BAŞ,YÜZ ve BOYUN Yrd. Doç. Dr. Tülay KUZLU AYYILDIZ

Baş, yüz, boyun muayenesinde inspeksiyon ve palpasyon yeterlidir.Ancak boyun muayenelerinde oskültasyon da yararlı olabilir. İNSPEKSİYONDA: Boyunda asimetri, anormal arterial veya venöz pulsasyon, Lenf ganlikonlarında ve tiroidte büyüme, olup olmadığı araştırılır.

PALPASYONDA: Büyümüş bir ganglikona rastlanırsa Çapı, Kıvamı, hareketli olup olmadığı, tekmi, paket yada zincir oluşturup oluşturmadığı, ağrılımı, değilmi?, üzerindeki deriye ve çevre dokulara yapışık olup olmadığı, üzerindeki derinin özelliği incelenir.

BAŞ HAREKETLERİ Normal kişi başını sağa sola 90 derece döndürebilir, Fleksiyonla çene sternuma değdirilebilir, Baş her iki yana ve arkaya eğilebilir. Bu hareketler aktif veya pasif olarak yapılabilir. Baş Muayenesinde Anormal Bulgular: *Ense sertliği *Tortikolis *Musset belirtisi(Aorta yetmezliğinde baş her sistolde sallanabilir) *Parkinson hastalarında ve tiklerdede istem dışı baş hareketleri görülebilir.

İnspeksiyonda: *Başın şekline vücuda oranla büyüklüğüne, *Varsa mevcut lezyonun özelliğine, *Saçların niteliğine, *Yüzde bir asimetri olup olmadığına, *Göz ve göz küresinin durumuna, *Boyunda asimetri veya kitle olup olmadığına, *Troid bezinin büyüklüğüne, *Boyun venlerinin dolgun olup olmadığına dikkat edilmelidir.

*Mikrosefali *Makrosefali BAŞ MUAYENESİNDE PATOLOJİK BULGULAR *Hidrosefali *Mikrosefali *Makrosefali

Yetişkinlerde başın büyümesinin iki nedeni; -Paget hastalığı -Akromegali

Palpasyon: *İnspeksiyonda saptanan bir bulguyu aydınlatır, *Kranıum ve saçlı deri araştırılır, *Oksibital bölgeden başlayarak,kulak arka bölgesi,mastoid,ense,sternokleidomastoid kas boyunca yüzeysel ve derin lenf bezleri olup olmadığı, kulak önü bölgesi,submaksillar, parotis loju, ön ve arka cepheden troid ve supraklavikular bölgeler palpe edilir.

Palpasyonda----->Palpe edilen bir nodülün hareketli olup olmadığı, sertliği, ağrı yönünden duyarlılığı tesbit edilir.

YÜZ

Yüzde; -Derisinin rengi -Kıl dağılımı -Yüzdeki yapılar -Yüzün büyüklüğü -Biçimi -Simetrisi -İstem dışı hareketler -Ödem -Kitle

*Hippocrates(Kaşektik) *Yüzde solukluk,siyanoz,sarılık *Miksödem YÜZ MUAYENESİNDE PATOLOJİK BULGULAR *Hippocrates(Kaşektik) *Yüzde solukluk,siyanoz,sarılık *Miksödem *Lepra *Facies mitralis(Mitral yet.) *Aydede yüzü(Cushing sendromunda) *Yüz felci *Trismus(Tetenos) *Basedow-Graves(Troid)

AĞIZ ve FARENKS -Ağız boşluğundaki yapıların fiziksel özellikleri -Gelişimsel değişiklikler -Hijyenik uygulamaları inspeksiyon ve palpasyon yöntemleriyle değerlendirilir.

Dudaklar;-Rengi -Yapısı -Nemliliği -Sınırların simetrisi -Islık çalabiliyor mu? -Lezyon açısından gözlenir.

Dudakların normalde pembe renkli, simetrik ve mukozasının düzgün olması beklenir.Bunun haricinde *soluk *siyanotik *ödemli *kuru ve çatlak dudaklar patolojiktir. Derinin viral enfeksiyonu olan HERPES SİMPLEKS ve sfilizde görülen ŞANKRI dudaklardada görülebilir.Orta ve ileri yaşlarda dudakta yavaş gelişen ağrısız, sert kenarlı ülser kanseri düşündürür.

Dudak ve yanak mukozası;

Dişeti;-Rengi -Ödem -Çekilme -Kanama -Lezyon

Dişler;-Duruşuna -Pozisyonuna -Sayısı -Rengi -Dolgu-protez olup olmadığı -Diş tabanında tartar-çürük açısından değerlendirilir.

DİŞLER Normalde dişlerin düzgün, dişeti diş ayrımının net ve diş etlerinin pembe görünümlü olması beklenir. Doğuştan sfilizli kişilerin dişlerinde, üst, orta kesici dişler dar ve kısa olup serbest kenarlarında çentik vardır.(Hutchinson dişleri) Kronik kurşun zehirlenmesinde ise diş eti ve dişler arasında birbirine çok yakın siyah noktalardan oluşan çizgi vardır.

Dil ve Ağız Tabanı Dil;-Rengi -Doku yapısı -Büyüklüğü -Pozisyonu -Dil üzerinde lezyon, tabaka olup olmadığı değerlendirilir.

Damak ve Uvula; -Rengi -Biçimi -Doku yapısı -Kemik çıkıntısı yada defekt olup olmaması açısından gözlenir.

Tonsiller ve orofarenks

BURUN ve SİNÜSLER

BURUN MUAYENESİ Burun muayenesi Özel bir spekulum aracılığı ile yapılır.Mukoza lokal ve sistemik bir hastalığa ilişkin bulgular verir.Yöntem olarak inspeksiyon kullanılır.

BURUN MUAYENESİ Normalde solunum burunla yapılır. *Konuşma bozukluğu,*akıntı, *burnun kırmızımsı görünümü,* burun ucunun mor renkte olması,*spider angioma,* burun derisi ve altındaki dokuların harabiyeti anormal bulgulardır.

Nazal mukoza; -Renk -Lezyon -Akıntı -Şişlik -Kanama açısından inspeksiyon ve palpasyonla değerlendirilir.

SİNÜSLER Frontal Sinüs Ethmoid Si. Maksiller Si.

GÖZLER ve GÖRME

GÖZ MUAYENESİ (Gözün anatomik yapısı) *Göz kapakları *Gözyaşı bezleri *Göz küresi (konjunktiva) *Sklera *Kornea *Lens *Retina-Pupil muayenesi yapılır.

Göz muayenesinde; -Görme keskinliği -Görme alanı -Göz hareketleri -İç ve dış göz yapıları inspeksiyonla değerlendirilir.

Göz Dış Yapılarının Değerlendirilmesi Kaşlar;Kaşların kaldırılıp indirilmesiyle 7. Kranial sinir değerlendirilir. Kirpikler;Eşit olarak dağılmış ve dışa hafif kavis yapar.

Göz kapakları;-Kızarıklık -Şişlik -Renk değişikliği -Akıntı -Kabuklanma -Kepeklenme -Nodül yada lezyon olup olmaması açısından incelenir Pitozis;Göz kapağının düşmesi.

Göz yaşı bezi ve kanalı:Göz yaşı bezi üst göz kapağının üst dış kısmında bulunurlar. Palpasyonu için hasta aşağı ve içe doğru bakmalıdır. Normalde palpasyonu ağrısızdır ve ele gelmez.

Konjuktiva:Alt göz kapağı aşağı doğru çekilince rahatlıkla görülür Konjuktiva:Alt göz kapağı aşağı doğru çekilince rahatlıkla görülür.Üst göz kapağını muayene ederken baş ve işaret barmakları ile gözkapağı aşağı çekilerek bir spatula yardımı ile üst göz kapağı ters çevrilerek görülür. Konjunktiva hem gözkapaklarının içini hemde sklerayı örter. Kırmızılık,solukluk, ödem,kuruluk olması patolojiktir.

