HARİTA PROJEKSİYONLARI DENİZ HARİTALARI HARİTA PROJEKSİYONLARI

Denizde Kullanılacak Bir Haritada; Mevki belirtmek amacıyla enlem ve boylamların çizildiği Üzerinde pusula gülünün bulunduğu Seyir alametlerini özellikle gösteren Deniz dibi derinliğini ve dip yapısını gösteren Güvenli seyir için bölgede uyulması gereken kuralları ve diğer hususları gösteren haritalardır

HARİTA ÖLÇEĞİ Tabii ölçek : Herhangi bir nesnenin model boyutu ile gerçek boyutu arasındaki oranın matematiksel bayağı kesirle ifade edilmesidir. ( 1/50, 1/500, 1/500000 gibi) Adedi ölçek : Bayağı kesrin bir başka ifade şeklidir. Haritada 1cm = 1 km şeklinde ifade edilmiştir. Grafik ölçek : Karşılaştırmalı ölçüm yapabilmek üzere bir hat üzerine çizilmiş ve haritanın uygun bir köşesine konmuş olan cetveldir. 1/50000 ve daha büyük ölçekli haritalarda kullanılır.  

TÜRK VE İNGİLİZ HARİTALARININ SINIFLANDIRILMASI TR kısaltması ile gösterilen Türk haritaları ve BA kısaltması ile gösterilen İngiliz haritaları ölçeklerine göre dört sınıfa ayrılırlar 1- Açık Deniz Haritaları : 1/600.000 ve daha küçük ölçekli haritalardır. Çok geniş bir alanı gösterdiği için üzerlerinde seyir yapılmaz. Sadece seyir planlaması amacı ile kullanılırlar. 2- Genel Haritalar : 1/150.000 ile 1/600.000 ölçekli haritalardır. Derinlikler ve kıyı- sahil seyir alametlerinin sayıları çok azdır. Bu nedenle sadece seyir planlaması amacı ile kullanılırlar. 3- Parça haritalar : 1/50.000 ile 1/150.000 ölçekli haritalardır. Seyir yapmak için çok elverişli haritalardır. Gerekli olan bir çok bilgiye ulaşılabilir. 4- Liman Haritaları : 1/50.000 ve daha büyük ölçekli haritalardır. Bir limanı yada girişini haritadan çok bir plan detayı ile gösterir. Liman giriş çıkışlarında ve/veya demirleme esnasında kullanılırlar.

AMERİKAN HARİTALARININ SINIFLANDIRILMASI OO kısaltması ile gösterilen bu haritalar ölçeklerine göre 5 sınıfa ayrılırlar. 1- Açık Deniz Haritaları : 1/600.000 ve daha küçük ölçekli haritalardır. 2- Genel haritalar : 1/100.000 ile 1/600.000 ölçekli haritalardır. 3- Sahil ve kıyı haritaları : 1/50.000 ile 1/100.000 ölçekli haritalardır. 4- Liman haritaları : 1/50.000 ve daha büyük ölçekli haritalardır. 5- İç Sular ve Nehir haritaları : 1/50.000 ile 1/100.000 ölçekli haritalardır.

Haritayı yayınlayan daire ve tarihi numarası Haritanın kitabesi Seyir bilgileri Boyutları (mm X mm) Küçük düzeltmeler Yayım ve basım tarihi Haritayı yayınlayan daire ve tarihi numarası

Pilot Harita Örneği

TÜRK HARİTALARIN NUMARALANDIRILMASI VE NUMARA ANLAMLARI Bölgelere göre Türk Haritaları: Karadeniz haritaları : 1 ile Ege denizi haritaları 2 ile Doğu Akdeniz haritaları 3 ile Marmara Denizi haritaları : 29 ile başlar Ölçeklere göre Türk Haritaları: Açık deniz haritaları : tek haneli rakamlar ile Genel haritalar : 2 haneli rakamlarla Parça haritalar : 3 haneli rakamlarla Liman haritaları : 4 haneli rakamlarla gösterilirler.

