SES NEDİR? TEKNOLOJİDE NASIL KULLANILIR HAZIRLAYAN ADI SOYADI : FXXXXSXXXXGXX SINIFI : 6-B NUMARASI : 62X DERS : FEN VE TEKNOLOJİ KONU : SES NEDİR? TEKNOLOJİDE NASIL KULLANILIR.

SES NEDİR? Ses, maddelerin titreşimleri sonucu meydana gelen mekanik bir dalgadır

SESİN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ : Ses kaynağından çıkan ses dalgaları bir engele çarptığında, yani madde ile karşılaştığında, ışıkta olduğu gibi maddeden yansıyabilir, madde tarafından soğrulabilir veya maddeden geçebilir. .

1- Sesin Yansıması : Seste ışık gibi yansıma özelliğine sahiptir 1- Sesin Yansıması : Seste ışık gibi yansıma özelliğine sahiptir. Ses kaynağından çıkan ses dalgalarının bir yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönmesine sesin yansıması denir

2- Yankı Olayı : Ses dalgalarının sert bir yüzeye çarpıp kaynağına geri dönmesineyankı denir. Yankı olayının gerçekleştiğinin anlaşılabilmesi için ses kaynağı ile sesin çarptığı engel arasındaki uzaklık hava ortamında en az 17 m olmalıdır.

3- Sesin Soğrulması : Ses kaynağından çıkan ses dalgaları katı bir yüzeye (engele) çarptığında ses dalgalarının bir kısmı yüzey tarafından soğrulur, bir kısmı iletilir, bir kısmı da yüzey tarafından yansıtılır. Ses dalgaları katı yüzeye çarptığında bir kısmı soğrulduğu için yüzeyin diğer tarafına iletilen ses dalgalarının şiddeti azalır. Maddelerin sesi soğurma özellikleri farklıdır. Sert yüzeyli katı cisimlerin sesi soğurma özelliği olmayıp bu cisimler sesi yansıtırlar. Yumuşak ve pürüzlü yüzeyler sesi daha fazla soğurabilirler.

4- Ses Yalıtımı : Ses dalgalarının maddeler tarafından (maddelerin ses dalgalarını) iletilme özelliği sayesinde çevremizdeki sesler duyulabilir. Ancak aşırı gürültülü ortamlarda ses dalgalarının şiddeti fazla olduğu için bu ortamlar sağlık sorunlarına neden olur. Bu nedenle aşırı gürültülü ortamlarda ses yalıtımına ihtiyaç duyulur. Sesin yayılmasının önlenmesine ses yalıtımı denir. Gürültü, şiddetli ses olduğu için sesi geçirmeyen veya daha az geçiren yani sesi fazla soğuran yalıtım malzemelerinin kullanılması gürültüyü önler yani ses yalıtımı sağlar.

NOT : 1- Sokaktan geçen kamyonun sesinin, Evde duyulması, sesin soğrulup iletilmesi nedeniyledir.

SESİN MADDESEL ORTAMLARDA YAYILMASI : Ses Dalgalarının Maddesel Ortamlarda Yayılma Nedeni : Ses bir enerji türüdür ve dalgalar halinde yayılır. Ses dalgalarının yayılabilmesi için ses dalgalarının kaynağından çıktığı ortamda maddeyi oluşturan taneciklerin (moleküllerin veya atomların) olması gerekir. Bu nedenle ses dalgaları katı, sıvı ve gaz gibi maddesel ortamlarda yayılabilir.

Boşlukta, maddesel ortam yani tanecikler olmadığı için ses boşlukta yayılmaz. Bunun nedeni de ses kaynaklarının titreşimleri sonucu yaydıkları titreşim enerjilerinin yayılabilmesi için taneciklere ihtiyaç vardır. Boşlukta tanecik olmadığı için ses kaynağının titreşim sonucu yaydığı titreşim enerjisi taşınamaz ve ses yayılamaz. Bir kaynaktan çıkan ses dalgaları, etrafımızdaki hava moleküllerinin titreşmesi sonucu kulağımıza gelir.

