DOÇ. DR. HATİCE BAKKALOĞLU MSÖ405 ÖZEL EĞİTİM DOÇ. DR. HATİCE BAKKALOĞLU

DERSİN İÇERİĞİ ÜNİTE I: ÖZEL EĞİTİM ÜNİTE II: ÖZEL EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME ÜNİTE III: BEP HAZIRLAMA ve ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ ÜNİTE IV: KAYNAŞTIRMA ve DESTEK ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ ÜNİTE V: AİLE EĞİTİMİ ÜNİTE VI: ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE VII: İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE VIII: GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE IX: FİZİKSEL YETERSİZLİĞİ/SÜREĞEN HASTALIĞI OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE X: DİL VE KONUŞMA BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE XI: ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE XII: DUYGU DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE XIII: OTİSTİK BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE XIV: ÇOKLU YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER ÜNİTE XV: ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLER Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

ÜNİTE XV: ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLER Üstün Zekâ Tanımları Üstün Zekâ Kuramları Erken Çocukluk Yıllarında Üstün Zekâlı Çocuk Üstün Zekâlı Öğrencilerin Tanılanması Üstün Zekâlı Öğrencilerin Eğitimlerinde Öğretim Stratejileri Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Giriş Üstün zekâlı bireyler bir grup olarak homojen bir yapıya sahipmiş gibi gözükseler de, bireysel olarak -özellikle zihinsel olarak- normal bireylerin oluşturduğu gruptan daha heterojendirler. Normal öğrencilerin oluşturduğu bir grupta zekâ dağılımı genellikle 90-110 arası olduğu halde üstün zekâlı bireyler arasında zekâ dağılımı 130 ve üzeridir. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Üstün Zeka Tanımları “genel zihinsel yetenekte, özel akademik yeteneklerde, yaratıcı veya üretken düşünmede, liderlik yeteneğinde, sanat yeteneğinde veya psikomotor yetenekte olağanüstü başarı gösteren veya potansiyel yeteneğe sahip olan çocuklar” “akranlarına göre olağanüstü düzeyde başarı veya başarı potansiyeli gösteren çocuk” “bir ya da daha fazla alanda olağanüstü performans gösteren veya olağanüstü potansiyeli olan birey” “üst düzey bilişsel yeteneklerin ve yoğun duyguların birleşerek alışılmışın dışında deneyimler yarattığı eş zamanlı olmayan gelişim” Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Üstün Zeka Kuramları Çoklu zeka kuramı Başarılı zeka kuramı Üçlü halka üstün zeka kuramı Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

1-Çoklu zeka kuramı (Gardner, 1983, 1999) İnsanların farklı alanlarda zeki olabileceğini ileri süren, hümanist yaklaşım; Dilsel zeka Mantıksal-Matematiksel zeka Görsel-Uzamsal zeka Müziksel zeka Bedensel-Kinestetik zeka Kişilerarası zeka İçsel-Kişisel zeka Doğacı zeka Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

2-Başarılı zeka kuramı (Sternberg, 1997) Zekâ, yaşadığımız toplum içinde çevreye uyum sağlayabilme, çevreyi değiştirebilme ya da uygun çevreyi seçebilme davranışlarımızda kendini göstermektedir. Analitik zeka, Yaratıcı zeka Pratik zeka Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

3-Üçlü halka üstün zeka kuramı (Renzulli, 1978) Üstün zekâ, ortalama üstü genel veya özel yeteneğin, yaratıcı yeteneğin ve motivasyonun etkileşimi ve beraber çalışması ile ortaya çıkmaktadır. Bu üç halkadan birinin eksik olması üstün zekânın ortaya çıkışını veto eder. Ancak üstün zekâlı olabilmek için her üç yetenek alanında da çok yüksek potansiyele sahip olmaya gerek yoktur. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Devam… Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Devam… Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Erken Çocukluk Yıllarında Üstün Zekâlı Çocuk Bebeklikte üstün zeka İlerleyen yıllarda üstün zeka Deha çocuklar Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Bebeklikte üstün zeka (doğumu takip eden ilk aylarda göstermiş oldukları karakteristik özellikler) Uzun dikkat süresi Az uykuya ihtiyaç Aktiflik Doğumu takip eden ilk aylarda bakıcılarını tanıma ve onlara gülümseme Gürültüye karşı aşırı tepki ve öfkelenme Olağanüstü hafıza (gördüğü şeylerin büyük bir çoğunluğunu hatırlama) Hızlı öğrenme (herhangi bir şeyi bir sefer gördükten ya da yaptıktan sonra onu başkalarının yardımı olmadan tekrar yapabilme vb.) İlk aylarda dil gelişiminin başlaması Kitaplara karşı olağanüstü ilgi Meraktan dolayı aşırı soru sorma Uyaranlara karşı tepkisel olma Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

İlerleyen yıllarda üstün zeka (Çocukluk yıllarında zekâ testlerinde ortaya konan üstün performans; şu özelliklerden bir ya da bir kaçı) 3-4 yaşlarında iken ya da daha da erken bir yaşta okumaya başlama. Okumaya başladıktan kısa bir süre sonra yazmaya başlama. Henüz 3-4 yaşlarında iken ya da daha da erken bir yaşta basit aritmetik problemlerini çözebilme. On yaşından daha öncesinde müzik, matematik ve yaratıcı yazın gibi alanlarda yetişkin performansı gösterme. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Deha çocuklar Deha çocuklar bir ya da daha fazla alanda erken yaşta olağanüstü hızlı gelişim gösteren ve muhteşem denecek düzeyde özel yeteneğe sahip olan çocuklardır. On yaşına kadar ya da daha öncesinde her hangi bir alanda yetişkin düzeyinde gösterilen performans, bu çocukları diğer üstün zekâlı çocuklardan ayıran en önemli özelliktir. (çoğunlukla matematik, müzik, satranç, resim ve bazen de yaratıcı yazın alanında rastlamak mümkündür) Normal düzeyde üstün zekâlı çocuklar sahip oldukları yeteneklerinin bir kısmını doğumla, bir kısmını ise yaşamla geliştirdikleri halde, deha çocukların olağanüstü özel yeteneklerini tamamıyla doğumla getirdikleri düşünülmektedir. Bu çocukların büyük bir çoğunluğu doğumlarını takip eden birkaç ay içinde konuşmaya ve iki yaş civarında da okuyup yazmaya başlarlar. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Üstün zekalı çocukların IQ düzeylerine göre sınıflandırılması Birinci düzeydeki çocuklar; standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 90-98’lik dilim arasında performans gösterirler. Heterojen bir sınıfta sınıfın yaklaşık üçte biri veya dörtte biri bu düzeydedir. Diğer çocukların anaokulunun sonlarına doğru kazanabildikleri becerileri, bu düzeydeki çocuklar henüz anaokuluna başladıkları dönemde kazanırlar. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Devam… İkinci düzeydeki çocuklar; standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 98-99’luk dilim içinde performans gösterirler. Otuz kişilik heterojen bir sınıfta genellikle bir ile üç öğrenci bu düzeyde olabilir. Bu düzeydeki çocuklar, normal çocukların okulöncesinde kazandıkları becerilerin çoğunun gelişimini dört yaşlarında tamamlarlar. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Devam… Üçüncü düzeydeki çocuklar; standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 98-99’luk dilimin daha üst kesimlerini kapsarlar. Heterojen bir sınıfta bu düzeyde en fazla bir öğrenciye rastlanabilir. Bazı sınıflarda hiç rastlanmayabilir de. Bu düzeydeki çocuklar üç ile dört yaşlarında iken okul öncesinde kazanılan becerilerin çoğunun gelişimini tamamlarlar. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Devam… Dördüncü düzeydeki çocuklar; standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 99’luk dilimin içindedirler. Her sınıfta bu düzey çocuğa rastlamak mümkün değildir. Bir okulda bu öğrencilerden birkaç tane olması olasıdır. Bu düzeydeki çocukların büyük bir çoğunluğu okulöncesinde kazanılan becerilerin büyük bir çoğunluğunu üç ile dört yaşlarına kadar kazanırlar. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Devam… Beşinci düzeydeki çocuklar; standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 99’luk dilimin üst kesimini oluştururlar. Bir okulda bir iki öğrenci bu düzeyde olabilir. Bu düzeydeki çocukların büyük bir çoğunluğu okulöncesinde kazanılan becerilerin büyük bir çoğunluğunu iki ile üç yaşlarına kadar kazanırlar. Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Üstün Zekâlı Öğrencilerin Tanılanması Ü.Z. öğrencilerin zekâ düzeyleri, yaratıcı yetenekleri ve motivasyonları gibi bireysel özelliklerine ilişkin olarak bilgilerin toplandığı ve bu bilgiler doğrultusunda öğrencilerin zihinsel kapasiteleri ve potansiyelleri hakkında kararların alındığı bir süreçtir. Bu süreçte, öğrenciyle ilgili olarak toplanan bilgilerin detaylı, doğru ve güvenilir olabilmesi için bilgi toplama araçlarının çeşitlilik arz etmesine ve farklı disiplinlerden uzmanların tanılama sürecine katkıda bulunmasına özen gösterilir. Tanılama, özel eğitim ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmalı Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Tanılamada İlkeler Yarar Kapsamlılık Eşitlik Erken tanı Süreklilik Uygun araç Ortak karar Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Tanılamada Aşamalar Tarama/aday gösterme Test aşaması Karar alma Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Öğretmen İçin Örnek Form Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU

Üstün Zekâlı Öğrencilerin Eğitimlerinde Öğretim Stratejileri Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU