Sınıfta Zaman Yönetimi

Zaman Nedir? Arka arkaya dizilmiş olayların ve olguların algılanmasıdır.   Zaman Yönetimi Nedir ? Olayları ve olguları özelliklerine göre sıraya koyabilmektir.

SINIFTA ZAMAN YÖNETİMİ Zamanın etkili bir şekilde yönetimi,sınıf yönetimi açısından önemli unsurdur. Bir sınıf ortamında zamanın verimli ve etkili bir şekilde yönetilebilmesi için aşağıdaki evrelere göre hareket edilmelidir: 1. Amacın Belirlenmesi: Zamanın etkili bir şekilde yönetilmesi için öncelikle amaçların belirlenmesi gerekir. Bu çerçevede öğretmen bir dersi işlerken kendisinin,dersin ve konunun amaçlarını ve hedeflerini belirlemeli ve ortaya koymalıdır. Bu amaçlar hayata,derse,üniteye ve konuya yönelik;yani uzun ve vadeli olarak da belirlenebilir.

2. Zamanın Düzenlenmesi ve 2. Zamanın Düzenlenmesi ve Programlanması: A=çok önemli B=önemli C= önemsiz 3. Zamanı Programlanması: Programa önce A önem derecesine sahip olan maddeler ve ne kadar zaman alacağı yazılır. Daha sonra B önem derecesine sahip maddeler yerleştirilir. Eğer programda zaman kalırsa C önem derecesine sahip olan maddeler de programa konur. Bütün A’ların programa sığmaması durumunda amaçlara göre A’lar arasında seçim yapılır.

  SINIFTA ZAMAN YÖNETİMİ NEDEN ÖNEMLİDİR ? Okul ve sınıfta geçen zamanın örgütlenmesi ve amaca uygun bir biçimde kullanılması önemlidir. Etkili bir öğretmen,sınıfta geçen zamanı etkili bir biçimde kullandığı gibi öğrencilerin de etkili olarak kullanmalarını sağlar. Araştırmalara göre öğretmenler, sınıfta geçen zamanın önemli bir kısmını,genelde düzenin sağlanması ve öğretime hazırlık için harcamaktadır.

Sınıfta geçen zamanın kullanım biçimi,öğrenmenin etkililiğini doğrudan etkiler. Bu nedenle zamanın çoğunun öğrenme ve öğretme etkinliklerine ayrılması gerekir. Bu durum, dersten önce, dersle ilgili birtakım hazırlıkların yapılmasını gerektirir. Öğrencilerin dersle ilgili hazırlıklarını öğretmen sınıfa gelmeden önce yapması,kullanılacak araç- gereçlerin önceden hazırlanması,tahtaya yazılacak bazı yazıların dersten önce yazılması,zaman tasarrufu sağlayabilir. Eğer öğretmen sınıfa girdikten sonra öğrenciler,hala dersle ilgili araç-gereçlerini hazırlama çabası içinde oluyorsa,ders başladıktan sonra da belirli bir süre,derse hazırlık çalışmaları ile geçecek demektir.

Etkili sınıflarda,sınıf içinde derse hazırlık çalışmalarına,istenmeyen davranışların önlenmesine ve sınıf düzeninin sağlanmasına daha az zaman ayrıldığı;zamanın çoğunun öğrenme-öğretme etkinliklerine ayrıldığı görülmektedir. Öğretmen ,sınıfa girdikten ve derse başladıktan sonra,sınıfa öğrenci girmesi,okul yönetimi tarafından sınıflara duyuru gönderilmesi ve bu duyuruların okunması,okul yönetimi tarafından sınıftan öğrenci çağrılması,ders saatlerinde anons yapılması,okul ve sınıf dışı çevreden kaynaklanan gürültüler,sınıf içi zaman kullanımını olumsuz biçimde etkileyen faktörler arasın da yer almaktadır.