ÖRNEKLER : 1- Sesin yayılması yan yana dizili madeni paralara benzetilebilir. Baştaki paraya kuvvet uygulanınca bu paranın enerjisi sırasıyla diğer paralar tarafından en sondaki paraya iletilir. 2- Bir yüzücünün su altında çıkardığı ses, su altındaki diğer kişiler tarafından duyulabilir. 3- Bir hoparlörden ses yayılırken hoparlördeki kağıt (koni) ileri – geri titreşir. Bu kağıt ileri (dışa) doğru hareket ettiğinde önündeki hava moleküllerini iterek sıkıştırır. Hoparlördeki kağıt geriye (içeri) doğru hareket ettiğinde önündeki hava moleküllerinin arasını açar. Bu şekilde sürekli sıkışan ve ayrılan hava molekülleri ses dalgalarını oluşturur.

Ses Dalgalarını ve Titreşimleri Teknolojide Kullanmak Ses, havada ve suda dalgalar halinde yayılır ve bu dalgalar herhangi bir cisme çarparsa geri döner. Eğer yeterli bilgi ve teknolojiye sahipseniz, dönen dalgalardan bu cisim hakkında çeşitli bilgiler edinebilirsiniz: Dalga kaynağının sizden ne kadar uzakta olduğu, büyüklüğü ya da ne yöne, hangi hızla hareket ettiği gibi...

Örneğin yunuslar, yarasalar, balıklar ve güveler yaratıldıkları ilk andan beri "sonar" adı verilen bu sisteme sahip olan canlılardandır. Üstelik bu sistemler bugün bizim kullandıklarımızdan çok daha duyarlı ve kullanışlıdır.

Ses ve basınç dalgalarını kullanarak objelerin yerini tespit etme teknolojisi 20. yüzyılda geliştirilmiştir. Bu teknoloji, her ne kadar savaşta kullanılmak amacıyla geliştirilmişse de, günümüzde batık gemilerin yerlerini belirleme ya da deniz dibi haritalarının çıkarılması gibi amaçlarla kullanılmaktadır. Ancak doğadaki canlılar bundan milyonlarca yıl önce, henüz insanlar bu sistemleri keşfetmemişken, etrafa yayılan ses dalgalarını kullanıyor ve bu sayede yaşamlarını sürdürüyorlardı.

Ultrases (ultrason) cihazları tıpta yaygın olarak kullanılan ve doktorların ilk başvurduğu teşhis etme cihazıdır. Genelde tıpta kullanılan ultrases cihazı puls-eko ve Doppler kayması yöntemine dayanır. Ultrases cihazlarının kullanıldığı yönteme “ultrasonografi” denir. Ultrasonografi yumuşak dokuları inceleyen bir metoddur. Morfolojik bilgiler verir. Sıvı-katı ayrımını çok iyi yapar. Sesin frekansı dokunun absorbsiyon katsayısı ve dokunun kalınlığı ile doğru orantılıdır. Suyun absorbsiyon katsayısı çok düşük kemiğin ise çok yüksektir. Bu nedenle ses sıvılardan zayıflamadan geçer. TIP’TA KULLANIMI Ultrases (ultrason) cihazları tıpta yaygın olarak kullanılan ve doktorların ilk başvurduğu teşhis etme cihazıdır.

SANAYİDE KULLANIMI —Çok ince tanecikli fotoğraf emülsiyonları hazırlamak. —Gaz karışımlarından gazları ayırmak. —Sert maddeleri delmek ve işlemek üzere ultrasesli matkaplar yapmak. —Deniz yolu ile ihracat esnasında uzun süreli depolamalarda meyve ve sebzelerin olgunluğu tahribatsız olarak ultrases ile yapılır.

—Deniz dibi haritalarını çıkarmakta kullanılan Sonar Cihazları ve Denizaltı gemilerin çevrelerini kontrol etmek için kullandıkları aletler ultrasonik dalgalarla çalışan bir cins radardır.

—Diş dolgularını ince toz haline getirmek.

Fabrika bacalarından çıkan gazları temizleyerek çevre havasının kirlenmesini önlemek.

—Meşrubat sanayinde şarabı eskitmek birayı yabancı mayalardan arıtmak şuruplarda enzimleri glikoz gibi diğer ürünlere dönüştürmek sütü sterilize etmek.

Kaynak: İnternet . SON