Kornea:Normalde saydamdır Kornea:Normalde saydamdır.40 yaşından sonra çevresinde beyazımsı bir halka oluşur.Sirozlu hastalarda Kayser-Fleischer halkası semtomatiktir. Kornea hassasiyet refleksi ile 5. Kranial sinirin Fonksiyonu değerlendirilir.

Pupilla:(Göz bebeği)Normal bir kişide pupiller aynı büyüklüktedir. Farklı olmasına Anizokori, daralmasına Myosiz, genişlemesineMidriazis denir. Tek taraflı pupil genişlemesi veya daralmasıpatolojiktir.Pupillerin karanlıkta dilatasyonu, ışıkta daralması beklenir.

Lens:(Göz merceği)İrisin arkasında yer alan lens normalde yakınsal bir mercek görünümündedir. Lensin kesifleşmesine katarakt denir.

Göz içi basıncı:Hastanın göz kapakları kapatılarak işaret parmakları ile hissedilmeye çalışılır.Göz içi basıncı az olunca göz küreleri yumuşak, fazla olunca göz küreleri sert ve ağrılıdır.

Sklera:Normalde beyaz renktedir. Sarılığı deriden önce yansıtır Sklera:Normalde beyaz renktedir.Sarılığı deriden önce yansıtır.Sklerayı incelemek için iki parmakla göz kapakları açılır ve hastaya aşağı, yukarı bakması söylenir.

İris:Kornea arkasında, lensin önünde yer alan yuvarlak renkli bir disktir.Nadiren biri diğerinden farklı renkte olabilir.

Lakrimal glantlar--- -----İris Kornea------- ---Lens ----Sklera Konjuktiva----------

---------Pupil

İÇ GÖZ YAPILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Gözün iç yapıları lensin arkasındadır ve bu yapı gözün fundusu olarak adlandırılır. Bu yapının içinde; -Retina -Koroid -Optik disk -Makula -Fovea sentralis -Retina damarları bulunur

Göz muayenesinde Patolojik bulgular *Fotofobi *Göz kapaklarının ödemli oluşu *Göz kapaklarının düşük oluşu(ptosis) *Ekzoftalmi *Sürekli gözyaşı akması *Kızarıklık *Yanma, batma hissi *Göz kapama aralıklarının uzun oluşu *Gözde çapaklanma ve püylü akıntının oluşu

*Şaşılık(Strabismus);İki göz kasının birbiriyle koordineli çalışmaması sonucu gelişir.

*Gözde kırma(retraktif) kusurları;Işınlar retinada değil retinanın önünde yada arkasında odaklaşır. 1.Miyopi; Işıklar retinanın önünde odaklanır. 2.Hipermetropi; Işınlar retinanın arkasında 3.Presbiyopi; orta ve yaşlı bireylerde yaşlan- maya bağlın lensin elastikiyetini kaybetmesine bağlı gelişir. 4.Astigmatizm;Miyopi ve hipermetropinin aynı anda görülmesidir.

*Katarakt; Lensin şeffalığını kaybetmesidir.

*Glokom;intraoküler basıncın yükselmesi Sonucu intraoküler yapıların hasar görmesidir. *Konjonktivitis; Konjektivanın inflamasyonudur.

Görme Keskinliğinin Değerlendirilmesi -Uzak görme -Yakın görme -Fonsiyonel görme

Görme Keskinliğinin Değerlendirilmesi -Fonsiyonel görme 1.Işığı algılama 2.El hareketleri 3.Parmak saydırma

Ekstraoküler Hareketlerin Değerlendirilmesi 1.Ana bakış alanları testi 2.Kapama-açma testi 3.Kornea ışık refleksi testi

Görme Alanını Değerlendirilmesi Retinanın, nöral görme yolunun ve optik sinirin fonksiyonu değerlendirilir.