Eğer sınıf içinde,ders sırasında bir boşluk oluşursa,yapacak başka işleri olmadığından öğrenciler,bu boşluğu değişik biçimlerde,konuşarak,resim çizerek,tercih ettikleri bazı şeylerle meşgul olarak doldurmak isteyebilirler. Bunlar ,öğretmenin istemediği durumlardır. Daha çok derse başlangıç,ders içinde başka bir konuya geçiş veya ders bitimi sırasında bu tür boşluklar oluşabilir. Bu nedenle öğretmen,sınıf içinde zamanı yönetirken bu boşlukları dikkate almalı,öğrencileri meşgul edecek yollar bulmalıdır. Dersin akışını bozan istenmedik olaylar meydana geldiğinde de öğretmen,dersi bir tarafa bırakıp uzunca bir zaman bu durunla meşgul olursa ,öğrencilerin dikkati dağılabilir. Bu bakımdan öğretmen,böyle durumlara gereğinden fazla zaman ayırıp uzun öğütler verme yoluna gitmemelidir.

ZAMAN KAYBINA YOL AÇAN NEDENLERİN ANALİZİ Zamanın iyi ve etkili kullanılması bir süreç işidir. Zamanı daha iyi kullanabilmek için öncelikle zamanın geçmişte nasıl ve hangi durumlarda boşa harcandığının bilinmesi gerekir. Bu amaçla sınıfta geçmişte yaşanan ve zaman kaybına yol açan olayları aşağıdaki tablo şeklinde kaydetmek gerekir. Zaman Kaybı Analiz Tablosu Zaman kaybına yol açan olay : Saati : Nerede : Ne yaparken : Neden : Kaybedilen zamanın miktarı :   Bu çalışmanın birkaç kez yapılması durumunda öğretmen zamanını nasıl kullandığı konusunda bir fikir edinebilir ve daha etkin kullanabilmek için neler yapılması gerektiğini kestirebilir.

BİREYSEL ZAMAN NEDİR? NEDEN ÇOK ÖNEMLİDİR? VE NASIL ELDE EDİLİR ? Yoğun uyaranları bastırmada kullanılan enerji tüketimi arttıkça ,insanlar yalnız kalmak ister. Öğretmen de öğrenciler de bu duyguyu yaşar. İşte bu yalnız kalma zamanını “bireysel zaman” olarak adlandırıyoruz. Öğrenciler bu bireysel zamanı kullanamazlarsa duygusal ve sinirli olurlar;bazen de bu zamanı elde etmek için hayal kurmak,afacanlık yapmak gibi uygunsuz yollar ararlar. Sonuçta ya sınıftan atılır ya da idareye gönderilirler oysa öğretmen ve öğrencilerin bir-iki dakikalık bile olsa,yalnız kalabilecekleri,düşünebilecekleri,kendilerinden başka bir kişiye karşı sorumlu olmayacakları ve enerji depolayabilecekleri bir bireysel zamanı yakalayabilmeleri,yoğun uyaranlarla baş edebilmelerinde mucizeler meydana getirir. Böylece dikkat süresi uzar.

EN UYGUN ZAMAN NEDEN ÇOK ÖNEMLİDİR ? VE NASIL MEYDANA GETİRİLİR? İnsanlar arası etkileşim yalnızca ikili,en çok da üçlü ilişkilerde ortaya çıkar. Kalabalık bir grupta bir konferans dinlerken ya da bir gösteri izlerken tek yönlü bir iletişim kabul edilebilir. Ancak insanlar genellikle doyurucu bir iletişim ararlar. O zaman teke tek bir iletişim,güçlü bir ihtiyaç durumuna gelir. Bu ihtiyaç kalabalık bir sohbet toplantısında insanların ikili en fazla üçlü gruplar oluşturmalarıyla kendini gösterir. Sınıfta öğrenciler için teke tek ilişkide en önemli kişi öğretmendir. Öğretmen sorunsuz zamanda oldukları için çocukların bu ihtiyaçlarını yok sayarsa,öğrenciler uygun olmayan yollardan;örneğin yaramazlık yaparak öğretmenin dikkatini çekmeye onunla teke tek ilişkiye girmeye çalışır. Öğretmenlerin çoğu öğrencilerle tek tek ilgilenecek zamanlarının olmadığını söyler. Oysa onlarla ilgili bir görüşme planı yapıp zamanını öğrencilerine bildiren öğretmenler,onların teke tek ilişkiye girmek için daha sabırlı olacaklarını görecektir. Böyle bir plan yapmadan öğretim yapmaya çalışanlarsa,sürekli olarak ilgi çekmek isteyen öğrencileri tarafından rahatsız edilecek ve durumda öğretim ve ilişkiler doyurucu olamayacağı için kendilerini çaresizlik içinde bulacaktır. Böyle durumlarda öğretmenin çocuklarla ilişkilerini ciddi şekilde bozmamış olması,umulan en iyi durum olacaktır.

