Program Geliştirmede Temel Kavramlar

EĞİTİM Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak, kalıcı izli istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. İnsanların diğer insanları kasıtlı (planlı, programlı) kültürleme sürecine de eğitim denilmektedir.

Eğitim bir sistemdir ve sistemi oluşturan dört değişken vardır. - Girdi - İşlem - Çıktı - Dönüt

Eğitimin özellikleri Eğitim bir davranış değiştirme (kasıtlı ve istendik) sürecidir. Bireyin kendi yaşantısı yoluyla gerçekleşir (yaşantı üründür). Bir süreçtir. Bireylere toplumsal normları kazandırır.

EĞİTİM-KÜLTÜR İLİŞKİSİ Kültür: Bir toplumun sahip olduğu maddi ve manevi her şeyidir. Eğitim bir noktada bireyi kasıtlı kültürleme sürecidir. Kültürleme: Kültürel değerlerin bireylere aktarılma sürecidir. Bireyin doğumdan ölüme kadar toplumun istek ve beklentilerine uyacak şekilde etkilenmesi ve değiştirilmesidir.

Kültürleme üç türlüdür: Zoraki kültürleme, Gelişigüzel kültürleme ve Kasıtlı kültürleme.

Kültürlenme: Bireylerin, içinde bulundukları kültürel unsurları benimseyerek o kültüre katılmasına denir. Kültürleşme: Farklı kültürlerin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşen serbest kültür alış-verişidir. Başka bir ifadeyle farklı toplumlardaki bireylerin karşılıklı olarak kültürel etkileşimde bulunmasıdır.

EĞİTİM TÜRLERİ Formal Eğitim: Amaç ve kuralları önceden belirlenerek planlı ve programlı olarak yürütülen eğitimdir. Örgün eğitim ve yaygın eğitim olmak üzere ikiye ayrılır.

Örgün Eğitim: Okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir. Yaygın Eğitim: Örgün eğitime hiç girmemiş, örgün eğitimin herhangi bir basamağından ayrılmış ya da örgün eğitimi tamamlamamış veya bir meslekte çalışan bireylere yönelik olarak yapılan eğitimdir.

İnformal Eğitim: Gelişigüzel, plansız, programsız ve günlük yaşam içinde kendiliğinden gerçekleşen eğitimdir.

Formal ve İnformal Eğitimin Farkları 1 Planlı, programlıdır. Planlı, programlı değil, gelişigüzeldir. 2 Çoğunlukla öğretmen tarafından planlanır, öğretim yoluyla gerçekleşir. Yani öğreticiler profesyoneldir. Planlı olmadığı için, bulunulan ortama göre şekillenir. Öğreticiler profesyonel değildir. 3 Başlangıçtan sonuna kadar kontrollü ortamlarda gerçekleşir. Bireyin yaşadığı kontrollü ya da kontrolsüz her ortamda gerçekleşir. 4 Çoğunlukla okul vb. yerlerde oluşur. Yani mekân belirlidir. İşyerinde, arkadaş grubu içinde, okulda, kısaca yaşamın her anında oluşur. 5 Amaç, bireylere olumlu davranış kazandırmaktır. Hedefler önceden bellidir. Olumlu davranışlar yanında istenmeyen davranışlarda oluşabilir. Hedefler belli değildir. 6 Ölçme ve değerlendirme süreci belirlidir. Süreç içerisinde ölçme ve değerlendirme yapılmaz. 7 Amaca yönelik olarak hazırlanmış ders araç ve gereçleri kullanılır. Profesyonelce hazırlanmış ders araç ve gereçleri yoktur. 8 Eğitim sürecinin sonunda katılımcılara belge verilir. Eğitim süreci bir belgeyle sonuçlandırılmaz.

ÖĞRENME, ÖĞRETME VE ÖĞRETİM Öğrenme: Yaşantı ürünü ve nispeten kalıcı izli davranış değişiklikleridir. Öğretme: Öğrenmeyi kılavuzlama ve yönlendirme işidir. Öğretim: Bireye istendik davranış kazandırma amacıyla amaçlı, planlı ve programlı olarak yürütülen eğitim süreçlerinin tümüdür.

