Yenidoğanın fizyolojik özellikleri ve ekstrauterin yaşama uyumu 2 Dr. Nazan ÇALBAYRAM

Karaciğer Fonksiyonları

Karaciğer fetuste 3. aydan 6 Karaciğer fetuste 3.aydan 6.aya kadar kan yapımından sorumlu olan başlıca organdır. Doğumda yenidoğanın karaciğer immatürdür. Kanın pıhtılaşmasındaki rolü ve indirekt bilirubin direkt bilirubine dönüştürmesindeki rolü oldukça önemlidir. Karaciğerin kan glikoz konsantrasyonunu düzenleme yeteneği azdır. Karaciğer yapılan protrombin ve diğer koagülasyon faktörlerinin yapımı, vitamin K senteziyle olmaktadır.

Otoimmün Sistem

IgA plasenta ile geçmez. IgA kolostrum ile bebeğe geçmektedir. Yenidoğan, immün sistemin immatür olması ve daha önce enfeksiyonla karşılaşmamış olması nedeniyle enfeksiyonlara yatkındır. Ig’lerin transferi ya plasenta ya da kolostrum ile olmaktadır. IgG üçüncü trimesterde plasenta aracılığı ile geçen doğal bağışıklığı sağlayan faktördür. IgA plasenta ile geçmez. IgA kolostrum ile bebeğe geçmektedir.

2 aylık oluncaya kadar antijene karşı antikor oluşturmada güçlüğü vardır. Bebekte plasenta aracılığıyla anneden geçen IgG antikorlarına ek olarak, poliomyelit, kızamık, difteri, kızamıkçık, tetanoz ve boğmacaya karşı antikorlar vardır. Suçiçeği ve herpes simpleks virüsüne karşı doğal bağışıklık çok azdır.

Üreme Sistemi

Erkek yenidoğanların %90 ında testisler skrotum içine inmiştir Erkek yenidoğanların %90 ında testisler skrotum içine inmiştir. Sünnet derisi yapışıklığı görülebilir. Anneden gelen östrojenin etkisi ile dış genitaller pigmentasyonlu ve ödemli olabilir. Kız ve erkek bebeklerin memelerinde maternal östrojene bağlı şişlik ve süte benzer ince bir akıntı olabilir.Normaldir.

Deri

Term bebeklerde deri pembedir Term bebeklerde deri pembedir. Göğüs ve karında kan damarları belirgindir. Postmatür bebeklerde deri kurudur ve soyulur. Soluk, soğuk ve nemli deri şok göstergesidir. Kırk haftalık gebelik yaşından sonra deride soyulmalar ve çatlaklar oluşmaya başlar. Derialtı yağ dokusu; diyabetik anne bebeklerinde artmış, SGA bebeklerde azalmıştır. Gebelik haftası küçüldükçe deri incelir, altındaki damarsal yapılar belirgin hale gelir, lanuga adı verilen kıllar daha belirgin-çoktur, cilt daha parlak-kırmızı görünür Gebelik haftası ilerledikçe deri kalınlaşır, keratinizasyonda artış olur. Renk daha az kırmızıdır.

Duyu

Görme Duyusu: Yenidoğanın görme duyusu yaşamın ilk birkaç ayından itibaren artmaya başlar. Araştırmalar, yenidoğanların ışığın parlaklığındaki farklılaşmalara duyarlılık gösterdiklerini, doğumdan sonraki çok kısa bir zaman içerisinde bile annelerinin yüzünü yabancıların yüzünden ayırt edebildiklerini, dört aylık bebeklerin farklı duygusal ifadeler gösteren yüzlerle ve mavi, yeşil, sarı, kırmızı gibi temel renkler arasında ayırım yapabildiklerini ortaya koymuştur.

İşitme Duyusu: Yenidoğanlar doğdukları andan başlayarak işitebilirler İşitme Duyusu: Yenidoğanlar doğdukları andan başlayarak işitebilirler. Öyle ki araştırmalar, doğum öncesi dönemdeki 26 haftalık fetüslerin bile seslere tepki verdiklerini göstermektedir.

Koku Duyusu: Yenidoğanlar, doğdukları zaman çeşitli kokuları ayırt edebilmektedirler. Araştırmalar, yeni doğan bebeklerin hoş ve hoş olmayan kokuları ayırt edebildiklerini, bu kokulara karşı çeşitli tepkiler sergilediklerini göstermektedir. Bebeklere, ilk kez yeni bir koku verildiğinde onların kalp atışlarının ve solunumlarının değiştiği gözlenmiştir. Ancak, bir süre sonra bu kokuya alıştıkları ve farklı bir tepki göstermedikleri izlenmiş, yeni bir koku verildiğindeyse yine kalp atışı ve solunumlarının değiştiği ortaya çıkmıştır. Öyle ki, yenidoğan bebekler kokunun geldiği yönü de keşfedebilmektedirler.

Tat Alma Duyusu: Yenidoğanlar, temel tatları ayırt edebilmektedirler Tat Alma Duyusu: Yenidoğanlar, temel tatları ayırt edebilmektedirler. Böylece; ekşi, acı, tuzlu, tatlı (şekerli) ve nötr tatlar arasında ayrım yapabilirler. Araştırmalar; yenidoğanların tatlı (şekerli) bir sıvıyı, nötr ya da tuzlu olan bir sıvıya tercih ettiklerini; şeker sıvısına emme tepkisini verirken acı ya da ekşi olan sıvıya suratlarını buruşturarak tepki verdiklerini göstermiştir. Zamanla, bebeklerin tat alma duyusu iyice gelişerek daha da keskinleşir.

Dokunma Duyusu: Yenidoğanlarda, dokunma duyusu son derece gelişmiştir ve bu duyu, yaşamı boyunca insanın gelişiminde önemli bir rol oynar. Bebeklerin; alın, dudak, dil ve kulak bölgeleri dokunmaya karşı son derece duyarlıdır. Bebekler; kendilerine dokunulduğu zaman tepki olarak bazı refleks eylemler (tutma, yakalama ve emme refleksleri gibi) sergilerler. Sıcak, soğuk, baskı ve acı gibi ciltteki değişikliklere karşı duyarlıdırlar.

Motor gelişim

Yenidoğanlar, doğuştan getirdikleri refleksleriyle motor etkinliklerde bulunurlar. Bu refleksler, yenidoğanın çevresine uyumunu sağlar. Yenidoğanlar göz kırpma, öksürme, hapşırma ve esneme gibi çeşitli reflekslere ve bunun yanı sıra yaşamsal değeri yüksek bazı ilkel reflekslere sahiptirler.

Nöromüsküler gelişim

Moro Refleksi: Ani bir uyaran karşısında ekstremitiler yanlara doğru açılır. İki taraflı ve simetriktir. 1-4. aya kadar devam eder. Tonik-Boyun Refleksi: Sırtüstü yatan bebeğin başı yana dönüktür. Başın dönük olduğu taraftaki kol ve bacak ekstansiyonda diğer kol bacak fleksiyondadır. 3. aya kadar devam edebilir. Yakalama Refleksi: Avuç içine dokundurulduğunda avucunu kapatır. Kuvvetli bir reflekstir. Arama Refleksi:Ağız kenarına parmakla dokunulduğunda ağzını açar ve yüzünü ve ağzını o tarafa çevirir.