AMERİKAN HARİTALARIN NUMARALANDIRILMASI VE NUMARA ANLAMLARI NUMARANANIN BASAMAK SAYISI HARİTA ÖLÇEĞİ 1 ÖLÇEKSİZ 2 >= 1/9 MİLYON 3 ½ MİLYON İLE 1/9 MİLYON 4 ÖZEL MAKSATLI 5 =< ½ MİLYON 5 basamaklı rakam ile gösterilen bir haritada 1. rakam kapsadığı haneyi, 2. rakam bölge içindeki alt bölgeyi, 3.rakam sıralamaya göre sahayı gösterir. Bölgeler kuzey Amerika kıtasından başlayarak saat yönünün aksi istikametinde, alt bölgeler ise bölgenin kuzeyinden başlayarak saat yönünün aksi istikametinde numaralandırılmıştır.

İNGİLİZ HARİTALARIN NUMARALANDIRILMASI VE NUMARA ANLAMLARI İngiliz haritalarında A harfi küçük ölçekli dünya haritalarına verilmiştir. B harfi de Orta batı Avrupa'ya verilmiş ve bu noktadan doğuya doğru harfler verilmeye devam etmektedir. Harf kodunun gösterdiği sayfa açılarak bölge haritalarının alt numaraları kontrol edilebilir.

HARİTA PROJEKSİYONLARI

Harita projeksiyonu Dünyanın küresel yüzeyinin veya belirli bir parçasının herhangi bir kullanım maksadı ile bir düzlem üzerinde gösterilme ihtiyacı bulunmaktadır. Dünyanın tamamı veya küçük bir parçasının sergilendiği / gösterildiği düzleme Harita ( map veya chart ) denir. Dünyanın küresel yapısının bir düzleme aktarılma işlemine ise Harita Projeksiyonu denilmektedir. 3

HARİTA İZDÜŞÜM SİSTEMLERİ IŞIK KAYNAĞININ MEVKİİNE GÖRE İZDÜŞÜM DÜZLEMİNİN GEOMETRİK ŞEKLİNE GÖRE 1- Gnomonik İzdüşüm 2- Stereoğrafik İzdüşüm 3- Ortoğrafik İzdüşüm 1- Gnomonik İzdüşüm 2- Silindirik İzdüşüm 3- Konik İzdüşüm 6

IŞIK KAYNAĞININ MEVKİİNE GÖRE 1- Gnomonik İzdüşümü : Işık küre merkezindedir. Dünya üzerine konulan bir teğete düşen yansımadır (A) 2- Stereoğrafik İzdüşüm : Işık teğet noktasının 180 derece ters tarafındadır (B) 3- Ortoğrafik İzdüşüm : Işık kaynağı sonsuzdan gelmektedir (C) C A B C C

1- Gnomonik İzdüşüm 2- Silindirik izdüşüm 3- Konik İzdüşüm Gnomonic İzdüşüm 1-Mercator 2-Ekvatoryal Merc. 3- Ters Merc. 4-Oblique Merc. 1-Basit konik 2-Polikonik 3-Lambert

Gnomonik Işık kaynağı kürenin merkezinde kabul edilir ve dünyanın üzerindeki herhangi bir noktaya teğet olan bir düzlem boyunca oluşan projeksiyondur. Boylamlar yakın kutba doğru yönelmiş , enlemler ise kutuplara doğru içbükey olacak şekildedir. Teğet noktasındaki enlem ile ekvator birbirine diktir. Bu nedenle BDS de kullanılırlar. 27

Gnomonik projeksiyon

Gnomonik Dünya üzerindeki iki nokta arasındaki en kısa mesafeyi bulmak için seyirciler bu projeksiyonla yapılmış haritaları kullanırlar. Kerte hattı eğri bir hattır böylece harita üzerinde açı ölçülemez mesafe ölçeği yoktur. 28

Kuzey atlantik gnomonik haritası

Gnomonik projeksiyon Dezavantajları Avantajları Büyük daire yayı bir doğru şeklindedir Tolerable distortion within 1000 miles of the point of tangency Dezavantajları Kerte hattı yay şeklindedir Doğrudan mesafe ve yön tayini yapılamaz

Markator Navigasyon için kullanılır. Kerte hattı bir doğru şeklindedir. İki nokta arasındaki yön ve mesafe gerçek değerdedir. Gerardus Mercator (1512-1594) 11

X Y X ≠ Y Y DEĞERİ X E GÖRE SEC ENLEM AÇISI ORANINDA DAHA BÜYÜKTÜR

EKVATORYAL MARKATOR Bir silindirin dünyanın dikey düzlemine paralel ve de ekvatordan teğet olacak şekilde sarılmasıyla yapılır. Meridyenler silindire yansıdığında birer doğru şeklinde olurlar.

1- Konformaldir 2- Haritanın her yerinde enlem ve boylamlar birbirine diktir 3- Kerte Hatları doğru şeklinde iz verir 4- Büyük daire yayları ekvatora içbükeydir 5- Ortalama enlem ölçeği sabittir 6- Bu haritalarda rota ve kerterizler doğru şekilde çizilmekte ve mesafe ölçümleri kolaylıkla yapılabilirler 7- Boylamlar birbirine paralel ve boylamlar arası mesafe aynıdır. Enlemler de birbirine paraleldir ancak kutba doğru gidildikçe enlemler arası mesafe bir önceki enleme göre SECANT oranında artış gösterir. 8- Yukarıdaki artıştan dolayı 60° enleminden sonra kullanılmaz 9- 90° nin sekantı sonsuz olduğundan kutuplar görülmez

MERCATOR (Cylindrical) projeksiyon .

TERS MARKATOR Silindir yerküre eksenine herhangi bir meridyende teğet olacak şekilde geçirilmiştir. Gök küresi , yıldız haritaları ve kara haritaları bu şekilde yapılır.

EĞRİ MARKATOR Dünya üzerinde iki önemli noktayı veya yeri birleştiren bir büyük daire boyunca sahanın haritası doğru olarak yapılmak istenirse bu yöntem kullanılır.

MARKATOR GNOMONİK Boylam daireleri kutupta birleşen düz hatlardır. Enlem daireleri birbirine paralel ve düz hatlardır.Enlemin sekantı ile büyürler enlem ölçeği mesafe ölçeğidir. Boylam daireleri enlem dairelerine dik ve birbirine paralel düz hatlardır. Açıklıkları birbirine eşittir. Kerte hattı düz bir doğrudur. Büyük daire bir eğridir. Enlem daireleri doğru birer hattır ve eğrinin iç kısmı kutba bakar. Boylam daireleri kutupta birleşen düz hatlardır. Kerte hattı eğri bir hattır. Böylece harita üzerinde açı ölçülmez mesafe ölçeği yoktur. Büyük daire düz bir doğrudur.

KONİK İZDÜŞÜM SİLİNDİRİK PROJEKSİYONA BENZER ŞEKİLDE YAPILIRLAR. ATLASLAR BU SİSTEMLE YAPILIRLAR TEK KONİK POLİKONİK ÇEŞİTLERİ VARDIR LAMBERT TEĞETLİĞE DAYALI BAŞKA BİR SİSTEMİDİR.

LAMBERT (Conic) projeksiyon 6

LAMBERT (Conic) Projections Bir veya iki standart enlemli koniksel iz düşümün biraz değiştirilmesiyle elde edilir. Yer yüzündeki uzunluklar harita üzerinde uygun oranda iz düşüm yaparlar. Kuzey Amerikanın haritası çıkartmak için kullanılmıştır. Lambert konik projeksiyon doğuya ve batıya geniş daha çok üçgen şeklindeki sahalarda kullanılırlar.

Ters silindirik silindirik Eğri silindirik konikl Cylindrical projections, are analogous to wrapping a cylinder of paper around the earth, projecting the earth’s feature onto it, and then unwarpping the cylinder. Conic projections, are analogous to wrapping a sheet of paper around the Earth in a cone, projecting the earth’s feature onto it, and then unwarpping the cone. Azimuthal or planar projections, are analogous to touching the earth with a sheet of flat paper, Central meridian, standard meridians Central parallel, standard parallels. Ters silindirik konikl