Geçmişten Günümüze Teknik Resim Hazırlayan: Atila Çınar, Makina Mühendisi Dumlupınar Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü 28 Nisan 2015

Atila Çınar – Makina Mühendisi 1978-1982: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Makina Mühendisliği Bölümü 1983-1988: HEMA Dişli Fabrikası, Kalite Kontrol Metod Mühendisi 1988-1989: LAMAŞ Kalıp ve Makina Fabrikası, Kalite Kontrol Müdürü 1989-1997: ROKETSAN Roket San. ve Tic. A.Ş. Üretim Mühendisliği Başmühendisi 1997-1998: HİDROLİFT Ltd. Şti. Fabrika Müdürü 1998- ...: ETİK Tasarım Danışmanlık Eğitim Ltd. Şti., Yönetici-Mühendis

Bir Dil Olarak Teknik Resim Bölüm Bir Dil Olarak Teknik Resim 2. Bölüm Teknik Resimlerde Toleranslandırma ve Geometrik Toleranslandırma

İletişim İçin Kullanılan Özel Diller Çeşitli amaçlar için kullanılan özel diller var Müzisyenlerin dili Kaynak mühendislerinin dili Konuşma dili İmal edilecek parçaları anlatmanın dili

Teknik Resim: Yeniden Üretilecek Parçaları Anlatmanın Dili Eli Whitney’in mucitlikten mühendisliğe giden yolu Eli Whitney’in Çırçır Makinası (1792) Eli Whitney’in Musket Tüfeği (1800)

Teknik Resim: 18. Yüzyıl Sanayi Devrimiyle Gelişen Araç Gaspard Monge: 3 Boyutlu Nesneleri 2 Boyutlu Ortamda Anlatan Kişi (Fransa, 1800)

Teknik Resim Yaşayan Gelişen Bir Dildir 1. Dünya Savaşı 2. Dünya Savaşı

Teknik Resim Yaşayan Gelişen Bir Dildir Belirtilmeyen toleranslar için ISO 2768-1m kullanılacak. Belirtilmeyen toleranslar için ISO 2768-1m kullanılacak.

Teknik Resim Dilini Kimler Bilmeli? Tasarım Mühendisi Teknik Ressam/Konstrüktör Modelleme Fonksiyonel Boyut ve Toleranslar Teknik Resimleri Hazırlayanlar: İmalatçı Muayeneci Datumlar ve ESAS (BASIC) Boyutlar Datumlar ve Toleranslar Teknik Resimleri Kullananlar:

Teknik Resim Dilini Kimler Bilmeli? Tasarım mühendisi ‘mükemmelin’ modelini yapar.

Teknik Resim Dilini Kimler Bilmeli? Teknik Ressam/Konstrüktör modeli ‘teknik resim’e çevirir. Datumlar, Özel Toleranslı Unsurlar ve Geometrik Toleranslar Aksi belirtilmedikçe: ASME Y14.5M-1994 standardı kuralları geçerlidir. Tüm birimler mm.’dir. Keskin köşelere 0,5x45° pah, iç köşelere 0,5 yuvarlatma yapılacaktır. Belirtilmeyen toleranslar için ISO 2768-m,H kullanılacaktır. Teknik resimde görülmeyen ölçüler modelden alınacaktır. Genel Toleranslı Unsurlar ve Diğer Bilgiler +

Teknik Resim Dilini Kimler Bilmeli? İmalatçı Teknik Resmi ‘ürün’e çevirir. Datumlar, Özel Toleranslı Unsurlar ve Geometrik Toleranslar

Teknik Resim Dilini Kimler Bilmeli? Muayeneci ‘ürün’ün uygun olup olmadığının kararını verir. Aksi belirtilmedikçe: ASME Y14.5M-1994 standardı kuralları geçerlidir. Tüm birimler mm.’dir. Keskin köşelere 0,5x45° pah, iç köşelere 0,5 yuvarlatma yapılacaktır. Belirtilmeyen toleranslar için ISO 2768-m,H kullanılacaktır. Teknik resimde görülmeyen ölçüler modelden alınacaktır. +

Bir Dil Olarak Teknik Resim Bölüm Bir Dil Olarak Teknik Resim 2. Bölüm Teknik Resimlerde Toleranslandırma ve Geometrik Toleranslandırma

Bütünü Yapmak Parçayı Yapmaktan Her Zaman Daha Önemlidir!

Bütünü Yapabilmenin Temel Aracı: Toleranslandırma Delik Mil Ø 10 (Esas Değer) Delik Ø 10 +0,2 Mil Ø 10 -0,3 -0,1 DELİK ESASLI GEÇME (Delik Ø 10,1 ± 0,1) (Mil Ø 9,8 Delik Ø 10,1 +0,2 +0,1 Mil Ø 10 -0,2 MİL ESASLI GEÇME (Mil Ø 9,9 ± 0,1) (Delik Ø 10,2

Boyutlara Tolerans Vermek Uygun Montaj İçin Yeterli Değildir İstenen (teknik resim) İmal Edilen FORM HATASI DURUŞ HATASI KONUM HATASI

Unsurların Yalnızca Boyutları Değil, Gerektiğinde Form, Profil, Duruş, Konum ve Salgıları da Kontrol Edilebilmeli Tolerans Türü Karakteristik Sembol Kontrol Bir datuma bağlı olmayan unsurlarda, unsur formunu kontrol etmek için Şekil Toleransı Doğrusallık (Yüzey) Doğrusallık (Eksen) Düzlemsellik Dairesellik Silindirlik 2 D 3 D Bir datuma bağlı veya bağlı olmayan unsurlar için Profil Toleransı Doğru Profili Yüzey Profili 2 D 3 D Bir datuma bağlı unsurlarda, unsurun datuma göre duruş, yer veya salgısını kontrol etmek için Duruş Toleransı Açısallık Diklik Paralellik 3 D Yer Toleransı Konum Eşmerkezlilik Simetri 3 D Salgı Toleransı Dairesel Salgı Toplam Salgı 2 D 3 D

Şekil Toleransları 0,02 Ø0,005 0,03

Duruş Toleransları CF

Profil Toleransları – Yüzey Profili 0,4 genişlikte tolerans bölgesi (çepeçevre) 0,2 mm.tolerans bandı (çepeçevre) 0,2 mm.tolerans bandı (çepeçevre) Parça BASIC boyut sınırları (model ölçüsü)

+/- Toleransa Karşı Geometrik (Konum) Toleranslandırma 0,2x0,2 kare tolerans bölgesi Ø0,28 silindirik tolerans bölgesi 1. Boyutlar yerine konumları toleranslandırmak tolerans birikmesinin etkisini azaltır, (38 mm. boyut üzerindeki tolerans birikmesini dikkate alma gereksinimi ortadan kalktı) 2. Konum toleranslandırması tolerans bölgesinin şeklini değiştirerek ilave tolerans kazanılmasını sağlar, (0,2x0,2 mm. kare tolerans bölgesinden, Ø0,28 mm. silindirik tolerans bölgesine geçildi) 3. Silindirik tolerans bölgesi nedeniyle parça unsurlarının derinlikleri de göz önünde bulundurulur, (2 boyutlu yerine 3 boyutlu düşünülmesi montajı öngören, daha fonksiyonel tasarımların ortaya çıkmasını sağladı. 4. Uygun olduğunda tolerans ve datum ile birlikte malzeme durumu belirteci de kullanılabildiğinde sabit tolerans yerine BONUS ile artan tolerans kullanılır. Bu durum MASTAR yapma olanağı sağlar. 5. DATUM kullanımı nedeniyle parçaların imalat ve muayene işlemlerinde dil birliği ve ortaklık sağlanır.

Salgı Toleransları – Dairesel Salgı ve Toplam Salgı