ENGELLİ KADINLARIN VE ENGELLİ ÇOCUĞU BULUNAN KADINLARIN SOSYAL PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ FARUK SEVİNDİ SOSYAL HİZMET UZMANI TÜM ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON KURUMLARI DERNEĞİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI 23.09.2017

Engelli Çocuk ve Ailesinin Sorunları Kabullenme Sorunu: Hiç bir aile engelli bir çocuğa sahip olmak istemez. Doğum neticesinde birtakım nedenlerden dolayı aileye engelli bir bireyin katılması anne- babanın izah edilemeyecek kadar çok sıkıntı içerisine girmesine yol açar. Anne babalar bu durum karşısında çeşitli reaksiyonlar gösterirler. Bu reaksiyonlar şu sırayı izler: 1-İnkar: Anne ve/veya babanın çocuklarının engelli olduğunu kabul etmedikleri ve şok yaşadıkları safhadır. 2-Araştırma: Anne ve/veya baba çocuğun engelli olup olmadığını kanıtlamak için farklı uzmanlar ve kurumlara çocuğunu götürdüğü dönem. 3-Yas ve Suçluluk: Anne ve/veya babanın çocuğun engelli olmasından ötürü yas ve suçluluk duygusunu yaşadıkları dönemdir. 4-Kabullenme: Anne ve/veya babanın artık çocuklarını engelli olarak kabul ettikleri dönemdir. 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Sosyal Kabul Sorunu: Engelli birey ve ailelerinin en büyük ve çözülmesi gereken sorunlarından biri de sosyal kabul sorunudur. Engelli bireyin yaşamını sürdürebilmesinde, kendi durumunu algılamasında başta ailesinin ve toplumun tutum ve davranışları oldukça önem arz eder. Çocuğun ve Ailenin Psikolojik Sorunları: Engelli çocuk ve ailelerin psikolojik sıkıntılarını, sorunlarını açıklayıp anlatmak imkanlı bir şey değildir. Bu sorunları en güzel engelli birey ve ailesi açıklar, anlatır. Bunu kabul etmekle birlikte yaptığımız mülakatlar neticesinde edindiğimiz bireysel ve ailesel psikolojik sorunları burada paylaşmaya çalışalım. Engelli çocukların engellilik durumuna karşı değişik tepki gösterdikleri bilinmektedir. Kimileri saldırgan olurken, kimileri içlerine kapanabilir; kimileri de kendisini karamsarlığa bırakır. 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Eğitim Sorunu Sağlık Sorunu Ekonomik Sorunlar Fiziksel Çevre Sorunları 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Engelli çocuğa sahip olan annelerde somatik yakınmalar, depresyon ve anksiyete bozukluğu gibi ruhsal sorunların engelli çocuğa sahip olmayan annelere göre daha sık görüldüğü bildirilmektedir. Seltzer ve arkadaşları da (2001) zihinsel veya bedensel engelli çocuğa sahip anne ve babalarda depresyon ve alkol bağımlılığının daha sık görüldüğünü bildirmişlerdir(Aktr. Softa,2013). 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Engelli çocukların aileleri, çocuklarının bakımı, gelişimi ve günlük yaşamlarını sürdürebilmeleri için çeşitli alanlarda yardıma ve desteğe gereksinim duymaktadırlar. Özsoy ve arkadaşlarının çalışmasında engelli çocuğun aileye ek masraf getirdiği, suçluluk duygusu yaşattığı, çocuklarının geleceğinden kaygı duyduğu belirlenmiştir (Aktrn. Karadağ,2009). 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Engelli bir çocuğa sahip olan ebeveynlere çevreden özellikle akrabalarından aldıkları sosyal destek önem taşımaktadır. Sosyal olarak destekleyici çevreler, değerlerin ve duyguların paylaşımına aracılık eder, sosyal rollerin yerine getirilmesini kolaylaştırır, yaşam değişikliklerin getirdiği yeni rollerin üstesinden gelinmesini ve kimliklerin sürdürülmesini sağlar. Ayrıca iyi bir sosyal destek çocuğun ve ailenin davranışlarını ve çeşitli alanlardaki gelişimlerini etkiler ve onların yeterliliklerini güçlendirerek bir anlamda olumsuzlukları önleyici ve eğitici işlev görür. Sahip oldukları sorumlulukları başkalarıyla paylaşan, çevresindeki kişiler tarafından desteklenen annebabaların yalnız olmadıklarını düşündükleri ve sorunlarla daha kolay başa çıkabildikleri yapılan araştırma sonuçlarında ortaya konmuştur. 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Danış’ın (2009) engelli çocuğu olan annelerin umutsuzluk düzeylerini incelediği çalışmasında, engelli çocuğu olan annelerin umutsuzluk düzeyinin yüksek olduğu; annelerin eğitim düzeyleri yükseldikçe umutsuzluklarının azaldığı saptanmıştır. 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