KULAKLAR ve İŞİTME

Kulak, -Dış kulak -Orta kulak -İç kulak

Dış kulak; *Kulak kepçesi *Dış kulak kanalı(meatus akustikus eksternus) Kulak zarı orta kulak ve dış kulağı birbirinden ayırır. Orta kulak *Malleus *İncus *Stapes

İç kulak, -Semisirküler kanallar -Vestibül -Koklea

Kulağın Değerlendirilmesi *Aile hikayesi alınır *Kulakta ağrı, akıntı, kaşıntı ve baş dönmesi olup olmadığı sorulur. *İşitme kaybı var mı *Ev ve iş ortamı nasıl

İşitme Keskinliğinin Değerlendirilmesi 30-60 cm uzakta hasta görmeyeceği bir pozisyonda durulur hasta tek kulağını kapatır ve fısıltı halinde bir hece söylenerek hastaya sorulur.

İşitme kaybının tipini belirlemek içinde diapozan testlere kullanılır, -Rinne testi -Weber testi -Scwabach testi

İnspeksiyon ve Palpasyonla; Kulak kepçelerinin rengi, biçimi, doku yapısı, kepeklenme, deri döküntüsü ve lez- yon, elastikiyet, hassasiyet,simetri, büyüklük, pozisyon ve açıları açısından değerlendirilir.

çocuklarda arkaya veya arka-aşağı doğru çekilmesi gerekir. Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, kulak zarını görebilmek için dış kulak yolu eğiminin düzeltilmesi için erişkinlerde aurikulanın arkaya ve yukarı doğru, çocuklarda arkaya veya arka-aşağı doğru çekilmesi gerekir.

İkinci dikkat edilmesi gereken nokta, dış kulak yolu çapı ile uyumlu çapta bir kulak spekulumunun kullanılmasıdır Spekulumun çapı hastayı rahatsız etmeyecek kadar dar, kulak zarını yeterince değerlendirmeye yetecek kadar geniş olmalıdır. Kulak spekulumu eksternal akustik meatustaki görüntüyü engelleyen kıllar geçilene kadar ilerletilir; hastanın ağrı duymaması için daha fazla itilmemelive spekulumun kanal duvarlarına temas etmemesine özen gösterilmelidir.

Kulakta Karşılaşılan Sorunlar -Otitis eksterna -Otitis media -Seröz otit -Travmatik stres -İşitme kaybı

BOYUN -Boyun kasları -Lenf nodları -Karotid arterler -Jugular venler -Troid bezi -Trakea değerlendirilir.

Boyun Kasları Sternokleidomastoid kasının fonksiyonunu Değerlendirmek amacıyla hastanın çenesini Göğsüne doğru fleksiyona getirmesi, başını bir Yana doğru yatırması, sağa-sola çevirmesi istenir. Trapez kasının fonksiyonunu değerlendirmek için, Hastanın başı hiperekstansiyona getirilir. Ayrıca bu kasların gücü değerlendirilir.

Trakea -Yerleşimi -Deviasyon olup olmadığı

Troid Bezi İnspeksiyon, palpasyon ve oskültasyon yöntemleri kullanılır. Büyüklüğüne,şekline, simetrisine, ağrı, nodül olup olmadığına bakılır.

Lenf Nodları Palpasyonla lenf nodlarının; -Yerleşimi -Büyüklüğü -Biçimi -Hareketliliği -Sınırları -Yoğunluğu -Yüzey özellikleri

Sert, düzensiz şekilli, hareketsiz lenf nodları maligniteyi düşündürür. Lenf nodlarının büyük, sabit, sıcak, hassas olması bir problem olduğunu gösterir. Büyük ve hassas nodüllerin tespit edilmesi enfeksiyon alanının belirlenmesine yardım