SU VE HAYAT

Su yaşamın ana kaynağıdır. Yaşadığımız gezegenin yüzde 70 i suyla kaplıdır. Su fiziksel olarak üç halde bulunur, katı, sıvı ve gaz hali. Molekül yapısı, iki hidrojen ve bir oksijen atomundan meydana gelmiştir.

Suyun aşağıdaki özellikleri de çok önemli ve benzersizdir.  a) Su spesifik ısıya sahiptir. Bu ısı maddenin sıcaklığını değiştirmek için gerekli olan enerji miktarıdır. Su ısınıp soğurken büyük miktarda enerji depolar ve verir, böylece yeryüzü iklimini ayarlamada önemli görevler yapar. b) Su saf haldedir, asidik ve bazik özelliği yoktur. Yağmur sularının pH değeri 5,6 dır. c) Su cıva hariç, ısıyı temas yoluyla en iyi ileten sıvı özelliğine sahiptir, bu da göl ve okyanuslardaki suyun düzenli bir dikey sıcaklık profiline sahip olmasını sağlamaktadır. d) Su molekülleri derece gibi geniş bir aralıkta sıvı halde bulunmaktadır, bu da suyun yeryüzünün birçok alanında bulunmasına neden olmaktadır. e) Su çok iyi bir çözücüdür. Yüzey akışı, sızma ve yer altı suyu akışının sağlanmasında bu özellik çok önemlidir. f) Su molekülleri yeryüzünde üç halde bulunur, katı, sıvı ve gaz hali. Hal değişimleri ısı değişimlerini de gerektirir. Atmosferdeki bu hal değişimleri ısı dengelemesinde önemli bir rol oynar. g) Temiz su en yüksek yoğunluğa +4 derecede ulaşır.

Suyun Özellikleri: Su 0 °C ‘nin altında donar, 100 °C ‘nin üzerindeki sıcaklıkta ise buhar haline dönüşür, 0 ile 100 °C arasında ise sıvı haldedir. o Su, üçlü noktası olarak bilinen Kelvin (0,01 °C) sıcaklık değerine tekabül eden durumda sıvı, katı ve gaz halde dengede bulunabilir. Bu diğer maddelerin sıvı hallerinin sahip olmadığı önemli bir özelliktir. Suyun katı hali yani buz hali sıvı halinden daha az yoğundur. Bu nedenle buz, suyun üzerinde yüzebilmektedir fakat dünyadaki başka hiçbir madde böyle bir özelliğe sahip değildir. Diğer bütün maddelerin katı hali, sıvısı içerisinde batmaktadır çünkü katı halin yoğunluğu daima daha fazladır. Bilim tarifine göre; bir maddenin katı hali sıvı halinden daha düzenli ve sık bir molekül yapısı gösterdiğinden her zaman yoğunluğu daha fazladır. Fakat su bir istisnadır. Su yaklaşık +4 °C ‘de en yoğun haldedir. Biraz daha soğuyup 0 °C ‘nin altına inildiğinde, yoğunluğu azalan katı parçacıklar yukarı hareket eder ve su yüzeyinden donmaya başlar. Göllerde canlı örneği görüldüğü üzere, su yüzeyden donmaya başlar ve aşağıya doğru yayılarak donmaya devam eder. Fakat dünyadaki diğer bütün sıvı maddeler dipten donmaya başlar ve en son yüzeyde tamamlanır. Eğer suyun bu istisnai özelliği olmasaydı, donan deniz ve göllerdeki bütün dip canlıları yok olurdu. Bilimle açıklanamayan bu olgu, yaratanın suya verdiği benzersiz bir özelliktir.

Hidrolojik döngü

Su çok farklı amaçlarla kullanılır. Endüstriyel tesisin kurulması sırasında gerekli suyun ekonomik olarak sağlanabileceği su kaynağına gereksinim vardır. Endüstriyel su kaynakları a. yer altı suları b. yerüstü suları Bu kaynaklar yağmur suyu ile beslenirler. Yeryüzü suları: akarsu, göl ve denizlerdir. Ancak denizler büyük su depoları olmalarına karşın doğrudan su kaynağı olarak kullanılamazlar. Bir fabrika kullanımı için yeterli derecede yer altı suyu bulunsa da, atıkların seyreltilmesi ve çevre kirliliğini azaltmak için yeryüzü suyuna da gerek vardır

Suyun endüstride kullanım alanları 1. Taşımacılık Örn. Kömür su ile bulamaç haline getirilip çıkarıldığı yerden taşınır. 2. Isı aktarımında Kondenser Soğutma kuleleri Isı değiştiriciler Soğutma ve havalandırma cihazları 3. Kimyasal raksiyonlarda hammadde Örn. Kalsium karbürden asetilen üretimi ve fosforik asit üretiminde bir girdidir. 4. Çözücü olarak En önemli çözücülerdendir. Tuz, klor ve NaOH üretiminin temeli suyun çözme gücüdür. Su bu özelliğinden dolayı iyi bir temizleyicidir. 5. Endüstriyel sıvı atıkların seyreltilmesinde 6. Kinetik enerjisinden yararlanılır Yüksek basınçlı jetlerle bazı metal parçalarının temizlenmesi 7. Evlerde ve fabrikalarda kullanma ve içme suyu olarak.

Su Arıtım Süreçleri Suyun arıtılması yalnızca suların sertliğinin giderilmesi ile sağlanmaz. Ayrıca içtiğimiz suların hastalık yapıcı mikroorganizmalar ve çeşitli kirleticilerden de arındırılması gerekir. Çünkü doğada bulunan mevcut su kaynakları (göl, akarsu, baraj, kuyu vb.) bazı istisnalar dışında içme, kullanma ve sanayinin ihtiyaçları için doğrudan kullanılmaya uygun değildir. Su arıtımındaki aşamalar dinlendirme, kireç giderme, koagülasyon, havalandırma, klorlama ve koku giderim evreleridir.

Suyun Dinlendirilmesi: Barajlar ve büyük dinlendirme havuzlarında gerçekleştirilen işlem, bulanık suyun dinlendirilmesi sırasında birçok yabancı maddenin dibe çökmesi esasına dayanır. Çöken maddeler, bulanıklığa neden olan katı ve suda çözünmeyen maddelerdir.

Kireç giderme :Kireç, bazların içinde, elde edilmesi en kolay ve en ucuz olanıdır. Bilhassa sodyum hidroksit (NaOH) ve sodyum karbonat (Na2CO3) gibi mühim bileşiklerin üretiminde kullanılması, kirece büyük sınai önem verdirmektedir. Baz olarak sodyum hidroksitten başka birçok hidroksitlerin üretiminde de kullanılmaktadır. Bununla beraber kireçten yalnız baz olarak değil ihtiva ettiği yabancı madde, özellikle kil miktarına göre ’zayıf kireç’ veya ’su kireci’ adı altında yapı malzemesi olarak da istifade edilmektedir. Ayrıca boya ve kağıt sektöründe de kullanılmaktadır.

Koagülosyon: Atık su arıtımında,koloidal maddelerde askı halindeki çok küçük taneciklerin çökelmesine kolaylaştırmak için suya ilave edilen maddelere koagülant denir.

Havalandırma: Suda bulunan H2S gibi pis kokulu gazları uzaklaştırmak, suda oksijenle azot gazı çözünmesini sağlamak ve bazı organik bileşikleri CO2 e dönüştürmek, Fe +2 iyonlarını Fe+3 iyonlarına yükseltmek için yapılan işlemdir. Havalandırma işlemi ya alttan hava üflenerek ya da akış halindeki su hava ile temas ettirilerek yapılır.

Su, hayatın devamı için vazgeçilmez olan tek besin maddesidir. Belli bir süre besinsiz kalmak çok büyük problemlere yol açmayabilir; fakat susuz kalan hiç bir canlının yaşaması söz konusu değildir. Yaşamın devamı için bu kadar önemli ve değerli olan suyun kalitesi de varlığı kadar önem arz eder. Kalitesiz ve kirli su kaynakları da canılar için önemli bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır.

HAZIRLAYAN A D: Yasin Can S OYAD: Yalcınkaya S INIF: 10 /B N UMARA:79 KAYNAKCA: