HUKUK KLİNİĞİ DERSİ NASIL HAZIRLANIR VE BİR ÖRNEK Uyulması Gereken Etik İlkeler Görüşme Teknikleri Görüşme Öncesi Rapor Hazırlama Hakkında Bilgi: bekledikleri ve karşılaştıkları arasındaki fark, görüştükleri kişiyle ilgili belirtmeleri gereken hususlar, önerdikleri çözüm, bu çözüm dışında başka alternatiflerin olup olmadığı, çözümün yerine getirilmesinde karşılaşılabilecek zorluklar, kişinin içinde bulunduğu durumun özellikleri Şiddet Mağdurlarıyla Görüşme Aşaması

HUKUK KLİNİĞİ HUKUK KLİNİĞİ EĞİTİMİ TEORİ VE PRATİĞİ BİRLEŞTİRMEYİ SAĞLAMAKTA, UYGULAMAYI HUKUK FAKÜLTELERİNE GETİRMEKTEDİR.

1.AŞAMA Klinik Modelini Belirleme: Bireysel Model ve Belirli Bir konuda Çalışan Model olarak ortaya konabilir. Bireysel klinikte, bireysel hukuki yardım hukukun her alanıyla ilgili yapılabilir. Konu bazlı hukuk kliniğinde ev-içi şiddet, tüketici veya ayrımcılık gibi konular seçilerek çalışma yapılır. Konunun Belirlenmesi: Hangi konu seçildi? Neden bu konu seçildi? Bu konuda yapılacak klinik çalışmasında amaçlanan nedir? Bu hususlar açıkça belirlenip, öğrenciler ve diğer kliniğe katılacaklarla açıkça paylaşılmalıdır.

1.AŞAMA Genellikle klinik çalışmalarında 1.Öğrencilerde belirli yetileri geliştirmek 2.Toplumdaki avantajsız kesimde yer alanlarla ilgili hukuki bilgilendirme yapmak hedeflenir. (Adalete eşit erişim ve diğer haklarla ilişkili de belirtilir. Günümüzde hukuki yardım ve adalete erişimle ilgili olarak hukuk klinikleri üzerinde durulmaktadır) Seçilen klinik çalışmasının konusu bu iki amaçla ilişkisinde açıkça belirlenmelidir.

2.AŞAMA Klinik konusu belirlenip, amaç ortaya konduktan sonra bu amacı gerçekleştirmeyle ilgili yapılması gerekenler belirlenmelidir: -Kliniğin iyi bir yapılandırılması sağlanmalıdır. Bu yapılandırmada, Öğrencilerde hangi yetilerin geliştirilmesi üzerinde durulacaksa bununla ilgili uygun yöntemler belirlenmelidir. Bu yöntemler belirlenirken kliniğin öğrencilerin aktif katılımına dayalı ve diğer bir ifadeyle katılan olduğu unutulmamalıdır. Bu anlamda klinik, özel bir eğitim programı olarak düşünülmelidir. Katılan olarak öğrencinin yer aldığı bu programda, öğrencilerin yaparak öğrenmesi hedeflenmektedir. Bu nedenle klinik geleneksel derslerden ayrılır. Öğrencilerin yaparak nasıl öğrenecekleri konusunda yöntemler belirlenmelidir. Etik İlkeler Klinikte işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar ve kliniğe katkıda bulunacakların listesinin belirlenmesi

2.AŞAMA Kliniğe katılan öğrencilerin görüşmeleri söz konusu olacağı için görüşme yöntemleriyle ilgili bilgilendirme Klinik konusuyla ilgili öğrencilerin bilgilendirilmesi Öğrencilerin ve diğer klinik katılımcıların görüşlerini almak için hazırlık yapılması. Klinik devamlı gelişen bir süreç olarak düşünülmelidir. Bu anlamda görüş almak önem taşımaktadır.

ETİK Hukuk kliniğinin etik temele dayanması zorunludur. Bu nedenle hukuk kliniği yapılan fakültelerde ayrı bir hukuk ve etik dersi verilmektedir. Bir anlamda öğrencilerde etik farkındalık sağlanması gerekmektedir. Bunun için temel etik bilgileri öğrencilere verilip, hangi etik değerlerler ve ilkelerle yaptıkları işin ilgisini ve kendileriyle ilgisini kurmaları beklenmelidir. Yaparak öğrenme: etik değerlerin farkındalığı için zorunludur. Sorumluluk Öğrencilere etik problemlere ilişkin alıştırmalar yaptırılabilir.

GRUP ÇALIŞMALARI Kliniğe katılacak öğrencilere birlikte çalışmaya dair alıştırma çalışmaları yaptırılabilir. Grup çalışmalarında dikkat edecekleri hususlarla ilgili etik ilkeler ve değerler üzerinde durulup, bunlara ilişkin alıştırma örnekleri yapılabilir. Grup çalışmasında sorumluluğun anlamı belirtilmelidir.

ENİNE BOYUNA DÜŞÜNME Öğrencilerde geliştirilecek yetilerin başında enine boyuna düşünme yetisi gelmektedir. Bununla ilgili bir konunun farklı şekillerde nasıl değerlendirilebileceğine, farklı bakış açılarına ve ele alınacak konunun farklı boyutlarına dair çalışmalar yaptırılır.