Eğitim – öğretim arasındaki farklar Eğitim, öğretime göre daha kapsamlıdır. Eğitim, tüm yaşamı kapsayan bir süreçken öğretim yaşamın belli bir döneminde gerçekleştirilir. Eğitim zaman yönünden kapsamlı ve çok boyutlu iken öğretim zaman yönünden kesitli ve sınırlıdır. Eğitimde bilgi dâhil her türlü tecrübe (formal, informal etkinlikler) üzerinde durulurken, öğretimde ise daha çok bilgi (formal etkinlikler) üzerinde durulur. Eğitimde etkileşim çok çeşitli iken öğretimde planlı, programlı ve güdümlüdür. Yani öğretimde yönlendirilmiş öğrenmeler (sadece kasıtlı eğitim) varken, eğitim kendiliğinden öğrenmeleri de içerir.

Eğitim – öğretim arasındaki benzerlikler Hem eğitim hem de öğretim, içinde bulunulan toplumdan ve kültüründen etkilenir ve etkiler. Her ikisi de yerel, ulusal ve uluslararası özellikler taşır. Her ikisi de birer süreci ifade eder.

EĞİTİM PROGRAMI EĞİTİM PROGRAMI (Müfredat, Yetişek): Öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneğidir.

EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖĞELERİ Hedef (Amaçlar, Öğrenci Kazanımları) – Niçin? İçerik (Muhteva/Konu) – Ne? Eğitim Durumları (Öğretme – Öğrenme süreci) – Nasıl? Ölçme ve Değerlendirme (Sınama Durumları) – Ne kadar?

EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ İşlevsel olmalıdır Uygulanabilir ve uygulayıcılara yardımcı olmalıdır Çerçeve program özelliği olmalıdır Esnek olmalıdır Değişmez ve genel olmalıdır Devletin (MEB’in) ve toplumun amaç, değer ve isteklerine uygun ve uyumlu olmalıdır Bilimsel olmalıdır Yenilenebilir (dinamik) olmalıdır

EĞİTİM PROGRAMININ YARARLARI 1) Eğitim faaliyetlerine/etkinliklerine yön verir. 2) Aynı eğitim basamaklarındaki okullarda amaçların aynı yönde gerçekleşmesini sağlar (eşgüdümü sağlar). 3) Eğitimde verimi ve niteliği artırır. Bu sayede öğrenmeyi kolaylaştırır (Program/plan zamandan ve enerjiden tasarruf sağlar). 4) Öğretim etkinliğini artırır. 5) Öğretim sürecine standartlık sağlar. 6) Mesleğe yeni başlayan öğretmenlere rehberlik eder. Eski öğretmenlerinde değişme ve gelişmelerine ayak uydurmalarını sağlar.

ÖĞRETİM PROGRAMI Eğitim programlarının hedeflerini (öğrencilere kazandırılmak istenen bilgi – beceri – tutum ve davranışlar) okulda gerçekleştirmek için ders kümeleri halinde planlanan programdır.

DERS PROGRAMI Sadece bir derse (disipline) ait programdır.

ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN: Öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü olunan sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceklerini gösteren, zümre öğretmenler kurulu ya da şube öğretmenler kurulu tarafından ortak olarak hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planıdır.

DERS PLANI Bir ders için o dersle ilgili eğitim programlarında yer alan ve birbirleriyle ilişkili öğrenci kazanımlarını bir ya da birkaç ders saatinde işlenecek konu örüntüsünü, konuya ilişkin deney, tartışma soruları, proje ve ödevleri, uygulama çalışmalarını, ders araç-gerecini içine alan zümre öğretmenleri ile şube öğretmenlerinin ortak katkısıyla ders öğretmenlerince önceden hazırlanan plandır.

ÖRTÜK (GİZLİ, İNFORMAL) PROGRAM: Yazılı çizili olmayan ders dışı etkinlikleri de içine alan bu program türü, eğitim programında yer almayan fakat öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına karşılık verecek, onların gelişimlerine katkı sağlayacak, beklentilerini karşılayacak etkinliklerin planlanmasına olanak sağlayan programdır. Bu program okuldaki sosyal ve psikolojik etkileşimle oluşan yan ve informal öğrenmeleri kapsar.

PROGRAM GELİŞTİRME Eğitim programının hedef, içerik, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme öğeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünü