UYKU-UYANIKLIK İŞLERGELERİ-BEYNİN ELEKTRİKSEL ETKİNLİĞİ

Uyarılmış Kortikal Potansiyeller Bir duyu organının uyarılmasının ardından kortekste ortaya çıkan elektriksel olaylar bir elektrot ile kaydedilebilir

Uyarılmış Kortikal Potansiyeller Kayıt elektrotu: Bir duyunun temel alıcı bölgesi üzerinde 5-12 ms’lik gecikme ile bir pozitif dalga Sonrasında küçük bir negatif dalga 20-80 ms sonra daha büyük genlikli pozitif bir dalga kayıt edilir

İlk pozitif – negatif dalga dizisi primer uyarılmış potansiyel, ikincisi ise yaygın sekonder yanıt olarak isimlendirilir

Elektroensefalogram (EEG) Beynin elektriksel aktivitesinin kaydı Derinin üzerinden veya beyin korteksi yüzeyinden Korteksten alınan kayıtlar: elektrokortikogram Ünipolar veya bipolar kayıt Dendritik postsinaptik potansiyellerin toplamı

Elektroensefalogram (EEG)

EEG’nin Klinik Uygulamaları Bazı patolojik durumlarda EEG ile teşhis: Subdural hematomlar (kayıt alamama) Serebral korteks lezyonları (düzensiz veya yavaş dalgalar) Epileptojenik odaklarda yüksek voltajlı dalgalar

Beynin Elektriksel Etkinliği Sürekli elektriksel etkinlik Düzensiz kalıplar 0-200 μV ve <1 - >50 Hz dalgalar Temelde 4 tip

Alfa ritmi Gözler kapalı, sakin durumda iken yetişkinde kaydedilen 8-13 /sn frekansta, 50-100 V genliğe sahip dalgaların oluşturduğu düzgün EEG kalıbıdır

Beta ritmi Uyanık durumda frontal bölgelerde düşük genlikte 18-30/sn frekansta kaydedilen ritimdir Asenkron Uykunun REM döneminde de görülür

Alfa Bloğu Dikkatin bir noktaya yönlendirilmesi durumunda düzensiz düşük voltajlı etkinlik oluşmasıdır. Düzenli alfa ritminin düzensiz düşük voltajlı etkinliğe yer değiştirmesine (desenkronizasyon) uyanma veya dikkat yanıtı denir (Alfa Bloğu).

Teta Dalgaları Çocuklarda , duygusal stresteki erişkinlerde ve dejeneratif beyin hastalıklarında görülür. Geniş genlikte, düzenli, 4-7/sn frekanslı dalga kalıbıdır.

Delta dalgaları 4/sn’den daha az genlikte dalga kalıbıdır Çok derin uykuda, bebeklerde ve ciddi organik beyin hastalıklarında görülür

Normal EEG’de Beyin Dalgaları

Soru ( Nisan – 97) Aşağıdakilerden hangisinde EEG kaydında beta dalgası hakimdir? Süt çocuğunda Erişkinde gözler kapalı dinlenme durumunda Uykunun REM döneminde Komada Ruhsal depresyonda Cevap: C

Beyin dalgalarının niteliği Beyin dalgaları toplam aktiviteyi değil, belirli bir zamanda eşzamanlı ateşlenen nöronların etkinliğini gösterir

Epilepsi Kısmi nöbetler Küçük nöron grupları Travma, enfeksiyon, inme, tümör, ??. Yaygın ataklar Aynı anda 2 hemisferin tutulması

Epilepside anormal EEG kayıtları

Tonik klonik nöbet (Grand mal epilepsi) Serebral korteks, derin yapılar (talamus), beyin sapında aşırı deşarjlar Uyarıların m.spinalise yönelmesi ve yaygın tonik nöbetler Nöbetin sonuna doğru tonik – klonik nöbetler

Absans tipi nöbet (Petit mal epilepsi) Talamokortikal aktive edici sistem kaynaklı 3-30 sn süren bilinç azalması veya bilinçsizlik durumu Göz kırpma gibi çekilme tarzı kasılmalar Bilincin dönmesi ve önceki etkinliğin sürdürülmesi

Fokal epilepsi Yerel bölge kaynaklı Hemen her zaman organik lezyon veya işlevsel anomali Nedbe dokusu Tümoral oluşum Haraplanmış bölge Doğumsal anormal devreler

Uyku – Uyanıklık Döngüsü Kişinin çeşitli uyarılarla uyandırılabileceği “bilinçsizlik” durumu Dönemleri: Yavaş dalga uykusu (non REM uyku) REM Kişi uyandırılabilir. Komada ise uyandırılamaz.

Yavaş Dalga Uykusu (non REM) Dinlendirici Periferik damar tonusu ve vejetatif işlevlerde azalma Kan basıncında, solunum hızında, bazal metabolik hızda % 10 – 30 azalma

Çocuklarda, uykudaki REM oranı erişkine göre daha uzundur Uyku süresinin % 25’ni kaplar

REM Uykusu Her 90 dakikada bir, 5 – 30 dakikalık uyku dilimleri Genellikle kas hareketleri ile birlikte aktif düş görme Tüm vücut kas tonusunda azalma Kalp – solunum hızı düzensizleşir

REM Uykusu Düzensiz kas hareketleri Göz hareketleri Toplam beyin metabolik hızında % 20 artış PARADOKS uyku

Soru ( Nisan – 2003) Aşağıdakilerden hangisi REM uykusunun karakteristik özelliklerinden biri değildir? Uykunun en sık rüya görülen fazı olması Hızlı göz hareketleri bulunması Tüm vücutta kas tonusunun azalmış olması Beyin aktivitesinin yüksek olması Kalp ve solunum kasının düzenli olması Cevap: E

Uyku – Uyanıklık Döngüsü Sirkadiyen Ritmler Gece - gündüz (aydınlık – karanlık) döngüsü Suprakiazmatik (SCN) çekirdekler SCN kaynaklı eferentler epifizden MELATONİN

Suprakiyazmatik çekirdeğin döngüsel etkinliğine bağlı melatonin salgısının sirkadyen ritmi

Melatonin sentez ve salgısı karanlıkta artar Postganglioner sempatik lifler salgıyı uyarır

Uyku-uyanıklık döngüsünün gelişmesinde beyin sapı ve hipotalamusun oynadığı rolü açıklamak için ileri sürülen model