Engelleri görünmez kılan bir mücadelenin hikayesi Sabancı Vakfı’nın yeni Fark Yaratan’ı; TBMM’de çalışan tek görme engelli kadın olan Lütfiye Kelleci Birer ve kurucusu olduğu Engelli Kadın Derneği oldu. Lütfiye Kelleci Birer, 1970 yılında Giresun’un bir köyünde, çiftçi bir anne ve babanın ilk çocuğu olarak dünyaya geldi. Görme engelli olan Birer, Giresun’da görme engelliler okulu olmadığı ve diğer okulların da kendisini kaynaştırma eğitimine kabul etmediği için 10 yaşına kadar okula başlayamadı. 10 yaşında büyük mücadeleler sonucunda, Ankara’da görme engelliler için eğitim veren bir okula yatılı olarak kabul edilen Kelleci, üniversite sınavında ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünü kazandı. Lütfiye Kelleci Birer, üniversiteden sonra ise; Devlet Su İşleri’nde memur olarak iş yaşamına adım attı. Ardından görme engelli milletvekili Lokman Ayva’nın danışmanı olarak 2003 yılında TBMM’de çalışmaya başlayan Birer, şu an Meclis’te tek görme engelli kadın olarak Basın Halkla İlişkiler Departmanı’nda çalışıyor. Engelleri görünmez kılan bir mücadelenin hikayesi 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

TBMM'DE ÇALIŞAN TEK GÖRME ENGELLİ KADIN O Üniversite yıllarındayken engelli alanında faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri ile çalışmaya başlayan Birer, kadın örgütlerinin içinde de yer almak istedi. Birer, hem engelli hem de kadın örgütlerinde “engelli kadın”lara yaklaşımın doğru olmadığını görünce 2009 yılında “Engelli Kadın İnisiyatifini” ve 2011 yılında da bir grup engelli arkadaşı ile “Engelli Kadın Derneği”ni kurdu. Bugün 35’i engelli kadın olmak üzere Engelli Kadın Derneği’nin 40 üyesi bulunuyor. Derneğin, Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı kapsamında desteklenen Engelli Kadınların Hak Temelli Mücadele Adımları projesinde eğitmenler, diğer engelli kadınlara hak temelli mücadele konusunda eğitimler veriyorlar. Lütfiye Kelleci Birer’in öncülüğünde gerçekleşen projeyle dernek; ayrımcılık, engellilik, toplumsal cinsiyet, kadına yönelik şiddet, hak temelli mücadele gibi konularda farkındalık çalışmaları yürütüyor. Proje kapsamında Samsun, İzmir ve Ankara’da oluşturulan atölyelerde çoğunluğu engelli kadınlar olan katılımcılara hak temelli mücadele, toplumsal cinsiyet, kadına yönelik şiddet gibi konularda eğitimler verildi. Bu çalışmalardan kazanılan deneyimle, özelde engelli kadınlara ve genelde herkese yönelik “Engelli Kadın Olmak” konusunda bir paylaşım dosyası oluşturuldu. 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr

ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ Özürün engele dönüşmesinin önlenmesinde iki temel etmen vardır: • Özel eğitim aracılığıyla özel gereksinimli bireylere bilgi ve beceri kazandırmak. • Yaşadığımız çevreyi özel gereksinimli bireylerin kullanabilecekleri hale getirmek. 23.09.2017 ÖZERK-DER Yönetim Kurulu Başkanı FARUK SEVİNDİ www.ozerkder.org.tr