DURAN VARLIK HESAPLARININ İŞLEYİŞİ Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015 1

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı GİRİŞ Duran varlıklar grubu; bir yıldan daha uzun süre ile isletmede yararlanılacak olan ve gelecek hesap dönemi içinde paraya dönüştürülmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar. Geçen hafta aşağıdaki iki hesap grubundan bahsedilmişti: •Ticari Alacaklar •Mali duran varlıklar Bu hafta maddi duran varlıklardan bahsedeceğiz. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015 2

25-MADDİ DURAN VARLIKLAR İşletmenin, mal ve hizmet üretmek veya yönetim faaliyetlerinde kullanmak amacıyla edindiği varlıklardır.Bu varlıkların kullanım süresi bir faaliyet döneminden daha uzundur. Maddi duran varlıklar için TMS 16 aşağıdaki tanımı yapmıştır: •Mal veya hizmet üretimi veya arzında kullanılmak, başkalarına kiraya verilmek veya idari amaçlar çerçevesinde kullanılmak üzere elde tutulan; ve •Bir dönemden daha fazla kullanımı öngörülen fiziki kalemlerdir. Maddi duran varlıkların aktife girişleri maliyet bedeliyle yapılır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

25-MADDİ DURAN VARLIKLAR Maddi duran varlıklar elde edildikten sonra kullandıkları süre içinde bunlarla ilgili harcamaların muhasebeleştirilmesinde şu 2 ilke temel alınmalıdır. Ekleme Harcamaları Geliştirme Harcamaları Amortismana tabi bir maddi duran varlığın daha uzun bir ekonomik ömür daha yüksek bir üretim veya verim gücüne ulaştırmak üzere değiştirilmesidir. Geliştirilmesi düşünülen maddi duran varlıklar muhasebe kayıtlarından çıkarılırken bu varlıktan daha uzun bir ekonomik ömre sahip daha yüksek üretim veya verim gücüne sahip başka bir varlık aktife olmaktadır. Eklemeler yeni bir maddi duran varlık birimi sayılarak diğerleri gibi ayrı maddi varlık kalemlerine ayrılırlar . Ekleme ve ana yapı birbiri ile yakından ilgili ve bağlı olması halinde eklemenin ekonomik ömrünün ana yapının ekonomik ömrüne eşit olarak amortisman hesaplanması gerekir. Böyle durumlarda ana yapının varlıklarının içinde değil, hemen altında kaydedilmelidir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

25-MADDİ DURAN VARLIKLAR Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır. 250- ARAZİ VE ARSALAR 251- YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ 252- BİNALAR 253- TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 254- TAŞITLAR 255- DEMİRBAŞLAR 256- DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 257- BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 258- YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259- VERİLEN AVANSLAR Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı 250-ARAZİ VE ARSALAR İşletmeye ait her türlü arazi ve arsaların izlendiği hesaptır. Arsa: Şehir kasaba veya köy sınırları içerisinde olup bina yapılması için ayrılmış yeryüzü parçasıdır. Arazi: İşletmenin şehir içinde ve dışındaki aktifine kayıtlı yeryüzü parçalarıdır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

251- YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için; yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, park, köprü, tünel, bölme, sarnıç, iskele vb. yapıların izlendiği hesaptır. Yeraltı ve yerüstü düzenleri inşaat maliyetleri ile muhasebeleştirirler. İnşaat tamamlanıncaya kadar yapılan harcamalar “258-Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabında izlenir. İnşaat bittiğinde “251-Yer Altı ve Yerüstü Düzenleri" hesabına devredilir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK İşletme fabrika binasının girişine iskele yaptırmaya karar vermiş bu için yapımı için müteahhit firma ile 500.000 TL’ye anlaşma yapmıştır. Müteahhit firmayla 2014 tarihinde hak ediş bedeli olan tutar peşin olarak ödenmiştir. --------------------------------------------/------------------------------------------------ 258Yapılmakta olan yatırımlar 500.000 005 İskele inşaatı 100Kasa 500.000 İnşaat yapım bedeli Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK 2009 yılı sonunda yol müteahhit firmadan teslim alınmıştır. --------------------------------------------/------------------------------------------------ 251 Yer altı ve üstü düzenleri 500.000 258Yapılmakta olan yatırımlar 500.000 İnşaat tamamlandı Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı 252- BİNALAR Bu hesap işletmenin her türlü binaları ve bunların ayrılmaz parçalarının izlendiği hesaptır. Binalarda satın alma veya maliyet bedeli ile kayıt edilirler. Satın alınırken yapılan tapu, noter harcamalarının bedeli maliyet üzerine eklenir. Binalarda, çeşitli tesisatların (kalorifer, asansör, havalandırma v.b.) binanın inşası sırasında yapılması halinde bu masraflar maliyet unsurudur. Ancak binanın yapımından sonra , kullanım sırasında yapılan yatırımlar maliyete kaydedilmez ayrı olarak aktifleştirilir. Binayla ilgili ayrılacak amortisman nispetine göre amorti edilir. İnşaat süresince gerçekleştirilen işler karşılığı yapılan hak ediş ödemeleri iş tamamlanıncaya kadar yapılan harcamalar “258-Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabında izlenir. İnşaat bittiğinde “252-Binalar" hesabına devredilir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı 253- TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentilerinin izlendiği hesaptır. Bu hesap kullanım amaçlarına ve makine çeşitlerine göre bölümlenebilir. 254-TAŞITLAR İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtların izlendiği hesaptır.   255- DEMİRBAŞLAR İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK İşletme 2014 tarihinde 30.000 TL’ye otomobil satın almış tutarın 10.000 TL’si peşin olarak ödenmiştir, geri kalını için çek düzenlemiştir. ----------------------------------------/------------------------------------------------ 254 Taşıtlar 30.000 103 Verilen Çekler ve ödemeler 20.000 100 Kasa 10.000 Taşıt alım bedeli --------------------------------------------/------------------------------------------------ İşletme aracın periyodik bakımı için 750 TL ödemiştir. 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gideri 750 100 Kasa 750 Bakım bedeli --------------------------------------------/---------------------------------------------------- Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR İşletmede, yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların izlendiği hesaptır. Yapılmakta olan yatırım projelerine direkt ve endirekt şekilde gelen harcamalar bu hesaba borç; tamamlanan yatırım bedelleri ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilerek, bu hesaba alacak kaydedilir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK 1-ABC işletmesi yönetim binası yapmak için inşaata başlamıştır. Binanın yapımı için 15.000 TL +2.500TL KDV lik masrafta bulunulmuştur. Daha sonra 2.500+500 TL KDV lik daha giderde bulunulmuş bina tamamlanarak işletme aktifine kayıt edilmiştir. --------------------------------------------/------------------------------------------------ 258 YAP.OL.YAT.HS 15.000 191 iNDİRİLECEK KDV HS 2.500 100 KASA HESABI 17.500 Yönetim binası için yapılan yatırım 258 YAP.OL.YAT.HS 2.500 191 iND KDV HS 500 100 KASA HESABI 3.000 252 BİNALAR HS 17.500 258.YAP.OL.YAT.HS 17.500 binanın aktife alınması Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı AMORTİSMAN KAVRAMI Amortisman; bir varlığın aşınma, yıpranma ve eskime payını ifade eder. Amortisman ayırma ise; aşınma, yıpranma ve eskimeye maruz olan duran varlıkların kullanım süresince maliyetlerinin gidere dönüştürülmesi işlemidir. Bir başka tanımla amortisman, bir varlığın amortismana tabi tutarının, yararlı ömür süresince sistematik olarak dağıtılmasıdır. Duran varlıklar satın alındığında maliyet değerleri ile aktifleştirilir. Ancak, eskime yıpranma ve aşınmaya tabi varlıkların kullanım süreleri dikkate alınarak söz konusu maliyetlerin gidere dönüştürülmeleri gerekir. Bu işlem amortisman uygulaması ile gerçekleştirilir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

