevresi, Doğu Hint Adaları, Akdeniz çevresi, Amerika kıtalarının batı kesimleri yeryüzünde depremlerin en çok olduğu alanlardır.

Ülkemizde şiddetli depremler,Kuzey Anadolu Dağları,Ege Doğu Anadolu,Güney Marmara

Depremden Korunmak İçin; Kırık (fay) hatlarından uzak, sağlam zeminlere yerleşmek, Mümkün olduğunca ovalarda yerleşmemek, Depreme dayanıklı binalar inşa etmek, Halkı, depremde alınacak sivil savunma önlemleri konusunda eğitmek, vb. önlemler gereklidir.

DEPREM ÇANTASI

1- Aile Kimlik Bilgileri Aile bireylerinin isimleri, Kurum, Emekli, Sosyal Sigorta Numaraları, Aile Bireylerinin Okul Ve Mesleki Bilgileri, Önemli Sağlık Bilgileri (Bir kağıda yazılacak ve kapaklı bir naylon poşete konulacak) 2- Kıymetli Evrak Çantası Ziynet eşyaları, Bono, tahvil vb, Banka hesap numaraları.(Bir kağıda yazılacak ve kapaklı bir naylon poşete konulacak).

3- Diğer İhtiyaç Listesi Pilli radyo ve yedek pilleri, El feneri ve yedek pilleri, ilkyardım çantası, kitapçığı ve özel ilaçlar, yiyecek , Şişe suyu, Mendil, Tuvalet kağıdı, Telefon kartı ve jetonu, Bozukluk para, Battaniye, Eldiven, giyecek, ayakkabı, Düdük, Çantaya konulacak yiyecek ve içecekler belirli zaman aralıkları ile yenilenerek saklanmalıdır. Çanta dış etkilerden etkilenmeyecek ve kolay ulaşılabilecek şekilde muhafaza edilmelidir Çantanın bulunacağı yer hakkında aile bireylerine bilgi verilmedir

NOT: Parasal olarak hesaplandığında pekte büyük bir meblağın ortaya çıkmadığı görülecektir. Hadi bakalım hemen bu akşam hepsini tamamlayalım.

Depremler yer kabuğunu en kısa sürede şekillendiren kuvvettir. Depremler, heyelanlara,akarsu vadilerinin değişmesine,yeni kırıkların oluşmasına,denizlerde ise büyük dalgaların oluşmasına (tusunami) vs. sebep olur.

ULAŞIM AĞINDA MEYDANA GELEN HASARLARDAN ÖRNEKLER

HAZIRLAYAN Bahar GÜNDOĞAN 9-B 367