MUHASEBEDE KULLANILAN FİNANSAL TABLOLAR

YABANCI KAYNAKLAR GİRİŞ: İşletmenin gelecekteki ödeme yükümlülüklerini ifade eden yabancı kaynakların ödenme zamanları (vadeleri) işletmelerin ödeme planlarının ve finansal yapılarının belirlenmesi açısından önemlidir. Bu nedenle yabancı kaynaklar ödenme zamanına göre kısa ve uzun vadeli olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Bilanço tarihi itibariyle işletmenin; en çok bir yıl içinde veya normal faaliyet dönemi sonuna kadar ödenecek olan borçları kısa vadeli yabancı kaynak, vadesi bir yıldan daha fazla olan veya normal faaliyet döneminden sonraki döneme kalanlar ise uzun vadeli yabancı kaynak olarak gruplanır.

YABANCI KAYNAKLAR 3 ve 4 kod numaraları ile başlayan bu iki yabancı kaynak grubu hesaplarının işleyiş biçimi aynı olup, genelde aynı adla açılmaktadırlar. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar grubu borcun oluşma nedenine göre aşağıdaki hesapları kapsamaktadır.  30 -MALi BORÇLAR 32- TiCARi BORÇLAR 33 -DiĞER BORÇLAR 34 -ALINAN AVANSLAR 35 -YILLARA YAYGIN iNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ 36 -ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37 -BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38 -GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39 -DİĞER YABANCI KAYNAKLAR

YABANCI KAYNAKLAR Bu haftaki dersimizde yukarıda belirtilen hesaplardan en yaygın olarak kullanılanlar incelenecektir.   MALİ BORÇLAR Kredi kurumlarına olan vadeli borçlar ile para ve sermaye piyasası kurumları ve araçları aracılığıyla temin edilen krediler ve vadesi bir yıldan daha az olan uzun vadeli mali borçların ana para taksit ve faiz borçlarının izlendiği hesap grubudur. Kaynaklar içinde yer alan gruplar sırasıyla açıklanacaktır;

YABANCI KAYNAKLAR 300 BANKA KREDİLERİ   MALİ BORÇLAR KISA VADELİ MALİ BORÇLAR UZUN VADELİ MALİ BORÇLAR 300 BANKA KREDİLERİ 301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 302 ERTELENMİŞ KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 303 UZUN VADELİ KREDiLERiN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ 305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 306 ÇIKARILMIŞ DiĞER MENKUL KIYMETLER 308 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) 309 DiĞER MALİ BORÇLAR 400 BANKA KREDİLERİ 401 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 402 ERTELENMİŞ KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 405 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 406 ÇIKARILMIŞ DiĞER MENKUL KIYMETLER 408 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) 409 DiĞER MALİ BORÇLAR

300 BANKA KREDİLERİ Banka kredileri farklı şekilde açılabilir. Borçlu cari hesap kredisinde banka, kredi talep eden müşterilerine belirli tutarla sınırlı olmak koşuluyla bir cari hesap açar ve bu hesaptan (kredi sınırları içinde) para çekmelerine ve yatırmalarına izin verir. Hesap kapanmadığı sürece işletme bankaya borçlu olacağından, bu tür ilişkinin izlendiği hesaplar “borçlu cari hesap” olarak nitelendirilmektedir.   Borçlu cari hesap şeklinde çalışan kredilerde üçer aylık dönemler sonunda (31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül, 31 Aralık) banka tarafından faiz hesaplanıp işletmenin kredi veya mevduat hesabından tahsil edilir.  

300 BANKA KREDİLERİ Avans şeklinde kullandırılan kredilerde kredi tutarı vade sonunda faizi ile birlikte geri ödenir. Bu kredilerde kredinin vadesi dolmadan muhasebe dönemi sona ererse işletme o ana kadar işlemiş faiz, komisyon, vergi vb. giderleri hesaplayarak 381 GiDER TAHAKKUKLARI hesabının alacağı karşılığında finansman giderlerine eklemelidir.    Yılın belli günlerinde taksitler halinde faizleri ile birlikte ödenecek kredilerde ise işletme, borcun dönem sonuna kadar işlemiş olan faizini kendisi hesaplayarak 381 GiDER TAHAKKUKLARI hesabının alacağı karşılığında finansman giderlerine ekleyerek muhasebeleştirir.  