ZAMANIN ETKİLİ KULLANIMI İÇİN ÖNERİLER Zamanı boşa harcayan konuşma ve eylemlere karşı hazırlıklı olunmalı,bu amaçla zamanı çalmaya yönelik tavırlara baştan imkan tanınmalıdır. Dersin daha önceden planlanan süresinin her an değişebileceğine hazırlıklı olmak gerekir. Sunulacak bir konu için önceden ayrılan zaman iki katına çıkabilir veya yarısına indirilebilir. Ders veya sunun çoğu kez zamandan önce bitmesi bir zaman yönetimi sorunu olarak düşünülebilir. Böyle durumlarda konunun sonuna soru-cevap etkinlikleri yapılarak zaman iyi kullanılabilir,ayrıca yedek etkinlikler planlanmalıdır. Bunun dışında,dersin akışı içerisinde herhangi bir şekilde ortaya boş bir zaman diliminin çıkması durumunda o zamanı dolduracak etkinliklerde tasarlanmalıdır. Sınıfa giriş ve çıkışların belirli ilkeler dahilinde gerçekleşmesi gerekir.

Yoklama,devamsızlık ve geç kalma gibi durumlarla ilgili olarak belirli ilkeler geliştirilmelidir. Öğrencilerin,ders için ayrılan zamanı boşa harcayacak şekilde sınıfta dolaşmalarına ve kendi aralarında konuşmalarına izin verilmemelidir. Dersin kesintiye uğraması da zaman kaybına yol açan önemli bir sorundur. Bu yüzden dersin kesintiye uğramasına yol açacak davranışlar önlenmelidir. Dersin geç başlaması ve erken bitmesi de önemli bir zaman kaybıdır bu nedenle derse zamanında başlanmalı ve dersi zamanında bitirmelidir. Sınıfa belirli materyaller getirilirken ve bu materyaller kullanılırken belirli bir plan dahilinde hareket edilmelidir. Ders anında söz alma ,öğretmenden veya bir başkasından yardım isteme gibi davranışlar konusunda belirli ilkeler ve prosedürler geliştirilmelidir. Ders anında verilecek bir ödevin veya alıştırmanın ne kadar zamanda bitmesi gerektiği belirlenmelidir.

Etkili zaman kullanma alışkanlığının gelişmesi için,ders sonunda,zamanın kullanılmasına yönelik olarak bir değerlendirmenin yapılması faydalı olabilir. Bu amaçla bir dersi baz alarak aşağıdaki sorular cevaplanmalıdır : 1. Ders süresince ne yapılacaktı ? 2. Ne kadarı yapıldı ? 3. Ne kadarı yapılabilirdi ? 4. Aradaki farkın nedenleri nelerdir ?   Etkili zaman kullanma alışkanlığının geliştirilmesi için bu soruların cevaplanması ile elde edilen cevaplar göz önünde bulundurulmalıdır.

KAYNAKLAR [1]-ERDOĞAN;DOÇ.DR.İRFAN,SINIF YÖNETİMİ,SİSTEM YAYINCILIK,İSTANBUL,2000 [2]-ŞİŞMAN;DOÇ.DR.MEHMET,ÖĞRETMENLİĞE GİRİŞ,PEGEM YAYINCILIK,ANKARA,2002 [3]-ERDOĞAN;DOÇ.DR.İRFAN, SINIF YÖNETİMİ,SİSTEM YAYINCILIK,İSTANBUL,2000 [4]-GORDON;DR. THOMAS,ETKİLİ ÖĞRETMENLİK EĞİTİMİ,SİSTEM YAYINCILIK [5]-ERDOĞAN;DOÇ.DR.İRFAN,SINIF YÖNETİMİ,SİSTEM YAYINCILIK,İSTANBUL,2000