GEMİCLİK

vİnçler Vinçler gemilerin yük tahliye ve yükleme işlemlerinde kullanılan ağır yük donanımıdır. Son yıllarda yükleme ve tahliye limanlarda bulunan vinç ve kreyn sistemleri ile yapılmaktadır. Gemilerin kendi vinçleri yükleme ve tahliye işlemleri sonunda ambar kapama açma işlemlerine yardımcı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca gemide kalan yük kalıntılarını tahliye etmekte kullanılmaktadır. Bazı gemilerde vinç ve kreyn bulunmamaktadır. Sadece kumanya vinci bulunmaktadır. Her ne kadar limanlarda yükleme ve tahliye yapılsa da bazı limanlarda gemi vinç ve kreynlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bazı yüklerde yükleme ve tahliye işlemlerini daha rantabl olması bakımından gemi kendisi yapmaktadır. Böyle durumlarda da gemi donanımları son derece önem arz etmektedir. Vinçler genel olarak bir tambura sarılmış halat ve bunu hareket ettiren elektrikli ve/veya hidrolikli sistemlerden oluşmaktadır. Gemilerde kullanılan vinçler genel olarak hidrolikli, elektrik ve hidrolikli ve elektrikli olarak kullanılmaktadır. Eskiden buharlı, dizel ve elle çalışan vinç sistemi de kullanılmaktaydı.

Vinç çeşitleri Yük vinçleri(Bumba Donanımı) Kreyn Matafora (Filika Vinci) Yük Vinçleri Gemilerde ağır yüklerin yüklenmesi ve boşaltılması için kullanılan sistemlerdir. Bumba sistemi, bumbayı hareket ettirmek için kullanılan halat, makara sistemleri ve motordan oluşmaktadır.

Bumba ve Donanımları:   Bumba: Ana direğe bağlı hareket edebilen direktir. Çarmık: Direkleri gemi bordalarına tutan halatlardır. Patrisa: Çubukların yan taraflarında kıça meyilli tutan mapalardır. Cunda: Bumba ve serenlerin uç kısmına denir. Abli: Bumbanın sancak iskele yönünde hareketini sağlayan halatlardır. Mantilya: Bumbanın direğe asılı durması, aşağı yukarı hareket etmesi için kullanılan halattır. Karanfil: iki bumba direğini birbirine bağlayan halattır.(Amerikan donanımı diye de bilinen çift bumbalı vinç sisteminde kullanılır)

Kreynler Vinçlere göre daha kullanışlı ve gelişmiş sistemlerdir. Ana aks üzerine yerleştirilmiş çelik yapı ve buna bağlı halatlardan oluşmaktadır. Kreynler kullanıldıkları yere göre farklılıklar göstermektedirler. Limanlarda kullanılan kreynler bir ray üzerinde hareket eden kriş sisteminden oluşmuştur. Fabrika ve atölyelerde tavana sabitlenmiş ray üzerinde hareket ederler. Gemilerde ise sabit bir aks üzerine yerleştirmiş sancak iskele yönlerine dönebilen, kiriş sistemi ile yükü ileri geri hareket ettirebilen sistem şeklindedir. Vinç sisteminden farkı vincin ana direği sabittir. Kreynde ana direk görevi gören yapı hareketlidir. Kreynler vinçlere göre daha kolay kumanda edilmektedir.

Matafora Vinci Matafora vinci filikaları mayna ve vira etmek için kullanılan sistemdir. Mataforalar kullanıldıkları filika tipine ve kullanım yerine bağlı olarak değişmektedir. Gemilerde kullanılan mataforalar; serbest düşmeli, otomatik maynalı, kızaklı, dirisalı ve adi matafora dır. Günümüzde gemilerde daha çok serbest düşmeli ve otomatik maynalı mataforalar kullanılmaktadır.

Yük sapanları Lif halat sapan: Sentetik halat, nebati halat veya brandadan yapılan bir sapandır. Çuval, balya ve sandık elleçlenmesinde kullanılır.

İki çıması kasalı sapan: Tel veya lif halat kullanılarak yapılan bu sapan ile sandık, paletli yük, çubuk demir, kereste yüklemekte kullanılır. Kasanın biri diğerinin içinden geçirilerek koçaya takılır. Böylece yük kaldırılırken kendisini sıkıştırır. Zincir sapan: Tomruk ve demir yüklerin elleçlemesinde kullanılır. Çimalarında bir halka ve bir kanca bulunur. İki kasalı lif halat gibi kullanılır.

Tahta palet:Tahtadan imal edilmiş platformun iki tarafına elleçlenebilmek için iki sapan monte edilmiştir. Platform brandadan imal edilebilir veya tahta paletin yan tarafları yüksek yapılarak kasalı hale getirilir.

Saç levha sapanı: Sıkıştırma düzeneği vasıtasıyla levha haldeki saçların elleçlenmesi için kullanılır. Yükün ağırlığı daha sıkı kavranmasına neden olur.

Varil sapanı: Varillerin kenarına geçen parçalar varilin ağırlığı ile daha sıkı kavranır. Bu sapanlardan 4 ila 8 adedi bir halkaya takılarak bir defada 4 ila 8 varil elleçlenir.

Tomruk sapanı:Sivri ucları tomruğu sıkıca kavrar.

Kilit: Zincirleri, çelik tel halatları bir yere bağlamakta kullanılan hareketli donanımlardır. Kilitler tip olarak farklı tiplerde olabilirler. Ancak kilidin ana kısımları harbi ve kilidin ana bedenidir.

Liftin Uskur: Tel halatları gergin hale getirmek için daha çok lashing (yükün bağlanması) işleminde kullanılır. Ortasında bulunan hareketli parça sağa veya sola çevrilerek sıkılır ve gevşetilir.

Maça: Genellikle Ro-Ro, konteyner ve araba taşıyan gemilerde yükün bağlanmasında kullanılan ve zincirin gergin hale getirilmesinin ardından kilit şeklinde tutmasını sağlayan parçadır.

Radansa: Halatların kasa denilen en sonundaki radansanın şekline benzeyen kısmına iç taraftan takılan, halatın veya halatın bağlanacağı yerin zarar görmesini engelleyen bir parçadır

Kerye: Tel halatların Kasasının oluşturulması için halatın çımasını (uç kısmı) U şeklinde yaptıktan sonra halatın ucunu halatın bedenine sabitlemek için kullanılır. Ayrıca iki halatı birbirine eklemek için de kullanılır. Koça: Yük kaldırma işleminde vinç telinin ucuna takılan ağzı açık veya kapalı kancalardır.