ÖRNEK 1.İşletme, A Bankasından 350.000 TL limitli bir kredi sağlamış ve borçlu cari hesabından aynı banka nezdindeki ticari mevduat hesabına 300.000 TL aktarılmıştır. --------------------------------------------/-------------------------------------102 BANKALAR HS 300.000 300 BANKA KREDILERI HS 300.000 --------------------------------------------/------------------------------------ Bu kayıtla, işletmenin A Bankasına olan borcunda 300.000 TL’ lik bir artış olurken, aynı bankadaki ticari mevduat hesabında da bu tutarda bir artış olmaktadır.    

ÖRNEK 2. İşletme, ihtiyacı nedeniyle aynı bankadaki borçlu cari hesaptan 30.000 TL çekmistir. --------------------------------------------/-------------------------------------- 100 KASA HS 30.000 102 BANKALAR HS 30.000 --------------------------------------------/-------------------------------------  3.A Bankasının işletmeye gönderdiği hesap özetinde, 15.000 TL faiz tahakkuk ettirdiği görülmektedir. --------------------------------------------/-------------------------------------780 FINANSMAN GIDERLERI HS 15.000 300 BANKA KREDILERI HS 15.000  

ÖRNEK İşletme 8 Eylül günü X Bankasından 3 ay vadeli ve %18 faiz oranlı 336.000 TL kredi alıyor. Avans şeklinde kullandırılan kredi 7 Aralık günü faizi ile birlikte mevduat hesabına aktarılarak ödeniyor. İşletmenin muhasebe dönemi 30 Eylülde sona ermektedir. Kredinin Alınması ------------------------------------------8/09/2012--------------------------------------- 102 BANKALAR HS. 336.000 300 BANKA KREDİLERİ HS. 336.000 --------------------------------------------/-------------------------------------------------- Üç aylık muhasebe dönemi sonunda işlemiş faizin tahakkuk ettirilmesi 336.000*%18*(23/365)=3.864   --------------------------------------------30/09/2012------------------------------------------ 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 3.864 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 3.864 --------------------------------------------/------------------------------------------------

ÖRNEK Kredinin geri ödenmesi 336.000*%18*(68/365)=11.424   --------------------------------------------7/12/2012------------------------------------ 300 BANKA KREDİLERİ HS. 336.000 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 3.864 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 11.424 102 BANKALAR HS. 351.288 -----------------------------------------/---------------------------------------------------

ÖRNEK İşletme bir bankadan 1 Kasım günü 3 yıl vadeli 180.000 TL tutarında kredi sağlamıştır. Kredi 6 aylık taksitler halinde işlemiş faiz ile birlikte geri ödenecektir. Faiz oranı %15 tir. İşletme bir aylık muhasebe dönemi kullanmaktadır. Kredinin alınması ------------------------------------------- 1/11/2012 --------------------------------------- 102 BANKALAR HS. 180.000 400 BANKA KREDİLERİ HS. 180.000 ---------------------------------------------------/--------------------------------------------- Kasım ayı sonunda işlemiş faizin tahakkuk ettirilmesi 180.000*%15*(30/365)=2.219 ------------------------------------------ 30/11/2012 --------------------------------------- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 2.219 481 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 2.219 -------------------------------------------------/-------------------------------------------------

ÖRNEK Aralık sonu faiz tahakkuku 180.000*%15*(31/365)=2.293  ------------------------------------------31/12/2012------------------------------------------- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 2.293 481 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 2.293 ------------------------------------------------------/----------------------------------------------    İzleyen dönemde ödenecek tutarların kısa vadeli hesaplara aktarılması --------------------------------------------31/12/2012------------------------------------------ 400 BANKA KREDİLERİ HS. 60.000 303 UZUN VADELİ KRD. ANAPARA BORÇ TAKST VE FAİZL. 60.000 481 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 4.512 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 4.512 ------------------------------------------------/-----------------------------------------------------

ÖRNEK İzleyen dönemde faiz tahakkuklarının yapılması 180.000*%15*(31/365)  ------------------------------------------31/01/2013--------------------------------------------- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 2.293 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 2.293 ------------------------------------------------------/------------------------------------------------  faiz tahakkukları Şubat 2013 180.000*%15*(28/365)=2.293 Mart 2013 180.000*%15*(31/365)=2.072 Nisan 2013 180.000*%15*(30/365)=2.293  ------------------------------------------1/05/2013--------------------------------------------- 303 UZUN VADELİ KRD. ANAPARA BORÇ TAKST VE FAİZL. 30.000 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 13.389 102 BANKALAR HS. 43.389 ------------------------------------------------/------------------------------------------------------  İkinci taksite kadar faiz tahakkukları kalan borç tutarı olan 150.000 TL üzerinden yapılacaktır.

YABANCI PARA CİNSİNDEN BANKA KREDİLERİ   Yabancı para cinsinden banka kredileri, işlemin yapıldığı andaki kur üzerinden TL olarak kaydedilir. Ödeme sırasındaki kambiyo karı veya zararı borçlanma maliyetine eklenir veya bu maliyetten düşülür. Ödemeden önce bilanço günü gelirse kredi borcunun TL karşılığının o günkü kura göre düzeltilmesi söz konusu olur.

ÖRNEK işletme X Bankasından 250.000$ kredi alıyor. Kredi tutarı işletmenin Y Bankasındaki döviz hesabına aktarılıyor. işlem tarihinde kur 1$=1,88 TL dir.  -------------------------------------------------/-------------------------------------------------------- 102 BANKALAR HS. 470.000 300 BANKA KREDİLERİ HS. 470.000 ------------------------------------------------------/------------------------------------------------------   Krediye 1.250 $ faiz yürütülüyor. Z Bankasından 251.250 $ karĢılığı TL X Bankasına aktarılıyor. (Kur 1,92 TL/$) Finansman gideri: Faiz $1.250*1,92 TL/$ =2.400 TL Kur farkı $250.000*(1,92-1,88) TL/$ =10.000 TL ---------------------------------------------------/-------------------------------------------------------- 300 BANKA KREDİLERİ HS. 470.000 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 12.400 102 BANKALAR HS. 482.400

405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER Anonim şirketlerin, İktisadi Devlet Teşekküllerinin ve kamu kurumlarının uzun vadeli fon ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çıkardıkları borç senetlerine tahvil denir. Tahvil çıkararak borçlanma durumunda, uzun vadeli bir yabancı kaynak hesabı olan 405 Çıkarılmış Tahviller Hesabı tahvillerin nominal değeriyle alacaklandırılır. Borç geri ödendiğinde ise hesaba borç kaydedilir.   304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleriyle tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizleri 405 no’lu hesaptan çıkarılarak “304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri” hesabının alacağına aktarılır.

ÖRNEK ABC Şirketi %12 yıllık faiz oranlı, 4 yılda yıllık taksitlerle geri ödemek üzere 1.600.000 TL lik tahvil çıkarıyor. Satışa aracılık eden banka, tahvillerin tamamının 1 Nisan günü itibarıyla satıldığını ve hesaba geçtiğini bildiriyor. Faiz ve taksit ödemesi banka eliyle gerçekleştiriliyor.  Satışta:   --------------------------------------------1/04/2012------------------------------------------- 102 BANKALAR HS. 1.600.000 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HS. 1.600.000 --------------------------------------------------/--------------------------------------------------