HUKUKİ YETİLERİN GELİŞTİRİLMESİ Yazma Hukuk Bilgisini somut olaya uygulama Gerekçelendirme Görüşme Dosya Hazırlama Problem Çözme

DİNLEME-ANLAMA Kliniklerde öğrencilerin yaptıkları görüşmelerde karşısındakinin ihtiyacını anlayacak şekilde dinleme alışkanlığını kazanması ve anlamak için de içinde bulunulan bağlamın farkında olunması sağlanmaya çalışılır. Diğer bir ifadeyle gerçek yaşamın koşulları içerisinde kişinin durumu görülmesi sağlanır.

ELEŞTİREL DÜŞÜNME Bilgi temelinde ele alınan konuyu ve ilgili hukuk normları üzerine düşünme, somut ihtiyaçları karşılamada hukuk normunun yeterli olup olmadığını değerlendirme, hukuki boşlukları görme, yaşanılan deneyimden diğer sonuçları çıkarma.

İHTİYAÇ SAPTAMA Klinik çalışması yapılacak konuda ihtiyaçların saptanması ve kliniğin buna göre yapılandırılması gerekir. Örneğin tüketici konusunda klinik yapılacaksa tüketicilerin ihtiyaçlarının neler olduğunun saptanması ve bu anlamda katılan olarak perspektiflerinin ortaya konması gerekir. Bu husus, özellikle adalete eşit erişimi sağlamak bakımından ve kliniğin geliştirici işlevi bakımından önem taşımaktadır.

ÖĞRENCİLERDEN GERİ DÖNÜŞÜM ALMA Başlangıçta görüş alma: Beklentileri saptama, yapmak istediklerini belirleme, öğrencileri tanımaya ilişkin bilgi alma Öğrencilerin görüşme yaptıkları kişilerle ilgili görüşlerini alma, iletişimde yaşadıkları zorluklar, grup çalışması yaparken yaşadıkları olumlu- olumsuz yanlar Öğrencilerin klinik çalışmasına ilişkin görüşlerini alma ve kliniğin onlara neler kazandırdığı veya kazandırmadığını belirleme

KLİNİĞE KATILANLARDAN GERİ DÖNÜŞÜM ALMA Seçilen klinik alanına göre işbirliği yapılan kurum, kuruluş temsilcilerinden, derse davet edilenlerden ders hakkında görüş alma

ÜNİVERSİTENİN DİĞER BİRİMLERİYLE İLİŞKİYE GİRME Klinikte disiplinlerarası çalışma yapmak için üniversitenin diğer ilgili birimleriyle işbirliği yapılabilir. Felsefe, psikoloji, sosyoloji, sosyal hizmetler gibi. Bu ilgili birimler klinik alanına göre değişir. Örneğin hasta haklarında tıp fakültesiyle ortak çalışma yapılabilir. Veya çocuk istismarını önlemeyle ilgili klinikte çocuk koruma merkezi ve diğer ilgili alanlarla işbirliği yapılması mümkün olabilir.

HUKUK KLİNİĞİ DERSİ İÇERİĞİ Örneği Konu: Ev-İçi Şiddet Amaç: İnsan hakları problemi olarak ev-içi şiddetin görülmesini sağlayarak, öğrencilerin ev içi şiddete yol açan nedenlerle ilgili toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin farkındalıklarını sağlamak ve ev-içi şiddete uğrayan ve maddi yoksunluk nedeniyle hukuki bilgiye ihtiyaç duyan kişileri bilgilendirmek İşbirliği Yapılan Kurum ve Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı-Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı- Ankara Barosu Kliniğe davet edilecekler: Aile Mahkemesi Hâkimi, Sosyal Hizmet Uzmanı, Ev-İçi şiddet davaları konusunda çalışan avukat, kolluk, Toplumsal cinsiyet konusunda çalışan akademisyenler

KLİNİK PROGRAMI Ön Anket: Öğrencilerin beklentilerinin Alınması Toplumsal cinsiyet Eşitliği farkındalığına ilişkin okumalar yapılması ve başkalarında bu farkındalığın nasıl belirleneceğine ilişkin çalışmalar yaptırılması (yaparak öğrenme-üniversite içinde çalışmalar yaptırılıp bu şekilde üniversitede de farkındalığın sağlanması) Ev-içi şiddeti toplumsal cinsiyet eşitsizliğine ilişkin açıklama Ev-içi Şiddete uğrayanlara empati gösterilmesiyle ilgili çalışmalar yaptırma (edebiyat eserleri) Ön yargılar üzerine çalışmalar yaptırılıp farkındalığı sağlama

KLİNİK PROGRAMI Uyulması Gereken Etik İlkeler: Dürüstlük, Güven, Gizlilik, İhtimam Gösterme, Saygı, Dayanışma. Görüşme Teknikleri Görüşme Öncesi Rapor Hazırlama Hakkında Bilgi: bekledikleri ve karşılaştıkları arasındaki fark, görüştükleri kişiyle ilgili belirtmeleri gereken hususlar, önerdikleri çözüm, bu çözüm dışında başka alternatiflerin olup olmadığı, çözümün yerine getirilmesinde karşılaşılabilecek zorluklar, kişinin içinde bulunduğu durumun özellikleri Şiddet Mağdurlarıyla Görüşme Aşaması

KLİNİK PROGRAMI Düzenli yapılan toplantılarla görüşmelerin tartışılması Neler Yapılabileceğine Dair Önerilerin Oluşturulması Değerlendirmeye yönelik çalışmaların yapılması Son Anket: Görüşlerin Alınması Diğer Katılımcıların Görüşlerinin Alınması