AMORTİSMANLA İLGİLİ KAVRAMLAR Defter değeri: Bir varlığın birikmiş amortisman indirildikten sonra finansal tablolara yansıtıldığı tutarıdır. Amortisman Gideri: Bir duran varlık için bir dönemde hesaplanan amortisman payıdır. Birikmiş Amortisman: Bir duran varlığın amortisman giderlerinin yıllar itibariyle toplamıdır. Amortismana tabi tutar: Bir varlığın maliyetinden veya maliyet yerine geçen diğer tutarlardan kalıntı değerin düşülmesiyle bulunan tutarı ifade eder. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

AMORTİSMANLA İLGİLİ KAVRAMLAR Bir varlığın kalıntı değeri: Bir varlık tahmin edilen yararlı ömrünün sonundaki durum ve yaşına ulaştığında elden çıkarılması sonucu elde edilmesi beklenen tutardan, elden çıkarmanın tahmini maliyetleri düşülerek ulaşılan tahmini tutardır. Yararlı ömür: •Bir varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenen süreyi; veya •İşletme tarafından ilgili varlıktan elde edilmesi beklenen üretim sayısı veya beklenen üretim birimini ifade eder. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

AMORTİSMANLA YÖNTEMLERİ Doğrusal amortisman yöntemi: Bu amortisman yönteminde, varlığın amortisman gideri yararlı ömrü boyunca sabittir. Azalan bakiyeler yöntemi: Bu yöntemde, amortisman gideri yararlı ömür boyunca azalır. Üretim miktarı yöntemi: Bu yönteminde, beklenen kullanım ya da üretim miktarı üzerinden amortisman ayrılır. İşletme, varlığın gelecekteki ekonomik yararlarının beklenen tüketim biçimini en çok yansıtan yöntemi seçer. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

DOĞRUSAL AMORTİSMAN YÖNTEMİ Doğrusal amortisman yönteminde her yıl için eşit oranda amortisman ayrılır. Bu yöntemde öncelikle duran varlığın ekonomik ömrü hesaplanır. Ekonomik ömrüne göre her yıl eşit oranda amortisman ayrılır. Örneğin bir duran varlığın ekonomik ömrü beş yıl olarak tespit edilmişse ayrılacak amortisman oranı da 100/5 =% 20 olacaktır. Başka bir duran varlığında ekonomik ömrü 10 yıl olarak tespit edilmişse ayrılacak amortisman oranı 100/10= % 10 olacaktır. Doğrusal amortisman yönteminde amortisman tutarı duran varlığın maliyetinden kalıntı değeri düşüldükten sonra bulunan miktar ile amortisman oranının çarpılması sonucu çıkan tutardır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK Bir bilgisayarın(demirbaş) defter değeri 1.000 TL’dir. Ekonomik ömrü ise 5 yıldır. Bu süre sonunda kalıntı değerinin sıfır olacağı varsayılmaktadır.Bu bilgisayarın doğrusal amortisman yöntemine göre her yıl ayrılması gereken amortisman tutarı. 100/5=% 20 amortisman oranı 1.000 X 0,20= 200 TL her yıl amortisman ayrılması gerekecektir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

AZALAN BAKİYELER AMORTİSMAN YÖNTEMİ Azalan bakiyeler amortisman yönteminde; •Uygulanacak amortisman oranı yıllık %40 geçmemek üzere normal amortisman yönteminin de uygulanan oranın iki katıdır. •Duran varlığın yıllık amortisman tutarı; amortisman oranının net defter değeri ile çarpımından bulunur. •Son yılda kalan net defter değerinin o yıl tamamı gidere dönüştürülür. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK Yukarıdaki örneği azalan bakiyeler amortisman yöntemine göre yıllık amortisman tutarlarını hesaplayacak olursak; Amortisman oranı doğrusal amortisman yönteminde uygulanan oranın (%20) iki katı, yani %40 olur. Yıl Net defter değeri Amortisman oranı Ayrılan amortisman Birikmiş amortisman 1 1000 (2x %20 = % 40) 400 2 600 % 40 240 640 3 360 144 788 4 212 86.4 874.4 5 125.6 - Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

ÜRETİM MİKTARI YÖNTEMİ Üretim miktarı yönteminde yıllık amortisman tutarı aşağıdaki gibi hesaplanır: Yıllık amortisman tutarı = (Varlığın amortismana tabi tutarı/Varlığın yararlı ömrü boyunca öngörülen toplam üretim miktarı) X (ilgili yılda gerçeklesen üretim)   Örnek Varlığın maliyeti50.000tl, kalıntıdegeri10.000tl, yararlı ömür Süresince beklenen üretim miktarı100.000 birim, ilk yıl gerçekleşen üretim 20.000 birimdir. Buna göre üretim miktarı yöntemine göre ilgili yıl amortisman giderini hesaplayınız. İlgili yıl amortisman gideri= ((50.000-10.000)/100.000) X 20.000 = 8.000 tl olarak hesaplanır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

KIST AMORTİSMAN UYGULAMASI Kıst amortisman uygulamasında duran varlığın aktife girdiği tarih dikkate alınır. Varlığın girdiği ay tam alınarak, yılın kalan ayları için amortisman hesaplanır. Kıst amortisman uygulaması gereği gider yazılamayan kısım, iktisadi kıymetin faydalı ömrünün son yılında gidere kaydedilir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK ABC işletmesi 15.11.2000 Tarihinde 6.000 TL bir binek otomobili almıştır. Otomobilin ekonomik ömrü 5 yıldır. Doğrusal amortisman yönteminin oranına göre; yıllık amortisman 6.000X 0,20= 1.200 TL dir.Buna göre aylık amortisman tutarı100 TL dir. Yıllık amortisman tutarları şöyle hesaplanır: 2000 yılında 200 TL 2001 yılında 1.200 TL 2002 yılında 1.200 TL 2003 yılında 1.200 TL 2004 yılında 2.200 TL Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

AMORTİSMANIN KAYIT EDİLMESİ Maddi duran varlıklarda ayrılan amortismanlar kayıtlara geçirilirken 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR hesabı alacalandırılırken maddi duran varlığın kullanıldığı departmanına göre 730 GENEL ÜRETİM GİDERİ, 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ, 750 ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GİDERİ, 760 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERİ, 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ hesaplarından biri borçlandırılır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK İşletmenin üretim faaliyetinde kullanılan tesis makine ve cihazlar için 31/12/2014 tarihinde 5000TL amortisman ayrılmıştır. İşletmenin pazarlama faaliyetinde kullanılan taşıtlar için 31/12/2014 tarihinde 2000TL amortisman ayrılmıştır. --------------------------------------------/31/12------------------------------------------- 730 Genel Üretim Gideri 5000 257 Birikmiş Amortismanlar 5000 40-Tesis, Makina ve Cihazlar birikmiş amortismanı --------------------------------------------/------------------------------------------------ 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gideri 2000 257 Birikmiş Amortismanlar 2000 50Taşıtlar birikmiş amortismanları Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

MADDİ DURAN VARLIK EDİNİM SONRASI HARCAMALAR Maddi duran varlığın ediniminden sonra maddi duran varlığa yapılan harcamalar ya ilgili maddi duran varlığa ilave edilir ya da dönem gideri olarak yazılabilir. Bunun ayırt edilmesinde şu noktalar dikkate alınır: Yapılan harcamalar ilgili sabit varlığın veriminin hizmet süresini veya değerini artırıyorsa, yada sabit varlığa yeni bir eklemede bulunuyorsa, söz konusu harcama ilgili sabit kıymete ilave edilerek aktifleştirilir. Bu tür harcamalar büyük onarım ve büyük parça yenilemeleri, ekleme ve geliştirme harcamalarıdır. Eğer yapılan harcamalar sabit varlıkların iyi çalışır durumda tutmak için yapılan normal bakım ve onarım gideri ise bu durumda dönem gideri olarak kaydedilir. Bu tür harcamalar bozulma, aşınma, çürümeyi önlemek için yapılan silme, temizleme, yağlama, boyama gibi sabit varlığın ömrünü korumak için yapılan küçük masraflardır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK 1-X İşletmesi sahip olduğu binasına peşin olarak 3.000 + KDV ye kalorifer sistemi yaptırmıştır. 2-ĠĢletme sahip olduğu binasını peşin olarak 300 + KDV boyatmıştır. --------------------------------------------/------------------------------------------------ 252 BİNALAR HS 3.000 191 İND.KDV HS 450 100 KASA HS 3.450 Kalorifer sisteminin binaya ilave edilmesi --------------------------------------------/---------------------------------------------- 770 GEN.YÖN.GiD.HS 300 191 İND.KDV HS 45 100 KASA HS 345 Boyama giderinin kaydı Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

MADDİ DURAN VARLIK SATIŞI Duran varlık satışında, maddi duran varlığın brüt defter değerine göre alacak yazılır. O ana kadar ayrılan maddi duran varlığın birikmiş amortisman tutarı da borç yazılarak kapatılır. Duran varlık karlı satılmışsa “679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabı”, alacak yazılır. Satıştan zarar varsa “689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı”, borç olarak yazılır. Duran varlık satıldığında yerine yeni bir duran varlık alınacaksa duran varlıkta karlı satılmış ise kar “549 Özel Fonlara”, alacak yazılır. Kar bu hesapta 3 yıl bekletilir. 3 yıl içerisinde yerine maddi duran varlık alınmazsa “671 Önceki Dönem Gelir ve Karları Hesabına” aktarılarak kapatılır. . Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK 1-ABC işletmesi 15.02.20XX tarihinde, maliyet değeri 2.000TL olan, birikmiş amortisman toplamı 1.000 TL olan demirbaş yenilenmek üzere 1.200TL+ KDV (%15) peşin olarak satılmıştır. --------------------------------------------/15/12-------------------------------------- 257 BİRİKMİŞ.AMOR.HS 1.000 100 KASA HS 1.380 255 DEMİRBAŞHS 2.000 391 HES. KDV. HS. 180 549 ÖZEL FON HS. 200 demirbaş satışı --------------------------------------------/------------------------------------------------ Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK 2-20.03.20XX tarihinde, alış değeri 5.000TL olan, birikmiş amortisman tutarı 3.000TL olan bir makine peşin olarak 1.500+ KDV satmıştır. --------------------------------------------/20/03-------------------------------------- 257 BİRİKMİŞ.AMOR.HS 3.000 100 KASA HS 1.725 689 DİĞ. OL. DIŞI. GİD. VE ZAR HS 500 253 TESİS MAK. VE CİH. HS 5.000 391 HES. KDV HS 225 Makina satışı --------------------------------------------/------------------------------------------------ Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

26. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR Herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve işletmenin belli bir şekilde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği giderler ile belli koşullar altında hukuken himaye gören haklar ve şerefiyelerin izlendiği hesap grubudur. 260- HAKLAR 261- ŞEREFİYE 262- KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 263- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 264- ÖZEL MALİYETLER 265- 266: 267- DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 268- BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 269- VERİLEN AVANSLAR Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı 260 -HAKLAR Fiziki varlık şeklinde olmayan, ancak çeşitli sözleşmelere dayanan ve işletmeye belirli haklar sağlayan bilgisayar yazılımı, patentler, telif hakları, sinema filmleri, ithalat kotaları,isim hakları, imtiyaz ve lisans anlaşmaları gibi haklar için yapılan harcamalar bu hesapta izlenir. Hakkın elde edilmesi için yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir. Yararlanma süresinde ve en çok 5 yılda eşit taksitlerle itfa edilir. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK ABC işletmesi X firmasından stres için bulanan ilacın lisans hakkını 2.000 +300 TL KDV"ye peşin olarak satın almıştır. -------------------------------/------------------------------------ 260 HAKLAR HS 2.000 191 İNDİRİLECEK KDV HS 300 100 KASA HESABI 2.300 Lisansın satın alınması --------------------------------/------------------------------------ İtfa işleminde, ilgili gider hesabı (730/740/760/770) karşılığında; 268 Birikmiş Amortismanlar hesabına alacak kaydı yapılır. Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

263- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ Yeni ürün veya üretim yöntemi geliştirilmesi ile ilgili harcamalar aktifleştirilir ise bu hesapta izlenir. Aktifleştirilen tutarlar daha sonra itfa yolu ile giderleştirilir. Bu amaçla yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilerek 5 yılda eşit taksitlerle itfa edilir. Örnek: ABC işletmesi yeni bir ürün geliştirme çalışmasında bulunmaktadır. Bu üründen uzun yıllar faydalanacağı düşünülmektedir. Bununla ilgili olarak 2.000 +300 TL KDV giderde bulunmuştur. işletme bu gideri aktifleştirme kararı almıştır. --------------------------------------------/---------------------------- 263 ARAŞ.GEL.GİD.HS 2.000 191 İND.KDV HS 300 100 KASA HESABI 2.300 Araştırma giderinin kaydı Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı 264 ÖZEL MALİYETLER Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulün kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan, varlıkların bedellerini kapsar. Yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beş yıldan fazla olması durumunda da beş yılda eşit tutarlarla, amortismana tabi tutulur. Örnek: ABC işletmesi yönetim binası olarak kiraladığı binaya 800 +KDV asansör yaptırmıştır. --------------------------------------------/---------------------------- 264 ÖZEL MALİYETLER 800 191 İND.KDV HS 120 100 KASA HESABI 920 Kiralanan binaya asansör yapılması Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

268 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN BİRİKMİŞ AMORTİSMANI (-) Maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanabilecekleri süre içerisinde yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Ayrılan amortismanlar, ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak; kullanım hakkı sona erenler ya da elden çıkarılanlar hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.   257 Birikmiş Amortismanlar(-) Hesabında anlatılanlar bu hesap için de geçerlidir. 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)” hesabı alacak yazılırken; Bu hesap maddi olmayan duran varlıklarla paralellik sağlamak üzere aşağıdaki gibi bölümlenir: 10 Haklar itfa payları 20 Şerefiye itfa payları 30-Kuruluş ve Örgütlenme Gideri itfa payları 40-Araştırma ve Geliştirme Gideri itfa payları 50-Özel Maliyetler itfa payları 60-Diğer Maddi Olmayan Duran Varlık itfa payları Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ÖRNEK İşletmenin üretim faaliyetinde kullanılan patentlere ödenen maddi olmayan duran varlıklar için 31/12/2014 tarihinde 5000TL itfa payı hesap edilmiştir. --------------------------------------------/31/12------------------------------------------- 730 Genel Üretim Gideri 5000 268 Birikmiş Amortismanlar 5000 10-Haklar itfa payları --------------------------------------------/------------------------------------------------ Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ALIŞTIRMALAR İşletmenin kullanacağı depo için seçtiği alanda eski bir bina ile 200.000 TL’ye satın alınmıştır. Arsanın üzerindeki binanın yıkılması için 20.000 TL harcanmış, binanın enkazı ise 10.000 TL’ye satılmıştır. Arsanın işletmeye olan maliyeti nedir? A)180.000 B)210.000 C)230.000 D)170.000 Doğru cevap B şıkkıdır** Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ALIŞTIRMALAR Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesabın yok edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan pasif karakterli hesap hangisidir? A) 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı B) 257-Birikmiş Amortismanlar (-) C) 263 –Araştırma Geliştirme Giderleri D) 268-Birikmiş Amortismanlar (-) Doğru cevap B şıkkıdır** Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı ALIŞTIRMALAR Maddi olmayan duran varlıkların amortisman işlemine ne ad verilir? A) Amortisman B) İtfa C) Mahsup D) Kayıt Doğru cevap B şıkkıdır** Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015

İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı MALİYET SINIFLARI Yard. Doç. Dr. Pınar Soykut Sarıca MAN505T Stratejik Yönetim Muhasebesi Ders: Duran Varlıklar II İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Yüksek Lisans Programı Bahar, 2014-2015