ÖRNEK Yıl sonunda faizin tahakkuk ettirilmesi 1.600.000*%12*(275/365)=144.657  -------------------------------------------31/12/2012-------------------------------------------- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 144.657 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 144.657   --------------------------------------------------/--------------------------------------------------- Yıl sonunda taksitin kısa vadeli borçlara aktarılması  ------------------------------------------31/12/2012-------------------------------------------- 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HS. 400.000 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKST VE FAİZL. 400.000 --------------------------------------------------/----------------------------------------------------

ÖRNEK I. Tertip itfa ve faiz ödemesi   ------------------------------------------1/04/2013----------------------------------- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 47.343 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 144.657 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKST VE FAİZL. 400.000 102 BANKALAR HS. 592.000 ------------------------------------------------/-----------------------------------------   1.600.000*%12*(90/365)=47.343

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 600.000*%12*(90/365)=47.343 Dolaşımdaki finansman bonoları ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonların izlendiği hesaptır. Söz konusu menkul kıymetler ihraç edildiğinde nominal bedelle alacaklanan hesap, geri ödenme durumunda ise borçlanır. Örnek : Z A.S., 90 gün vadeli %15 faiz oranlı 200.000 TL lik finansman bonosunu nominal değerleri üzerinden 1 Nisan günü banka aracılığıyla satıyor. Senetler vade bitimi olan 29 Mayıs günü faizi ile birlikte ödeniyor. -----------------------------------------1/04/2012--------------------------------- 102 BANKALAR HS. 200.000 305 ÇIKARILMIS BONOLAR VE SENETLER HS 200.000 ---------------------------------------------/----------------------------------------- ----------------------------------------29/06/2012------------------------------ 305 ÇIKARILMIS BONOLAR VE SENETLER HS 200.000 780 FINANSMAN GIDERLERI HS 7.397 102 BANKALAR HS. 207.397 ------200.000*%15*(90/365)=7.397-------------/---------------------------------

TİCARİ BORÇLAR Ticari borçlar mal alınan işletmelere olan borçlar veya hizmet arzının yerine getirilmesi için yapılan harcamalarla ilgili borçları ifade eder. Tek düzen hesap planında ticari borçlar kısa vadeli ve uzun vadeli olarak 2 gruba ayrılır. iki hesap grubu arasındaki tek fark vadedir.   TiCARi BORÇLAR KISA VADELi TiCARi BORÇLAR UZUN VADELi TiCARi BORÇLAR 32- TiCARĠiBORÇLAR 320- SATICILAR 321- BORÇ SENETLERi 322- BORÇ SENETLERi REESKONTU (-) 326- ALINAN DEPOZiTO VE TEMİNATLAR 329- DİĞER TİCARİ BORÇLAR 42- TİCARİ BORÇLAR 420- SATICILAR 421- BORÇ SENETLERi 422- BORÇ SENETLERi REESKONTU (-) 426- ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 429- DİĞER TĠCARİ BORÇLAR

SATICILAR İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan kısa vadeli senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Satıcılar hesabı bir ana hesap olup, işletmenin toplam senetsiz borçlarını gösterir. Her bir satıcıya olan borcun ayrı ayrı izlenmesi için yardımcı hesapların açılması gerekmektedir.    Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetsiz borçlar 420 SATICILAR hesabında izlenir. Bilanço çıkarma dönemlerinde vadeleri bir yılın altına düşenler bu hesaba borç kaydedilerek "320- Satıcılar Hesabı"nın alacağına aktarılır.

SATICILAR 1- X işletmesi, tamamı kredili olmak üzere KDV hariç 500 TL' lik ticari mal satın almıştır. 2- Satıcılara olan 250 TL' lik uzun vadeli borcun bir yıldan daha az süresi kalmıştır. 3- X işletmesi, satıcılara olan borcuna karşılık 300 TL' lik bir çek vermiştir. 1---------------------------------------------/------------------------------------------- 153 TİCARi MAL HS. 500 191 iNDiRiLECEK KDV HS. 75 320 SATICILAR HS 575 Tamamı kredili mal alınması 2---------------------------------------------/-------------------------------------------- 420 SATICILAR HS. 250 420.01 Bay A 320 SATICILAR HS. 250 320.01 Bay A Uzun vadeli senetsiz alacağın kısa vadeli hale gelmesi 3---------------------------------------------/----------------------------------- 320 SATICILAR HS. 300 103 VER.ÇEK VE ÖD.EM.HS. 300 Satıcılara olan borca karşılık çek verilmesi --------------------------------------------/---------------------------------------------

321 BORÇ SENETLERİ İşletme, kredili olarak satın aldığı mal ve hizmetlerin karşılığını senetlerle ödeyebilir. Borç senetleri olarak bilinen bu senetler; alınan mal veya hizmet bedeline ya da önceki borca karşılık bir bono imzalanıp verilmesi veya işletme üzerine çekilen poliçenin kabul edilmesiyle oluşurlar.   Senetlerin üzerinde yazılı değerleriyle kayıt düşülen bu hesabın, herhangi bir andaki alacak kalanı, işletmenin o andaki henüz ödenmemiş senetli borçlarının yazılı değerlerini (nominal değerler) vermektedir. Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetli borçlar 421- BORÇ SENETLERİ hesabında izlenir. Bilanço çıkarma dönemlerinde vadeleri bir yılın altına düşenler bu hesaba borç kaydedilerek 321 BORÇ SENETLERİ hesabının alacağına aktarılır.

BORÇ SENETLERİ  1- X işletmesi 750 TL' lik ticari mal satın almış karşılığında ise senet vermiĢtir. (%15 KDV hariç) 2- Satıcılara olan 250 TL' lik borca karşılık bir bono keşide edilerek verilmiştir.   1-------------------------------------------/----------------------------- 153 TiCARi MALLAR HS. 750 191 iNDiRiLECEK KDV HS. 112.5 321 BORÇ SENETLERi HS. 862.5 Tamamı senetli mal alınması -------------------------------------------/----------------------------- 2-------------------------------------------/---------------------------- 320 SATICILAR HS. 250 321 BORÇ SENETLERi HS. 250 Satıcılara olan borca karşılık senet verilmesi

BORÇ SENETLERİ 3- Vadesi gelen 300 TL 'lik bir borç senedi ödenmiştir. 4- işletmenin elindeki 200 TL' lik uzun vadeli borç senedinin vadesine bir yıldan daha az süre kalmıştır.    3-------------------------------------------/----------------------------- 321 BORÇ SENETLERi HS. 300 100 KASA HS. 300 Senetli borcun ödenmesi -------------------------------------------/----------------------------- 4-------------------------------------------/----------------------------- 421 BORÇ SENETLERi HS. 200 321 BORÇ SENET.HS. 200 Uzun vadeli borç senedinin kısa vadeye devri

DİĞER BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR: Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan ortaya çıkan ve en çok bir yıl içinde ödenmesi düşünülen borçların izlendiği hesaptır. 43- DiĞER BORÇLAR: Bu hesap grubu, herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş vadeleri bir yıldan fazla süreli bulunan borçların kaydedildiği hesapları kapsar. KISA VADELİ DİĞER BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR 331- ORTAKLARA BORÇLAR 332- İŞTİRAKLERE BORÇLAR 333- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 335- PERSONELE BORÇLAR 336- DiĞER ÇEŞiTli BORÇLAR 337- DiĞER BORÇ SENETLERi REESKONTU (-) UZUN VADELİ DİĞER BORÇLAR 43- DİĞER BORÇLAR 431- ORTAKLARA BORÇLAR 432- İŞTİRAKLERE BORÇLAR 433- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 437- DiĞER BORÇ SENETLERI REESKONTU (-) 438 KAMUYA OLAN ERTELENMiŞ VEYA TAKSiTLENDiRiLMiŞ BORÇLAR

331 ORTAKLARA BORÇLAR İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara (ferdi işletmelerde işletme sahibine) borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır. “331 ORTAKLARA BORÇLAR” hesabı.   Ortaklara kısa vadeli olarak doğan borçlar ve ilgili uzun vadeli hesaptan devredilenler bu hesaba alacak; yapılan ödemeler borç kaydedilir.

ÖRNEK İşletme ortakları işletmenin Y bankasına olan 500 TL' lik kredi borcunu ödemiştir.  -------------------------------------------/-------------------- 300 BANKA KREDİLERİ HS. 500 331 ORTAKLARA BORÇ HS. 500 işletme ortaklarının Y bankasına olan kredi borcunu ödemesi -------------------------------------------/-----------------------------   Ortaklara borcun ödenmesinde yapılması gereken kayıt. -------------------------------------------/-------------------- 331 ORTAKLARA BORÇ HS. 500 100 KASA 500 Ortaklara borcun ödenmesi

332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR   İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan borçlarının izlendiği hesaptır. İşletme bir başka firmanın yatırım amacıyla % 10- %50 arası ortak olması durumunda bu işletme için iştirakleridir. İştiraklere kısa vadeli olarak doğan borçlar ve ilgili uzun vadeli hesaptan devredilenler bu hesaba alacak; yapılan ödemeler ise borç kaydedilir.

ÖRNEK   X işletmesi, %25 hissesini elinde bulundurduğu Z anonim şirketinden 800 TL borç para almıştır. Bu parayı üç ay sonra ödeyeceği ni bildirmiştir.    -------------------------------------------/-------------------- 100 KASA HS. 800 332 iŞTiRAK. BORÇLAR HS. 800 iştiraklerden borç para alınması kaydı -------------------------------------------/--------------------  Bu borcun üç ay sonra ödenmesi durumunda aşağıdaki kayıt yapılır;   -------------------------------------------/-------------------- 332 iŞTiRAKLERE BORÇ.HS. 800 100 KASA HS. 800 iştiraklere olan borcun ödenmesi

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI  İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil tutarların izlendiği hesaptır. Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına, malın teslim edilmesi, hizmetin görülmesi durumunda ise, borcuna yazılır.   Örnek: 1.Alıcı B işletmesinin satın alacağı mal bedelinin % 40’ı olarak gönderdiği 24.000 TL bankadaki hesabımıza işlenmistir. -------------------------------------------/-------------------- 102 BANKALAR HS 24.000 340 ALINAN SIPARIS AVANSLARI HS 24.000

ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 2. Mallar alıcıya teslim edilmiş, mal bedelinin kalanı olan 36.000TL ile % 18 KDV tutar. Peşin tahsil edilmiştir. 100 KASA HS 46.800   340 ALINAN SIPARIS AVANSLARI HS 24.000 600 YURTIÇI SATISLAR HS 60.000 391 HESAPLANAN KDV HS 10.800

370 DÖNEM KARI VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞ. Kurumlar vergisi yükümlüsü olan şirketler kâr elde ettiklerinde, bunun bir bölümünü kamu maliyesine vergi olarak ödemek zorundadırlar.   Söz konusu vergiler, vergi dairesince izleyen yılda, gelirin beyanından sonra isteneceği için Dönem Kârı üzerinden hesaplanan vergi ve yükümlülük tutarı kadar, dönem brüt kârından indirilmek suretiyle karşılık ayrılır. 370 no’lu hesap dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler tutarı kadar alacaklanır. İzleyen dönemde vergi tahakkukunun kesinleşmesi durumunda borç kapatılır.

ÖRNEK  Z A.S.’nin yıl sonunda Dönem Kârı üzerinden hesaplanmış olan kurumlar vergisi tutarı 40.000 TL ’dir. -------------------------------------------/-------------------- 691 DÖNEM KÂRI VERGI VE DIGER YASAL 40.000 YÜKÜM. KARSILIKLARI HS 370 DÖNEM KÂRI VERGI VE DIGER YASAL 40.000 YÜKÜMLÜLÜK KARSILIKLARI HS Bu kayıtla, dönem kârı üzerinden hesaplanmış olan kurumlar vergisi tutarı, öncelikle 691 no’lu hesaba borç yazılarak dönemin gelir tablosunda bir gider unsuru olarak gösterilmektedir. Vergi tutarı aynı zamanda 370 no’lu hesaba alacak kaydedilerek dönem sonu bilançosunda bir kısa vadeli yabancı kaynak kalemi (vergi borcu) olarak izleyen yıla devredilmektedir.

