OYUN VE OYUNUN ÖNEMİ Doç. Dr. Ender DURUALP

«Çocuğun Dünyasına Girebilmenin En Önemli Yolu: OYUN»

Küçük çocuğu olan, onun hatırı için onunla çocuklaşsın. (Hadis) Çocuk oyunla büyümelidir . (Eflatun ) Oyun oynamayan bir çocuk, yalnızca çocukluğun eğlencesini kaçırmakla kalmaz, aynı zamanda tam anlamıyla gelişmiş bir yetişkin de olamaz. (Whitley) Oyun, hayatın özüdür ve bebeğin her şeyi öğrenebileceği tek yoldur. (Tudor-Hart)

“Oyun iyi olan her şeyin kaynağıdır.” “Oyun, çocuğun tüm yaşamını belirleyen çekirdektir. Tüm insanlar orada gelişir, orada oluşur.” F.L. Jahn “Çocuğun oyunu, düşler ve sinirsel belirtiler gibi anlamı olan davranışlardır.” S. Freud “Çocuğun bedenini her zaman işletiniz, bedenen güçlü ve sağlıklı olan bir çocuk fikren de gelişir ve akıllı olur.” J.J. Rousseau

Lazarus “kendiliğinden ortaya çıkan, hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite” olarak, Montaigne “çocuğun en gerçek uğraşı” olarak, Montessori ise “çocuğun en önemli işi” olarak tanımlar. Huizinga’ya göre oyun belli bir zaman ve belli sınırlar içinde, görünür bir düzende, serbestçe kabul edilen kurallara göre süregelen bir etkinliktir. Piaget’ye göre “dış dünyadan alınan uyaranları özümleme ve uyum sistemine yerleştirme yolu”dur.

Oyun Nedir? Belli bir amaca yönelik olan veya olmayan, kurallı yada kuralsız gerçekleştirilen fakat her durumda çocuğun isteyerek ve hoşlanarak yer aldığı fiziksel, bilişsel, dilsel, duygusal ve sosyal gelişimin temeli olan, gerçek hayatın bir parçası ve çocuk için en etkin öğrenme sürecidir.

Oyunun özellikleri Oyun çok hareketli, yaratıcı ve esnek bir ortam teşkil eder. Oyun kuralları değişebilir; ancak bunu oyun oynayanların kabul etmesi gereklidir. Oyun günlük işlerin dışında yapılan ve maddi bir sonuç beklenmeden yapılan etkinliklerdir. Oyun, iş’in karşıtı olarak ifade edilmektedir. Sınırlandırılmış bir zaman ve belli bir mekan içerisinde yapılmaktadır.

Oyuncunun oyunda yer alması için zorunluluk yoktur Oyuncunun oyunda yer alması için zorunluluk yoktur. Bu özelliğini kaybettiğinde çekici ve keyif verici olmaktan çıkar. Önceden belirlenmiş kuralları ve zaman sınırları vardır. Oyunun nasıl gelişeceği ve nasıl sonuçlanacağı önceden belli değildir. Kurallı bir oyunda yeni bir şey üretilmez. Oyunda yaşamdan farklı bir konumda bulunma durumu vardır.

Oyunda aktif katılım şarttır. Oyunun, oynayanlar üzerinde olumlu etkisi vardır. Oyun bazı hallerde çok yoğun dikkat gerektirir. Oyun özgür ve rahat bir ortam içerir. Oyun deney ve araştırma içerir. Oyun zihni ve bedeni çalıştırır. Oyun farklı kişilerle (çocuklarla) sosyal kaynaşmayı sağlar. Oyun her zaman kişinin (çocuğun) ilgisini çeken ve beyni uyaran bir araçtır.

Oyunda birey mutluluk ve heyecan duyar. Oyun üretimi,yaratıcılığı, özgüveni, empati duygusunu geliştirir. Oyunda birey kurallara uymayı, paylaşmayı, hoşgörüyü, problemlere çözüm getirmeyi, belli bir disiplin içinde düşünmeyi, toplumsal rolleri, araştırmayı, uzlaşmayı, sorumluluk almayı, kendini ifade etmeyi, karar vermeyi ve sonuçlarına katlanmayı öğrenir.

Oyun içten güdümlü bir davranıştır. Kendi içinde bütünlüğü vardır Oyun içten güdümlü bir davranıştır. Kendi içinde bütünlüğü vardır. Belirli amaca yönelik olmayıp etkinliğin kendisi önemlidir. Oyuna katılmak çocuğun özgür seçimidir. Oyun etkinliğinde, oyun başkaları tarafından yönlendirilmez, çocuğun kendi seçimi önemlidir. Çocuk oyun oynarken eğlenmeli, hoş vakit geçirmelidir.

Oyun gerçek hayatın taklidi olmayıp çocuğun yaşantısına uygun düşecek şekilde çarpıtılmış, sanki öyleymiş gibi değiştirilmiş şeklidir. Çocuk oyunda aktif bir rol oynar. Bütünüyle kendini yaşar, başkaları tarafından yönlendirilemez.

Oyun çocuğu tanımada en önemli yollardan biridir Oyun çocuğu tanımada en önemli yollardan biridir. Çünkü çocuk oyun içerisinde özgürdür, her türlü yapmacıktan uzaktır, içindeki duygu, düşüncelerini rahatça oyununa yansıtır. Bu yüzden çocuğun nasıl bir ruhsal durumda bulunduğunu, olaylara ne tür tepkiler verdiği oyun içerisindeki davranışları dikkatli bir şekilde gözlemlenerek ortaya çıkarılabilir.

Oyun, çocuğun yaratıcılığını en özgür şekilde ortaya koyduğu ortamdır Oyun, çocuğun yaratıcılığını en özgür şekilde ortaya koyduğu ortamdır. Çocuk oyun sayesinde kendini tanımaya başlar, kendi güçlerini sınayarak bazı alanlarda girişimlerde bulunmaya doğru yol alır.(Haluk Yavuzer)

Kaynaklar Aral, N., Gürsoy, F. ve Köksal, A. (2001). Okul öncesi eğitimde oyun. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama San. ve Tic. A.Ş., Kaptan Ofset. Durualp, E. ve Aral, N. (2014). Oyunun gelişimi ve türleri. Her yönüyle okul öncesi eğitim 3. (Ed: A.B. Aksoy), (s. 231-254). Ankara: Hedef CS Basın Yayın. Maden-Ellialtıoğlu, F. (2005). Okul öncesi dönemde oyun ve oyun örnekleri. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama San. ve Tic. A.Ş. Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Seyrek, H. ve Sun, M. (2005). Okul öncesi eğitimde oyun. İzmir: Müzik Eserleri Yayınları. Tuğrul, B. (2014). Oyunun gücü. Oyun. (Ed: A.B. Aksoy), (3-24), Ankara: Hedef Yayıncılık.