GENETİK

A S L A ÜŞENME ERTELEME VAZGEÇME

2.HÜCREDE YÖNETİCİ MOLEKÜLLER 1. HÜCRE VE YAPISI 2.HÜCREDE YÖNETİCİ MOLEKÜLLER

HÜCRE VE YAPISI

Hücreye şekil veren,hücreyi dış etkilerden koruyan geçirgen yapıdadır. HÜCRE ZARI ( SİTOPLAZMİK ZAR ) Hücreye şekil veren,hücreyi dış etkilerden koruyan geçirgen yapıdadır.

HÜCRE ZARININ YAPISI 1. DANİELLE MODELİ ( Sandviç modeli ) : İki kat Protein tabakası arasında iki kat Lipit ( YAĞ ) tabakası bulunur. Protein molekülleri Lipit ( Yağ ) molekülleri

2. SÜNGERİMSİ MODEL ( akıcı-mozayik-zar modeli ) Bu modelde protein,lipitler ( yağlar ) dan başka karbonhidratlar da bulunur. Karbonhidratlar yağlarla birlikte glikolipidleri,proteinlerle birlikte glikoproteinleri oluştururlar.

* Yapısı; protein,yağ ve karbonhidratlardan oluşmuştur. HÜCRE ZARININ ÖZELLİKLERİ * Bütün hücrelerde bulunur. * Yapısı; protein,yağ ve karbonhidratlardan oluşmuştur.

Hücre Zarının Görevi * Hücreyi korur ve hücreye şekil verir. * Hücre için gerekli olan madde alışverişini yapar ( Por adı verilen deliklerle ) * Hücrede madde alışverişi,difüzyon,osmoz ve aktif taşıma olayları ile yapılır. * Sitoplazmanın dağılmamasını sağlar.

*Zarın yapısında POR adı verilen delikler bulunur. *Saydamdır. HÜCRE ZARININ ÖZELLİKLERİ *Zarın yapısında POR adı verilen delikler bulunur. *Saydamdır. * En önemli özelliği,canlı ve seçici geçirgen olmasıdır.

* Selüloz ( polisakkarit ) yapılıdır. HÜCRE DUVARI ( ÇEPER ) Sadece bitki hücresinde bulunur.Hücre zarının üzerinde Selülozdan yapılmış yapıya ÇEPER adı verilir. ÖZELLİKLERİ . * Cansızdır. * Dayanıklıdır. * Tam geçirgendir. * Selüloz ( polisakkarit ) yapılıdır.

2. ÇEKİRDEK PLAZMASI ( sıvısı ) ÇEKİRDEĞİN YAPISI ÇEKİRDEK ŞU YAPILARDAN OLUŞMUŞTUR : 1. ÇEKİRDEK ZARI 2. ÇEKİRDEK PLAZMASI ( sıvısı ) 3. KROMATİN AĞI ( kromotin iplik ) 4. ÇEKİRDEKÇİK

Çekirdek ile sitoplazma arasındaki madde alışverişini düzenler. ÇEKİRDEĞİN YAPISI 1. ÇEKİRDEK ZARI : Çekirdek ile sitoplazma arasındaki madde alışverişini düzenler. 2. ÇEKİRDEK PLAZMASI ( sıvısı ) : Organik ve inorganik maddelerden oluşur.DNA ‘ları bulundurur.

3. KROMATİN AĞI ( kromotin iplik ) : Çekirdek içinde bulunan iplikçik şeklinde ağ sistemidir.Hücre bölünmesi sırasında Kromozom durumuna geçer. 4. ÇEKİRDEKÇİK : Hücre bölünmesi sırasında kaybolup,dinlenme döneminde tekrar ortaya çıkar.

NOT Hücrede;bölünmenin,büyümenin,onarımın ve tüm hayatsal olayların yönetim ve denetim merkezidir. Canlılardaki karakterlerin nesilden nesile geçmesi çekirdekteki yapıda olur. Hayvan ve bitki hücrelerinde birer tane çekirdek bulunur.Karaciğer ve kas hücreleri birden çok çekirdek taşır.

Çekirdeğin Yapısı Por ( delik ) Ribozom Kromotin iplik Çekirdek özsuyu Çekirdekçik Endoplazmik redikulum

KOFULLAR ( BOŞLUK ) Hayvan hücresinde çok küçük,bitki hücresinde büyüktür.İçinde hücre özsuyu bulunur. Kofullar genç bitki hücrelerinde küçük olmalarına karşın yaşlı bitki hücrelerinde çok büyüktür.İçinde besin maddeleri depolanır ve renk maddeleri bulunur. Tek hücreli canlılarda; besin kofulu,boşaltım kofulu,kontraktil koful bulunur.

KOFULUN GÖREVİ * Hücrenin beslenmesinde, * boşaltımında, * madde alışverişlerinde, * besinlerin depolanmasında * sindirimde görevlidir.

PLASTİTLER A ) KROMOPLASTLAR B ) LÖKOPLASTLAR C ) KLOROPLASTLAR Sadece bitki hücresinde bulunur.İçinde çeşitli renkleri bulunduran PİGMENTLER vardır. Plastitler üç çeşittir: A ) KROMOPLASTLAR B ) LÖKOPLASTLAR C ) KLOROPLASTLAR

A ) Kromoplastlar : Sarı,kırmızı ve turuncu renkli pigmentler taşıyan plastitlerdir. Bitki çiçeğinde,olgun meyvelerde ve sebzelerde bol bulunur. Örnek : Domates,havuç

B ) Lökoplastlar : Renksiz plastitlerdir.Bitkilerin kök,toprakaltı gövde ve tohumlarında bulunur.Fotosentez yapamazlar.Nişasta depo ederler.Lökoplastlar ışık alınca kloroplasta dönüşürler. Örnek : Patates yumrusu

C ) Kloroplastlar : Yeşil renkli plastitlerdir. Bitkilerin yapraklarında,ham meyvelerde,sebzelerde ,dallarda,otsu gövdelerde bulunur. Kloroplastlar fotosentez olayında görev alırlar.Fotosentezle ışık enerjisini,kimyasal bağ enerjisine ATP’ye dönüştürürler. ATP moleküllerinden organik moleküllere aktarılan enerji,gerektiğinde kullanılmak üzere kimyasal bağ enerjisi şeklinde saklanır.

Işık Enerjisi ATP Kimyasal bağ enerjisi ( Organik besinlerde ) NOT Kloroplastlarla,mitokondriler enerji üretimi ve dönüşümünü gerçekleştiren iki organeldir. KLOROPLASTLAR Işık Enerjisi ATP Kimyasal bağ enerjisi ( Organik besinlerde ) MİTOKONDRİLERDE Kimyasal bağ enerjisi ATP ( Organik besinlerde )

SEVGİ VE HOŞGÖRÜ KİŞİYİ YÜCELTİR.

I. HÜCREDE YÖNETİCİ MOLEKÜLLER 1. DNA 'nın Yapısı ve Görevleri 2. RNA 'nın Yapısı ve Görevleri 3. DNA ve RNA Arasındaki Farklar

1. DNA ( Deoksiribo Nükleik Asit ) NÜKLEİK ASİTLER 1. DNA ( Deoksiribo Nükleik Asit ) 2. RNA ( Ribo Nükleik Asit )

Nükleik Asitler Nükleik asitler,hücresel olayların yönetimini sağlayan organik moleküllerdir. Bütün canlıların Genetik Maddesini ( Genom=Kalıtım maddesi ) oluştururlar.

NÜKLEİK ASİTLERİN YAPISI Nükleik asitler,tüm kalıtsal bilgileri taşıyan ve bu bilgileri protein sentezine dönüştüren,tüm canlılarda bulunan en büyük organik moleküllerdir.

İki tip nükleik asit vardır: 1. DNA (Deoksiriboz nükleikasit) 2. RNA (Ribo nükleikasit ) Nükleik asitlerin yapı birimi NÜKLEOTİD’lerdir. Nükleotidler baz,şeker ve fosfatın birleşmesiyle oluşur.Nükleotidler birleşerek çift zincirli yapı oluşturur.

Nükleotidlerin Yapısı Nükleik asitlerin yapı birimleri olan Nükleotidler üç farklı yapıdan oluşur ; FOSFAT BAZ ŞEKER NÜKLEOTİD = Azotlu Organik Baz + Şeker + Fosforik Asit

BAZLARIN SEMBOLLERİ Adı Şekli A ADENİN BAZI TİMİN BAZI T GUANİN BAZI G SİTOZİN BAZI S URASİL BAZI U Timin bazı sadece DNA da,Urasil bazı sadece RNA da bulunur.

ŞEKERLER Şekli Adı RİBOZ ŞEKERİ DEOKSİRİBOZ ŞEKER

Fosfat, hem DNA da hem de RNA da ortak moleküllerdir. Adı Şekli Şekerler Riboz ve Deoksiribozdur. Riboz RNA da, Deoksiriboz ise DNA da bulunur. Not : Riboz ve Deoksiriboz arasındaki fark, deoksiribozda bir oksijenin eksik olmasıdır. FOSFAT Fosfat, hem DNA da hem de RNA da ortak moleküllerdir. Adı Şekli FOSFAT

I . PÜRİN ( Çift halka oluşturan ) AZOTLU ORGANİK BAZLAR I . PÜRİN ( Çift halka oluşturan ) II . PİRİMİDİN ( Tek halka oluşturanlar ) I . PÜRİN GRUBU BAZLAR : ADENİN ( A ) - GUANİN ( G ) Hem DNA ‘ nın hem de RNA ‘ nın yapısına katılırlar.

II . PİRİMİDİN GRUBU BAZLAR : AZOTLU ORGANİK BAZLAR II . PİRİMİDİN GRUBU BAZLAR : TİMİN ( T ) - SİTOZİN ( S ) -URASİL ( U ) 1. Sitozin hem DNA ‘nın hem de RNA ‘ nın yapısına katılır. 2. Timin yalnız DNA ‘nın yapısına katılır, Urasil de yalnız RNA ‘nın yapısına katılır.

NÜKLEOTİDLERİN ADLANDIRILMASI U Timin nükleotid Urasil nükleotid ( Yalnız DNA ‘da ) ( Yalnız RNA ‘da ) G S Guanin nükleotid Sitozin nükleotid A Adenin nükleotid

DNA ' nın Yapısı ve Özellikleri 1. Çok sayıda deoksiribonükleotidin birleşmesiyle oluşmuştur. 2. Ökaryot hücrelerde DNA moleküllerinin çoğunluğu çekirdekte,bir kısmında mitokondri,kloroplast gibi organellerde bulunur.

DNA ' nın Yapısı ve Özellikleri 3. Her canlı türünün vücut hücrelerinde kromozomlarda bulunan DNA miktarı sabittir ve kendine özgüdür.Üreme hücrelerinde ise vücut hücrelerindekinin yarısı kadar DNA bulunur.

DNA ' nın Yapısı ve Özellikleri 4 . DNA molekülü birbirlerine zayıf hidrojen bağları ile bağlanmış iki nükleotid zincirinden oluşmuş sarmal yapıdadır.Bir iplikte Adenin’le diğer iplikteki Timin eş yapar ve aralarında ikili hidrojen bağı oluşur.Yine bir iplikteki Guanin ile diğer iplikteki Sitozin eş yapar ve aralarında üçlü zayıf hidrojen bağı kurulur.

NÜKLEOTİDLERİN ZİNCİR OLUŞTURMASI P P S G P P A T P P S G NÜKLEOTİDLERİN ZİNCİR OLUŞTURMASI DNA’ d a Adenin nükleotidin karşısına Timin nükleotid,Guanin nükleotidin karşısına Sitozin nükleotid gelir.

5 . Bir DNA molekülünde bazlarda Adeninlerle Timinlerin; Guaninlerle,Sitozinlerin sayıları birbirine eşittir. A = T ve G = S Ya da A + G = T + S G / S = 1 A / T = 1

Fosfat sayısı = Deoksiriboz sayısı = Baz sayısı 6 . DNA molekülünde; Fosfat sayısı = Deoksiriboz sayısı = Baz sayısı 7 . DNA molekülündeki iki zincir birbirinin tamamlayıcısıdır. Yani bir zincirdeki nükleotid dizilişi ikinci zincirdeki nükleotid sıralanışını belirler. Bu şekilde DNA ‘daki bilgi iki kere korunmuş olur.

NOT Çekirdek,kromozom ve DNA ‘nın görevi aynıdır.Burada esas görev yapan DNA dır. DNA ‘nın yapmış olduğu bu görev hem kromozoma ve hem de çekirdeğe verilir.

DNA ‘nın Kendini Eşlemesi DNA bu görevini; kendi kendini eşlemesiyle ve RNA sentezleyerek yapar. DNA eşlendiği zaman aynen kendisi gibi bir DNA yapabilir. A T G S A T G S A T G S S G T A A T G S S G T A A T G S S G T A + S G T A 1. DNA 2. DNA DNA DNA DNA ‘nın Kendini Eşlemesi

DNA ‘ nın kendini eşlemesi sonucu; SONUÇ : Bir DNA ‘dan iki DNA oluşur.Oluşan DNA ‘lar birbirinin aynıdır. DNA ‘ nın kendini eşlemesi sonucu; I . Bir hücreden iki hücre oluşur.Tek hücreli canlılar çoğalmış olur.Çok hücreli canlılar büyürler. II . Canlılarda üreme ve kalıtım gerçekleşir.

DNA ile RNA Arasındaki Farklar 1. RNA ‘da 5 karbonlu riboz şekeri bulunur. DNA ‘da ise riboza benzeyen 5 karbonlu deoksiriboz şekeri bulunur. 2 . RNA’ da Timin ( T ) bazı yoktur. Bunun yerine Urasil ( U ) bazı bulunur.

DNA ile RNA Arasındaki Farklar 3 . RNA sitoplazmada,DNA çekirdek ve bir kısımda mitokondriler de,plastitlerde bulunur. 4 . RNA protein sentezinde rol oynar. DNA ise bir kalıtım maddesidir. ( Genetik madde )

DNA ile RNA Arasındaki Farklar 5 . RNA ve DNA da nükleotidlerin dizilişleri faklıdır; A ) DNA karşılıklı sarmal yay yapan iki polinükleotid zincirinden oluşmuştur. B ) RNA tek polinükleotid zincirinden oluşmuştur.

Nükleik asitler hücredeki olayları yönetir. B u dizilişlerin önemi çok büyüktür; Yeryüzünde yaşayan canlıların çeşitliliğini nükleotidlerin farklı dizilişleri açıklar. Nükleik asitler hücredeki olayları yönetir. Aynı türe ait hücrelerdeki DNA ‘nın hem kimyasal yapısı,hem de miktarı dölden döle aynı kalır. Bunun anlamı;aynı anadan meydana gelen hücrelerde DNA ‘nın hem miktarı ve yapısı,hem de özellikleri aynı kalır.

Mutasyon geçiren DNA görevini yapamaz. DNA ‘nın yapısının bozulmasına MUTASYON denir. Mutasyon geçiren DNA görevini yapamaz. 1 . Mutasyon vücut hücrelerinde görülürse sadece bir canlıyı etkiler ve kalıtsal değildir. 2. Mutasyon üreme hücrelerinde görülürse kalıtsaldır ve dölden döle aktarılır.

S O R U L A R 1 . DNA ‘nın yapısındaki organik bazların eşlenmesi hangisinde doğru verilmiştir? A ) A - T B ) A - G C ) A - S D ) T - G

2 . DNA ‘nın bir zincirindeki Guanin’in karşısına diğer zincirde hangi organik baz gelir? A ) Adenin B ) Timin C ) Sitozin D ) Urasil

B ) Lizozom A ) Golgi aygıtı C ) Hücre zarı 3 . Aşağıdaki yapıların hangisinde nükleik asit bulunur? B ) Lizozom A ) Golgi aygıtı C ) Hücre zarı D ) Kromotin iplik

4 . DNA da bulunup, RNA da bulunmayan organik baz hangisidir? A ) Sitozin B ) Timin C ) Adenin D ) Guanin

5 . DNA ‘ nın her canlıda farklı bilgiler taşımasının sebebi nedir? A ) Çekirdekte bulunması. B ) Fosfatın dizilişi. C ) Şekerlerin dizilişi. D ) Nükleotidlerin dizilişi.

6 . Aşağıdakilerden hangisi DNA ‘nın özelliği değildir? A ) Çift sarmallı olma. B ) Sitoplazmada bulunma. C ) Adenin bazı bulundurması. D ) Deoksiriboz şekeri bulundurması.

3 . D 1 . A 5 . D CEVAPLAR 6 .B 2 . C 4 . B

İKİSİNİNDE GERİ DÖNÜŞÜ YOKTUR. ZAMANI VE SÖZLERİ DİKKATSİZCE KULLANMA !! İKİSİNİNDE GERİ DÖNÜŞÜ YOKTUR.