371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞ. YÜKML. (-) Dönem içinde elde edilen gelirlerden kesinti yoluyla ödenen vergiler ve dönem kârının doğuracağı vergiye karşı peşinen ödenen geçici vergiler dönem içinde 193 Pesin Ödenen Vergiler ve Fonlar hesabının borcuna kaydedilir.   Bu hesapta biriken peşin ödenmiş vergi ve fonları aktifte bırakmak, pasifte net vergi yükümlülügünü görmeye engel olur. Bu nedenle 193 no’lu hesabın borcunda biriken tutar, bu hesabın alacağına karşılığında 371 no’lu hesabın alacağına kaydedilerek pasife taşınmak zorundadır. Pasifi düzenleyen, aktif nitelikli bu hesabın borç tutarı pasifte bir indirim olarak yer alır ve kesinleşecek vergi borcunu gerçek (net) değerine indirger.

ÖRNEK X A.S.’nin 80.000 TL tutarındaki vergi yasal yükümlülük karşılığından mahsup edilmek üzere, cari dönemle ilgili geçici vergileri dahil peşin ödenen vergi ve fon tutarı 65.000 TL ’dir. -------------------------------------------/-------------------- 371 DÖNEM KÂRININ PESIN ÖDENEN VERGI VE 65.000 DIGER YÜKÜMLÜLÜKLERI HS 193 PESIN ÖDENEN VERGI VE FONLAR HS 65.000 Bu kayıtla, yıl içinde ödenen geçici vergi tutarı “193 PeĢin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabından bilançonun pasifine taşınarak, 370 no’lu hesaptan mahsup edilmek üzere 371 no’lu hesaba aktarılmaktadır.

ÖRNEK Bu kayıtlardan sonra 37 Borç ve Gider Karşılıkları hesap grubunun dönem sonu bilançosundaki net görünümü aşağıdaki gibi olacaktır. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 15.000 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları 80.000 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diger Yük.(-) (65.000)

ALIŞTIRMALAR 1.İşletmeye kredi ile mal satan veya hizmet sağlayan kişilerin işletmeden olan senetsiz alacaklarının izlendiği hesap, aşağıdakilerden hangisidir?   A. Bağlı Ortaklıklar Borçlar Hesabı B. İştiraklere Borçlar Hesabı C. Alacaklar Hesabı D. Borçlar Hesabı E. Satıcılar Hesabı Cevap: E

ALIŞTIRMALAR 2.Alınan banka kredileri için tahakkuk ettirilen faizler için aşağıdaki hangi kayıt yapılır?   Banka Kredileri Hesabı borçlu, Faiz Gelirleri Hesabı alacaklı Faiz Gelirleri Hesabı borçlu, Banka Kredileri Hesabı alacaklı Banka Kredileri Hesabı borçlu, Finansman Giderleri Hesabı alacaklı D. Banklar Hesabı borçlu, Faiz Gelirleri Hesabı alacaklı E. Finansman Giderleri Hesabı borçlu, Banka Kredileri Hesabı alacaklı Cevap: E

ALIŞTIRMALAR 3. Alınan avanslar hesabını, diger yabancı Kaynak hesaplarından ayıran özellik aşağıdakilerden hangisidir?   A. Alınan avanslar ticari faaliyetle ilgili olmayan borçlardır.  B. Alınan avanslar, belirli bir dönem sonunda faiziyle birlikte ödenecek borçlardır. C. Alınan avanslar nakit ihtiyacımız nedeniyle ortaklarımızdan aldığımız borçlardır. D. Alınan avanslar mal satın alınmasıyla ilgili olarak kullanılan bir hesaptır. E. Alınan avanslar paradan önce, bir mal veya hizmet ödeme yükümlülüğüdür. Cevap: E